Hagkvæmni, hraði, peningar

Það er alltaf verið að breyta einhverju. Oft er það gert undir því yfirskini að breytingin verði til þess að bæta eitthvað. Svo er til fólk eins og ég, sem efast oft um að breytingarnar séu til góðs. Hversvegna skyldi ég, maðurinn sem er nýskriðinn á eftirlaun, hafa einhvern rétt á að vera ósammála einhverjum breytingum? Hvað kemur mér það svo sem við? 
Það má spyrja að því.

Það er búið að stytta nám í framhaldsskólum í 3 ár. Nú er að koma í ljós, eins og vel var hægt að sjá fyrir, að álag á nemendur hefur aukist og þeir hafa minni tíma til að þroskast á öðrum sviðum, á mikilvægustu þroskaárum ævinnar.  Eru þessi ár í framhaldsskóla að breytast í erfiðustu og jafnvel leiðinlegustu ár ævinnar úr því að vera einhver eftirminnilegasti og skemmtilegasti tíminn, bara til þess að þóknast einhverjum hagkvæmnissjónarmiðum?

Ég hef verið andvígur þessari styttingu frá því hún kom fyrst til tals -  og hana nú.  Fyrir því eru þessar ástæður helstar:

1. Njótum lífsins, ekki síst meðan við erum ung og frjáls og ekki kominn í einhvern skuldaklafa. Stundum íþróttir, lærum á hljóðfæri syngjum í kór.

2. Okkur liggur ekkert á í gegnum lífið. Hverju breytir það svo sem í lífi okkar þó við ljúkum námi í skólakerfnu einu ári fyrr eða seinna? Verðum við einhverju bættari þó við kaupum okkur íbúð einu ári fyrr en við hefðum annars gert?  Missum við kannski af rétta lífsförunautnum ef við erum of lengi í skóla?
 
Ég hef ekki nálgast það að öðlast trú á þessu þriggja ára námi, þrátt fyrir að hafa komið að undirbúningi þess á ýmsum stigum, einfaldlega vegna þess að rökin fyrir því falla ekki að lífsskoðun minni. Mitt mat tekur mið af manneskjunni, en ekki atvinnulífinu eða sparnaði ríkissjóðs, eða bara yfirleitt einhverjum fjárhagslegum þáttum eða hagkvæmni. Við eigum ekki þetta líf til að geta þjónað atvinnulífinu. Atvinnulífið á að þjóna okkur.

Skoðun mín er nú sú, að það sé verið að draga okkur inn í leiðinda samfélag þar sem allt þarf að vera óskaplega hagkvæmt. Menntakerfið á að taka mið af því sem hentar atvinnulífinu best, frekar en að veita ungu fólki tækifæri til að blómstra á eigin forsendum: leita þeirra leiða sem hentar því sem manneskjum, frekar en sem vinnudýrum sem fá að eyða tíma hér á jörð til að þjóna einhverju öðru frekar en eigin hamingju.

Einmitt þessi ár í framhaldsskóla eru árin þar sem ungt fólk ætti helst að fá tækifæri til að kynnast ýmsum þeim möguleikum sem í boði eru. Nám í framhaldsskóla á að vera "breitt nám" þar sem nemendurnir fá að snerta á mörgu. Þó þeir ætli sér að verða trésmiðir eða verkfæðingar, eiga þeir að kynnast ýmsu sem snertir aðra óskylda þætti lífsins. Þeir eiga að kynnast landinu sínu, sögu, listum, tungumálum. Þeir eiga að læra á samskipti milli fólks, sálfræði, heimspeki, umgengni við náttúruna.  Það má endalaust telja upp það sem mikilvægt er að allir sem hafa lokið námi ættu að fá einhverja innsýn í.

Það er ekki fallegt að segja það, en ég hef það á tilfinningunni að aukin dómharka og vaxandi fáfræði, hér á landi og ekki síður annarsstaðar sé til komin ekki síst vegna þess að menntun er of sérhæfð of fljótt.  Stórkostlegur verkfræðingur sem veit ekki hvar Raufarhöfn er, eða hvenær Ísland varð lýðveldi, er í mínum huga ekki menntaður. Ætli hann myndi ekki bara kallast "fagidjót"

Stytting framhaldsskólans kallar á aukna sérhæfingu í náminu.
Aukin sérhæfing veldur því að fólk fær lakari menntun. Menntun eins og ég vil hafa hana.

Hvert er nú tilefni þessa pistils?

Ég skelli þessu hér úr mér í fljótheitum nú, af tveim megin ástæðum:
a. Það verður erfitt að veita mér áminningu og víkja mér úr starfi úr þessu.
b. ÞETTA HÉR, en þarna tjáir einn spekingurinn sem nú situr í ábyrgðarstöðu á Alþingi, skoðanir sínar á ágæti styttingar náms til stúdentsprófs. Samfélag eins og hann vill standa að, er óravegu frá þeirri sýn sem ég hef.  Ég skil reyndar ekki hversvegna ekki var barist harðar á móti þessum hugmyndum sem við sitjum nú uppi með afleiðingarnar af.

Ekki neita ég því, að það má ætla að það verði til eitthvert jafnvægi, eftir nokkur ár. Það er hinsvegar allt eins líklegt að einhver ráðamaður eða einhver spekingur sem nær eyrum ráðamanna, verði þá búinn að finna upp enn eitt hjólið, sem á að bjarga öllu. Þar með mun hefjast enn ein kollsteypan og menntakerfið situr í súpunni.  Nú er það mjög laskað, eftir stjórnmálamenn sem hugsa skammt.

Ráð til að auka hagkvæmni

Svona rétt í lokin, til að benda ráðamönnum sem aðhyllast mikilvægi hagkvæmninnar í menntakerfinu, tel ég að það myndi spara mikinn kostnað og leiða til aukinnar ánægju allra, þegar upp væri staðið að:
a. Setja upp skil í skólakerfinu við 11 ára aldur, þar sem ákveðið væri á grundvelli hæfileika barnanna og áhuga, hvort þau færu í verknám eða bóknám. Þetta myndi örugglega fara öfugt ofan í foreldra sem telja að börnin þeirra eigi að ljúka stúdentsprófi eftir bóknám, en myndi spara samfélagin heilan helling í kennslukostnaði og draga mjög úr því tapi sem nemendur á rangri braut upplif ansi oft, ekki síst á sálinni.
b. Hefja formlegt skólanám við 4 ára aldur. Það er alveg hægt að kenna börnum á þessum aldri að lesa og reikna.
c. Nýta árin 10 í grunnskóla betur, með því að flytja talsvert að námsefni framhaldsskólans niður í grunnskólann.
d. Hvetja til aukins aga í jákvæðri merkingu þess orðs.


Það eru alltaf að koma fram stefnur sem eiga að bjarga heiminum, sú sem fjallað er um hér fyrir neðan, kom og fór.  Hennir svipar nokkur til þess sem nú er efst á baugi.

Utilitarianism

The Disadvantages of Utilitarianism

1. We Can’t Predict The Future
If you are judging your actions based on the outcome, then there is no way to make an accurate judgment. It is extremely difficult to correctly determine what the exact consequences of your actions will be. This makes the ideals behind utilitarianism a mute point.

2. Who Decides Good and Bad?
Who exactly is the say what is good and what is bad? Everyone is wired differently, and has different beliefs on these things. Some people believe that alcohol brings happiness, while others disagree and believe that it is poison. Who is right? When so much of morality is left up to judgment, issues will inevitably arise.

3. Missed Opportunities
Many situations require quick decisions. This is nearly impossible to do as a utilitarian. Every decision must be calculated to determine who it will effect and it what ways it will effect them. Often times, the opportunity to make the truly correct decision is lost during this time of calculation.

4. Favoritism Is Natural
How can someone make a utilitarian decision if their own loved ones are on the line? This is not possible, because your instincts will take over and you will make the decision that is in the favor of those you love.

Vissulega frekar endanlegt

Haustið 1970, eða fyrir næstum 47 árum, hóf ég að ganga um húsnæði Menntaskólans að Laugarvatni.  Þar hef ég gengið síðan, ef frá eru talin 12 ár, frá 1974 til 1986.

Símtalið
Vorið 1986 fékk ég þetta símtal frá Kristni Kristmundssyni, skólameistara. Hann var í einhverjum vandræðum með enskukennara og og hafði dottið í hug að biðja mig að sækja um, en á þessum tíma var ég grunnskólakennari og reyndar orðinn nokkuð móður í því starfi - fannst kannski of mikið af tíma mínum færi í annað en það sem ég hafði menntað mig til.
Kristinn hitt vel á og ég var ráðinn. Við tók erfiðasti vetur á starfsferlinum, með 37 tíma kennslu á viku. Það hlaut eitthvað að gefa sig, og gerði það, reyndar.  Svo varð þetta smám saman léttara.

Ég hef starfað við Menntaskólann að Laugarvatni síðan, eða í 31 ár. Þó enn sé ég á besta aldri, tel ég þetta komið gott.

Á þessum degi verð ég formlega afmunstraður.

Ég ætla ekki að reyna að halda því fram, að það takist ekki á í mér ýmsar kenndir á þessum vegamótum, en um það fæ ég engu ráðið. Ég kýs að líta að þennan dag sem nýtt upphaf. Framundan geta verið fjölmörg spennandi ár.

Þessu getur líka lokið á morgun.

Í dag er borinn til grafar eiginmaður fermingarsystur minnar og nánast jafnaldri.  Þannig er nú bara þetta líf okkar mannanna.

Enginn veit sína  ævina fyrr en öll er og það er kannski eins gott.

Í dag geng ég út í sumarið, jafn tvítugur í anda og ávallt, með sama hætti og nýstúdentarnir.  Verkefnin framundan eru óþrjótandi og nú er bara að vona að starfsemi höfuðsins fái að haldast sem lengst.

Veri eftirlaunaaldurinn velkominn.

Það sem maður ekki veit getur verið gott að læra

Sú var tíð, að ég vissi ekki að ef einhver sem ætti fjögur epli og gæfi tvö, ætti tvö epli eftir.  Svo áttaði ég mig á því og fannst eftir það, að það væri með ólíkindum að fólk skyldi ekki átta sig á þessu.  
Svona hefur þetta gengið síðan: ég veit ekki eitthvað og síðan flýtur vitneskjan um það inn í höfuð mitt og ég skil í rauninni hreint ekki hversvegna hún var þar ekki alltaf.  Ég fæ enn, stöðugt staðfestingu á ófullkomleika mínum og er fyrir nokkru búinn að átta mig á því, að ég mun aldrei vita allt sem ég ætti sennilega að vita, eða sem er þess virði að vita.
Ég er ekki einn um að vera svona því þetta á við um okkur öll.  


Í síðasta pistli ýjaði ég að lítilsháttar vanda sem tengdist bílaleigubifreið sem ég hafði umráð yfir í borg Margrétar drottningar fyrir nokkrum dögum.  Ævistarf mitt kallar á að ég deili þeirri þekkingu sem ég innbyrti á þessum tíma og sem tengist því hvernig maður tekur og skilar bílaleigubíl á Kastrup flugvelli.
Það er í eðli mínu að fræða fólk og freista þess þannig að stuðla að því, að líf þess verði að einhverju leyti skárra en það hefði ella orðið. Því hef ég ákveðið að birta leiðbeiningarnar sem hér fylgja og ég tel nokkuð ítarlegar og skotheldar.

A. Að taka bílaleigubíl á Kastrup.

Þar sem græni krossinn er koma farþegar úr í ggnum tollhliðið. Rauði krossinn sýnir hvar bílaleigurnar voru áður.
Græna línan sýnir hvernig maður gengur um Terminal 3 til að komast í skutluna "shuttle bus" sem er gjaldfrjáls.
Gula línan sýnir leið skutlunnar að bílaleigunum.

Það fyrsta sem olli vanda mínum þar sem ég kom út í gegnum tollhliðið var að bílaleigubásarnir voru horfnir af þeim stað þar sem ég síðast hafði gengið frá leigutöku.  Þar var nú bara skilti sem sagði mér að taka skutlu. Til þess þurfti ég auðvitað að finna þessa skutlu og það kostaði ekki meira ein eina spurningu til flugvallarstarfsmanns. Eftir það lá þetta allt ljóst fyrir, utan það að fD hafði uppi ákveðnar efasemdir, þegar í skutluna var komið, um að hún myndi flytja okkur á áfangastaðinn frekar en bara eitthvert út í buskann.  Það fór þó allt vel og bílinn fengum við og GPS tæki, sem var vandlega stillt áður en lagt var af stað og síðan brunað til Íshæðar á tiltekið heimilisfang í Furulundi.

A: Þarna í enda hússins eru bílaleigurnar. B: Þarna inni bíða bílarnir.
C: Þarna er ekið út úr húsinu, beygt til vinstri í gegnum hringtorgið og þaðan inn á hraðbraut í bæinn.

B. Að skila bílaleigubíl á Kastrup

Þetta er eiginlega snúni þátturinn í þessu öllu saman og sá sem ég lærði mest af. Það þurfti sem sé að skila bílnum áður en sest væri inn í flugvélina og haldið heimleiðis. Þarna gerðust nokkuð dramatískir hlutir.

Áður en lagt var af stað út á flugvöll stillti ég auðvitað GPS tækið og það samþykkti að vísa mér á á "CAR RENTAL" á Kastrup. Það var þó einhver beygur í mér, sem síðan reyndist fyllilega réttlætanlegur. Tækið tók mið af staðsetningu bílaleiganna fyrir þá breytingu sem nú er orðin á.
Þetta olli  allt að því hörmungum, en sem betur fer hafði verið tekin samhljóða ákvörun um að fara vel tímanlega af stað, ef eitthvað skyldi nú koma upp á.

A: Torgið sem var örlagavaldur  B: Bílastæði þar sem bílaleigubílum skal skilað.
C: Biðstöð fyrir skutluna sem flytur fólk í flugstöðina.

Eins og sjá má af myndinni hér fyrir ofan, er óendanlega einfalt að skila af sér bílaleigubíl á Kastrup. Maður ekur frá borginni á hraðbraut þar til hvert skiltið á fætur öðru, auk GPS tækisins hvetja mann til að taka afrein inn á flugvallarsvæðið. Sé það gert kemur maður að hringtorginu, sem merkt er A. Af því beygir maður strax til hægri og síðan eftir því sem leið liggur á bílastæði sem merkt er B.  Þar þarf bara að aka inn á stæði viðkomandi bílaleigu og starfsmaður tekur við lyklum. Því næst er gengið ú á stoppistöð skutlunnar, sem merkt er með C.  
Hér er önnur mynd sem greinir nánar frá því máli.

Gul lína táknar leiðina sem skutlan ekur frá bílaleigunum.
 Græna línan sýnir gönguleiðina sem við tekur inni í Terminal 3.

Svona er þetta nú einfalt, gott fólk og ég vænti þess að þið sendið mér kveðju með þökk eftir að hafa notað þessar leiðbeiningar.  Nú mun ég hinsvegar greina frá því sem  getur gerst þegar maður ekki veit.
Þegar nálgaðist flugvöllinn varð mér ljóst að GPS tækið ætlaði að láta okkur fara á staðinn sem bílaleigurnar voru á áður. Þar með varð bara að treysta á hyggjuvitið, sem var nú ekkert sérstakt svo sem, enda ávallt treyst á að tækið gerði enga vitleysu.
Við komum að torginu. Það sem síðan gerðist má sjá á myndinni hér fyrir neðan:

Rauð lína: tilraunin sem mistókst. Græn lína: leiðin sem farin var í annarri tilraun
Köben - þaðan vorum við að koma frá eða fara til.. A: torgið margnefnda.
B: bílastæði fyrir bílaleigubíla.  C: Biðstöð fyrir skutluna.  D: Flugvallarstarfsmaðurinn ónákvæmi.

Þar sem við komum að torginu sáum við skilti sem á stóð CAR RENTAL við fyrsta legginn út úr torginu og þangað beindi ég bifreiðinni. Hér er rétt að geta þess að á alla vegu byrgðu háar byggingar sýn og því hreint ekki ljóst að við værum á réttri leið.  Þá kom ég auga á flugvallarstarfsmann (D) og afréð að snúa við og spyrja vegar.  Hann sagði mér að aka út á hringtorgið og þar myndi ég sjá skilti sem vísaði mér á bílaleigurnar. Hann hefði nú alveg getað bent í átt að bílaleigunum - leiðin sem græna lína sýnir, en það gerði hann sannarlega ekki. Þar með ók ég út á torgið. Um leið og ég tók ákvörðun um að beygja út af því, vissi ég að það var vitlaus ákvörðun.
Við vorum sem sagt aftur á leið til Kaupmannahafnar.  Svo mikið veit ég um hraðbrautir, að þar er frekar sjaldgæft að hægt sé að snúa við og því blasti við ökuferð út í óvissuna.
Myndin hér fyrir neðan sýnir þá leið sem farin var og hún var bara helv. ári löng.

Eftir hina örlagaríku beygju út úr torginu.
A: Flugvallarstarfsmaðurinn ónákvæmi  B: Hin ranga ákvörðun.
C: Þar sem loksins var hægt að snúa við. D: Bílastæðið þar sem loks var hægt að anda léttar.

Þetta var þörf lexía í mörgum skilningi:
1. Ég hefði átt að skoða þetta kort áður en ég lagði í þessa ferð.
2. Ég átti að muna eftir GPS tækinu mínu.
3. Ég hefði átt að kynnast betur staðháttum í kringum bílaleigurnar þegar ég tók bílinn.
4. Ég hefði átt að spyrja flugvallarstarfsmannin fleiri spurninga.
......og svo framvegis.
Nú er ég hinsvegar svo heppinn að vita hvernig það gengur fyrir sig að taka og skila bílaleigubíl á Kastrup. Vitneskja mín er svo nákvæm og yfirgripsmikil, að ég get leyft ykkur að njóta góðs af.
Verði ykkur að góðu, lesendur góðir.

Svo held ég áfram að læra eitthvað nýtt. Bílaleigur á Kastrup eru nú í mínum huga jafn einfalt mál og þetta með eplin fjögur.

Næstum búinn að hengja frúna

Það kemur í minn hlut að aka bílaleigubílum í útlöndum. Það er einhverskonar  kaleikur sem mér er ætlað að neyta af. Það gerir sig enginn annar líklegan til að taka þann kaleik af mér.
Það get ég sagt með góðri samvisku, að ekki líkar mér bragðið af því sem þessi kaleikur geymir; á allt eins von á því að það geti orðið mér að aldurtila áður en minnst varir.
Það eru ekki ýkja mörg ár síðan ég tók fyrst bílaleigubíl á erlendri grund. Sú ákvörðun hafði í för með sér talsverða angist í aðdragandanum. Tilhugsunin um að aka ókunnum bíl á Autobahn í Þýskalandi, á áður óþekktum hraða, eða að rata eftir GPS tæki um iðandi bílmergð stórborga, kallaði fram heilmikla ónotatilfinningu.
Í fyrsta sinn á Autobahn fór ég fljótlega að laumast yfir hundraðið, en fD tók því fjarri að við færum að reyna að halda í við umferðina allt í kringum okkur. Ég sá hinsvegar fram á, að íslenskur sveitavegaakstursmáti myndi ekki leiða til neins nema stórlyss og tók því þátt í því sem á umræddum slóðum telst vera eðlilegur aksturshraði. Fyrr en varði var ég farinn að færa mig milli akreina, en þar sem eru t.d. þrjár akreinar, telst sú sem er lengst til hægri vera sú hægasta, aðallega ætluð vörubílum eða örvasa gamalmennum. Sú í miðjunni virtist mér henta þeim sem voru svona á milungsróli, eða 120-130 km. hraða á klukkustund. Akreinin sem er lengst til vinstri er fyrir þá sem eru ekki til í að láta einhvern standa í vegi fyrir sér og þar er hraðinn léttilega um 150-160.
Í sem stystu máli er ég nú kominn á það stig í akstri á hraðbrautum, að ég er oftast lengst til vinstri, með fD sallarólega við hlið mér. Hún gerir allavega ekki athugasemdir við aktursmátann. Ég túlka það svo að hún sé fyllilega sátt, enda ekki svo sjaldgæft þegar við ökum um íslenska vegi að hún hvetji til framúraksturst við aðskiljanlegustu aðstæður, enda ökumennirnir fyrir framan, oft í þeim flokki sem kallast "fávitar".

Þetta var inngangur að nýjustu reynslunni af akstri bílaleigubíls, þessu sinni í Drottningarinnar Kaupmannahöfn.

Ég hafði pantað minnstu gerð af bíl á sérstöku tilboði.  Þegar á staðinn kom reyndist það ekki vera alveg sá bíll sem ég hafði ímyndað mér. Ekki beinskiptur með bensinvél, heldur sjálfskiptur, "hybrid" smábíll.  Ég átti sjálfskiptan bíl í gamla daga. Það var þá. "Hybrid" bíl hafði ég aldrei ekið. Ef einhver skildi ekki vita hvernig bíll það er, þá gengur hann að hluta til fyrir bensíni og stundum fyrir rafmagni sem hann framleiðir sjálfur við ákveðnar aðstæður.
Nú, ég hafði ekkert hlakkað til borgarakstursins sem framundan var, en þessir óvæntu þættir urðu ekki til að lækka streitustigið, þvert á móti.  Það sem síðan bættist við var, að GPS tæki Kvisthyltinga hafði gleymst heima og því var ekki um annað að ræða en taka slíkt á leigu (fyrir dágóðan pening). Þar bættist enn í kvíðapokann, þannig að þörf fyrir áfallahjálp var á næsta leiti. Allt slíkt fór fram innra með mér, því ekki vildi ég auka á angist fD yfir því að þurfa að sitja í bíl með mér í borgarakstri í útlöndum.   Svipbrigði mín og látbragð gáfu þar með ekki annað til kynna en allt væri þetta hið besta mál.
Einbeitingin við aksturinn frá Kastrup á áfangastað var slík, að ekkert kom upp á og ég varð smám saman öruggari undir stýri þessa jariss.
Daginn eftir var ég orðinn enn öruggari með þetta allt saman: vissi t.d. að maður verður ekki var við neitt þegar bílnum er startað, það gerir rafmagnið. Ég vissi orðið nokkurn veginn hvernig GPS tækið virkaði. Allt, sem sagt í góðu,
Við héldum af stað frá hótelinu á vit ævintýranna með tækið stillt. Allt klárt. Okkur var leiðbeint gegnum hringtorg og framundan beinn og breiður vegur, sem ég hafði meira að segja ekið um áður. Ég jók hraðann út úr hringtoginu, steig á kúplinguna til að skipta í næsta gír, svona eins og maður gerir.
Lesandinn getur gert sér það í hugarlund hvað gerist þegar maður stígur fast á bremsuna með vinstri fæti í bíl á 60 km. hraða.  Jarisinn nam staðar á punktinum. Í sekúndubrot skildi ég ekkert hvað hafði gerst. Ég heyrði korrhljóð úr aftursætinu, en þar hafði fD komið sér þægilega fyrir, með spennt öryggibelti og "alles".  Yngsta syninum hafði verið eftirlátið framsætið þar sem hann skyldi vera öldruðum föður sínum til halds og trausts, enda heimamaður.
Í kjölfar korrsins var þögn litla stund.
Svo hófst tiltekin tjáning, sem ekki er ástæða til að greina frá hér í smáatriðum.
Þarna vildi svo heppilega til að það var enginn bíll á eftir okkur, svo ekkert varð slysið, en vissulega var þetta atvik áminning um að aldrei skyldi maður verða of öruggur með sjálfan sig.

Það dugði þó ekki þegar til stóð að skila bílnum. Þar varð rangt metið hringtorg á Kastrup til þess að við urðum að aka langar leiðir til baka eftir hraðbrautinni til borgarinnar  áður en hægt reyndist að gera aðra tilraun, sem fór betur.

Ég er hinsvegar að verða nokkuð vel áttaður í akstri bílaleigubíl í útlöndum.

Íbúafundur

Ætli mér væri ekki nær að skammast mín fyrir að hafa ekki lagt leið mína á íbúafundinn sem sveitarstjórn Bláskógabyggðar boðaði til og sem var haldinn í gærkvöld?
Nei, ég kann sennilega ekki að skammast mín, Það ætti að vera metnaðarmál mitt að mæta á íbúafund þegar sveitarstjórn gefur færi á slíku, ekki síst þar sem ég var nýbúinn að skrifa langloku í tilefni af bókun á sveitarstjórnarfundi, sem snertir málefni sem ég hef allmikinn áhuga á.

Ég fór ekki á íbúafundinn.  Ég geri mér þar með ljóst, að ég get ekki kvartað yfir að ekki skuli vera haldnir íbúafundir. Þar með er það frá.

Ég hef farið á íbúafundi. Þeir eru alla jafna þannig upp settir að það gefst ekkert færi á að fjalla um þau mál sem brenna kunna á íbúum. Jú, vissulega brenna einhver þeirra mála sem eru sett á dagskrána á einhverjum íbúanna og þeir mæta á fundinn. Aðrir sem fara, gera það ef til vill í þeirri von, að færi gefist að koma einhverju áhugamáli á dagskrá undir liðnum "Önnur mál". en það er þannig með þessa íbúafundi að dagskráin sem er í boði sveitarstjórnar, fyllir meira en þann tíma sem eðlilegt má telja að fundur sem þessi standi.

Til upplýsingar er dagskrá fundarins hér:

Sveitarstjórn Bláskógabyggðar boðar til íbúafundar 

í Aratungu 8. maí 2017 kl. 20:00.

Dagskrá:
1. Löggæslumál – Kjartan Þorkelsson, lögreglustjóri á Suðurlandi.
2. Ársreikningur Bláskógabyggðar 2017 – Valtýr Valtýsson, sveitarstjóri
3. Ljósleiðaramál, staða mála í Bláskógabyggð – Guðmundur Daníelsson
4. Samgöngumál í Bláskógabyggð – Ásmundur Friðriksson alþingismaður, formaður samgönguráðs og fulltrúi í samgöngunefnd Alþingis.
5. Framkvæmda- og viðhaldsáætlun Bláskógabyggðar 2017 – Bjarni D. Daníelsson
6. Íþróttamannvirki á Laugarvatni
7. Önnur mál.

Það sér hver maður, og það sá ég, að þarna er um að ræða málefni sem hægt væri að ræða út í hið óendanlega.  Þannig mun það hafa verið í gærkvöld.  

Eðlilega hafur fólk borið saman bækur sínar eftir fundinn og ég hef enn ekki hitt neinn sem var ánægður og fannst tíma sínum vel varið. Það er talað um of langar ræður um of lítið. Þetta hafi verið frekar leiðinlegur fundur.  Þetta er svona það sem stendur upp úr eftir því sem ég hef hlerað í dag.  

Ég vil halda því til haga, að sveitarstjórn er að vissu leyti vorkunn. Hún vill vel. Vill ástunda góð vinnubrögð. Vill gera sitt besta.  Allt sem hún gerir er hinsvegar gagnrýnivert á einhvern hátt. Það heyrist  alla jafna meira af því sem fólki mislíkar, en því sem það er ánægt með í störfum sveitarstjórnar. Þannig er það nú bara og því þarf sveitarstjórn víst að geta tekið.

Íbúafundir geta verið ágætir, en áhugamál fólks eru afar misjöfn.  Íbúar í Bláskógabyggð eru einhversstaðar nálægt 1000 og áhugamál okkar hvers og eins eru ólík.  Ég á mitt, Laugdælir eiga sitt, Hlíðamenn sitt, Þingvellingar sitt, eldriborgarar sitt (og þó ekki), foreldrar sitt, og svo framvegis.   

Ég leyfi mér að leggja til, að íbúafundir framtíðarinnar fjalli um afmarkaðri og staðbundnari mál og ekki síst mál sem eitthvað er um að segja, eða hafa skoðun á.  Fyrir fundi af því tagi þyrftu sveitarstjórnarmenn að vera búnir að kynna sér mál í þaula og móta einhverskonar afstöðu til þeirra, en samt vera tilbúnir að hlusta og taka rökum.  Ég held að slíkir íbúafundir yrðu frjórri en það sem mér skilst að boðið hafi verið upp á í gærkvöld.

Í mínum huga gætu svona opnir fundir sveitarstjórnar verið af tvennum toga; annarsvegar upplýsingafundir, svipaðir þeim sem var haldinn í gærkvöld og hinsvegar samráðsfundir, þar sem samtal á sér stað milli sveitarstjórnar og íbúa um afmörkuð málefni.

Sannarlega ber að þakka sveitarstjórn það að hafa haldið fundinn í gærkvöld. Það er ekkert sjálfgefið að slíkir fundir séu haldnir.  Svo er ár í kosningar... og svona :), en ég held að það hafi nú ekki verið ástæða fundarins.

Mér finnst ekki nægilega gaman á fundum til að sækja þá bara til að sýna einhvern lit. Ég vil gjarnan fara á fundi sem eru vel skipulagðir, afmarkaðir og um málefni sem ég hef áhuga á.

Áfram sveitarstjórn, til allra góðra verka, eins og stundum er sagt.

Enn á að selja

Ég virðist æ oftar vera búinn að fjalla um málefni sem ég kýs að taka hér fyrir. Þessu sinni hér og hér.

Mér virðist ljóst, að vilji uppsveitahreppanna til að losa sig við jörðina Laugarás, sem sýslunefnd Árnessýslu keypti upp úr 1920, undir læknissetur, fari vaxandi. Ekki ætla ég að hafa sérstaka skoðun á því, utan þá sem ég hef oft áður tjáð, sem felst í því að Laugarás teljist í hugum ýmissa í uppsveitum, hálfgerður vandræðagemlingur, sem truflar eðlilega uppbyggingu á svæðinu, komi að einhverkju leyti í veg fyrir að hrepparnir fái að blómstra, hver á sinni forsendu.  Það hefur hver sína skoðun á þessu, eins og við má búast.

Í gær rakst fD, sem fylgist grannt með sveitarstjórnarmálum í Bláskógabyggð, á lið í fundargerð sveitarstjórnar, sem hljóðar svo:

198. fundur sveitarstjórnar Bláskógabyggðar, 5. maí, 2017

6. Bókun Skeiða- og Gnúpverjahrepps um Laugarásjörðina. Lögð fram bókun frá fundi sveitarstjórnar Skeiða- og Gnúpverjahrepps, dags. 7. desember 2016. Í bókununni kemur fram að sveitarstjórn Skeiða- og Gnúpverjahrepps telur eðlilegast að setja hlut Laugarásjarðarinnar sem er í eigu sveitarfélaganna í Uppsveitum Árnessýslu í sölu. Sveitarstjórn Bláskógabyggðar samþykkir samhljóða að fela oddvita og sveitarstjóra að skoða forsendur málsins og afla gagna. Jafnframt að eiga viðræður við forsvarsmenn hinna eignaraðilanna.

Þar sem mig langaði að vita meira um uppruna þessa, fann ég umrædda samþykkt sveitarstjórnar Skeiða- og Gnúpverjahrepps.

36. fundur sveitarstjórnar Skeiða-og Gnúpverjahrepps 7. desember 2016
Samningar og umsagnir:
28. Samningur um umsjón jarðarinnar Laugarás. Þarfnast staðfestingar samningur staðfestur. Gunnar Örn Marteinsson lagði fram svohljóðandi bókun : Eðlilegast er að setja hlut Laugarásjarðarinnar sem er í eigu sveitarfélaganna í sölu. Á þeim tíma sem sveitarfélöginn sem stóðu að uppbygging heilsugæslu í Laugarási keyptu þau land og heitavatnsréttindi í Laugarási, þau kaup voru nauðsynleg á þeim tíma, í dag eru hinsvegar aðrir tímar og eingin þörf fyrir sveitarfélöginn að hald í þessa eign. Samþykkt samhljóða.  

(málfar og stafsetning er eins og það er í fundargerðinni)

Ekki nenni ég að leita eftir bókunum um málið í fundargerðum annarra hreppa.

Bókunin sem samþykkt var á fundi sveitarstjórnar Skeiða-og Gnúpverjahrepps er ósköp blátt áfram: allir voru sammála um að eðlilegast væri að selja Laugarásjörðina vegna þess að nú væru breyttir tímar.

Sveitarstjórn Bláskógabyggðar tók þessa samþykkt fyrir fimm mánuðum síðar, svo ekki virðist nú vera mikill asi.  Sveitarstjórnin samþykkti, samhljóða, að fela oddvita og sveitarstjóra að skoða forsendur málsins og afla gagna. Jafnframt að eiga viðræður við forsvarsmenn hinna eignaraðilanna.

Óhjákvæmilega vakna ýmsar spurningar þegar bókanir af þessu tagi eru lesnar. 

Til að halda því til haga, fyrir þá sem ekki vita, þá eru allar lóðir í Laugarási, ef frá er talin svokölluð "sláturhúslóð", þar sem nú stendur yfir bygging á miklu hóteli, leigulóðir.  Þannig greiða allir lóðarhafar leigu til Bláskógabyggðar, enda telst Laugarás vera hluti af því sveitarfélagi (áður hluti af Biskupstungum). 

Hér eru nokkrar spurningar sem svara þarf með óyggjandi hætti, að mínu mati:

1. Eiga uppsveitahrepparnir Laugarásjörðina?  

Í læknablaðinu í apríl 1922 segir svo m.a. um fjárveitingar í fjárlögum fyrir árið 1923:

"alt að 11000 handa Árnessýslu til þess að kaupa Laugarás fyrir læknissetur".  

Þarna var sem sagt um að ræða framlag ríkisins til Árnessýslu

Brynjúlfur Melsteð skrifaði eftirfarandi í tengslum við byggingu Iðubrúar í janúar, 1952:

"Það var viturleg ráðstöfun er Sýslunefnd Árnessýslu keypti á sínum tíma Laugarás fyrir læknissetur".

Samkvæmt þessu var það sýslunefnd Árnessýslu sem keypti jörðina, en ekki uppsveitahrepparnir. Sannarlega ætla ég ekki að efast um eignarhald hreppanna, en það þarf þá að liggja fyrir.

Ef hrepparnir eiga jörðina, hvenær eignuðust þeir hana?

Hver er eignarhluti hvers og eins? 

Hvað greiddi hver og einn fyrir hana? 

Hverjar eru tekjur hvers hrepps af jörðinni?

Hver er kostnaður hvers hrepps af þessari eign?

2. Hvernig sala á þetta að vera?

Í samþykktri bókun Skeið/Gnúp segir: Eðlilegast er að setja hlut Laugarásjarðarinnar sem er í eigu sveitarfélaganna í sölu.   Þetta felur ekkert annað í sér en að þetta þyki sveitarstjórninni "eðlilegast" og þá mögulega að það sé "óeðlilegt " að hreppurinn eigi einhvern hlut í jörð í öðru sveitarfélagi. Ekki ætla ég að agnúast út í það.  Mig grunar hinsvegar að þarna á bak við hljóti að vera eitthvað fleira, sem ekki er sagt. Vissulega er það rétt sem fram kemur, að margt hefur breyst frá því jörðin komst í eigu sýslunefndar Árnessýslu og vel kann að vera að kominn sé til á að endurskoða eignarhald á jörðinni.  

Samþykki allir hrepparnir að kominn sé tími til að selja Laugarásjörðina (sem þeir eiga væntanlega), hverjir eru þá mögulegir kaupendur?

3. Þurfa Laugarásbúar að hafa áhyggjur?

"Til sölu er jörðin Laugarás í Bláskógabyggð"

Mun þetta birtast okkur svona, rétt eins og auglýsing um sumarbústað til sölu?  

Því er ekki að neita, að maður veltir fyrir sér ýmsum "sviðsmyndum"  við tilhugsunina um, að Laugarás verði selt, rétt eins og hver önnur bújörð í Bláskógabyggð, þó mig gruni að hugsunin sé frekar, að Bláskógabyggð kaupi. En vill Bláskógabyggð það? Um það hef ég ákveðnar efasemdir, svona í ljósi sögunnar.  Ég held hinsvegar, að Bláskógabyggð hafi ekki val.

Hvað gerist nú ef Bláskógabyggð vill ekki kaupa?  Myndi Skeiða- og Gnúpverjahreppur, Hrunamannahreppur eða Grimsnes- og Grafningshreppur sjá einhvern hag í að eignast þessa kostajörð?

Vilji allir hrepparnir selja, en enginn kaupa, hvað gerist þá?  Auðvitað yrði jörðin auglýst, eins og hver önnur jörð, væntanlega á evrópska efnahagssvæðinu.

Mögulegir kaupendur, hverjir gætu þeir nú verið?

1. Orkufyrirtæki - Orkuveita Reykjavíkur hefur haslað sér völl víða.

2. Skálholt - á sennilega ekki pening.

3. Eigendur nýja hótelsins?
4. Erlendur milljarðamæringur.

5. Hlutafélag í eigu óþekktra aðla, sem mögulega, hugsanlega vilja flytja heim fé sunnan úr höfum.

6. Íbúar í Laugarási. 

Ef hrepparnir vilja selja til þess að fá pening í hreppakassana, er auðvitað eðlilegast að auglýsa bara og sjá hver býður best. Þar með væru þeir líka að henda íbúunum út á kaldan klaka í mikilli óvissu um hvað við tæki.  Öllum lóðasamningum yrði þá sagt upp og íbúunum boðið að semja aftur, um margfalda leiguupphæð.

Mér finnst sjötti liðurinn áhugaverður. Bláskógabyggð myndi kaupa jörðina með gæðum og gögnum, á málamyndaverði, að öðru leyti en þann hluta hennar sem nú þegar er leigður undir íbúðabyggð. Íbúunum yrði gefinn kostur á að kaupa sínar lóðir fyrir málamyndaupphæð í hlutfalli við landstærð, t.d.hundrað krónur á hektara.  Ég veit að mörgum mun finnast þetta fáranleg hugmynd, en ég tel hana ekki vitlausari en margt annað, að minnsta kost þangað til ég fæ upplýsingar um hvað hver hreppur greiddi fyrir jörðina á sínum tíma, ef eitthvað.
Reyndur sveitarstjórnarmaður sagði eitt sinn við mig að hreppar væru ekki gróðafyrirtæki.

Ætli ég láti þetta ekki duga í bili.  Held áfram að hafa áhyggjur.