Hetjudraumar

Kynjahlutfall meðal kennara í grunnskólum.

Það fór lítilsháttar hneykslunaralda um samfélagsmiðla fyrir nokkrum dögum þegar framkvæmdastjóri jafnréttisstofu  tjáði sig um ástæður þess að drengir falla frekar út úr skólakerfinu.  Framkvæmdastjórinn var m.a. útnefndur "skúrkur vikunnar": 

Hjörvar Hafliðason og Kjartan Atli Kjartansson, umsjónarmenn Brennslunnar, útnefndu Kristínu skúrk vikunnar fyrir þessi ummæli hennar og gagnrýndu þau harðlega.(Nútíminn 17. janúar)

Það sem framkvæmdastjórinn mun hafa sagt, efnislega, er að piltar falli frekar úr skólakerfinu vegna þess að þeir ala með sér drauma um að verða hetjur eða fáránlega ríkir.
Þetta er auðvitað alveg rétt hjá framkvæmdastjórnanum.
Það sem vantar hinsvegar í málflutninginn er ástæðan fyrir þessum draumum ungra pilta. 

Hér fyrir neðan er að finna hlekki þar sem ég fjalla um uppeldismál eins og ég sé þau vera.

Ég nenni varla að fara enn einu sinni að fjargviðrast út að stöðu uppeldismála í þessu samfélagi, ætla bara segja þetta þessu sinni, en vísa að öðru leyti í það sem ég hef sagt um þessi mál áður. Það sem ég hef sagt hefur ekki fengið neinar undirtektir og ég hef hvergi séð neinn annan halda þessu fram.

Við höfum flest séð skemmtileg myndskeið af því hvernig dýr, sem alin eru upp meðal annarrar dýrategundar en sinnar eigin, hafa aðlagast lifnaðarháttum og atferli tegundarinnar sem elur það upp.

Þetta myndskeið sýnir lamb sem telur sig vera hund:

HÉR er það hundur sem telur sig vera kött.

Svo er hér myndskeið af úkraínskri stúlku sem var alin upp meðal hunda:

Ekki er ég nú svo mikill öfgamaður í uppeldismálum að ég haldi því fram, að uppeldisaðstæður drengja séu fyllilega sambærilegar við það sem sjá má hér fyrir ofan, en samt tel ég að þær séu talsvert langt frá því að vera eins og best getur verið.

Það getur vel verið að við séum sammála um að það beri að ala stráka og stelpur eins upp. Þá er það bara svo, en uppeldið hlýtur þá að vera með þeim hætti að það taki með í reikninginn mismunandi líffræðilega eiginleika kynjanna.

Ég vil halda því fram að drengir fái ekki það uppeldi sem þeir þurfa til þess að geta notið sín sem karlmenn síðar.  

Uppalendur þeirra eru nánast eingöngu konur. Það er þannig með konur, að líffræðilega eru þær eru ekki karlar. Reynsluheimur þeirra er kvenlegur, hugsanir þeirra, skoðanir, atgerfi, útlit, eða bara flest, er kvenlegt. Það segir sig nokkuð sjálft. Af þessum ástæðum hlýtur uppeldið sem þær veita börnum að henta kynjunum mis vel.  Mér finnst að þetta segi sig sjálft.

Uppalendurnir eru fyrirmyndir barnanna. Fáir geta víst neitað því. Það er af foreldrum og kennurum sem börnin öðlast hugmyndir um það hvað þau eru, en þar með er ekki öll sagan sögð.  Tíminn með foreldrunum verður æ styttri og börnin eyða stærstum hluta vökutíma í stofnunum þar sem einvörðungu (nánast) starfa konur.  Tíminn með foreldrunum er frá því um kl . 17:30 til kl 20 á virkum dögum. Hve mikið af þeim tím nýtist til samskipta eða raunverulegrar samveru með foreldrunum? Hve mikinn hluta þess tíma nýta foreldrarnir til þess að ná sér niður eftir vinnudaginn eða sinna nauðsynlegum heimilisverkum. Hvað með helgarnar. Hve mikinn tíma um helgar hafa drengir með föður sínum í raun? 

Ég hef haldið þessum skoðunum fram. Einu viðbrögðin sem ég hef fengið eru að þetta sé bara bull;  rannsóknir sýni að kyn kennara skipti engu máli. Ætli það sé ekki einhver svona rannsókn sem vísað er til?

Dæmi um rannsókn sem var hluti af B.Ed. verkefni við HA árið 2005:

Rannsóknarspurningarnar sem leitast var við að svara voru: Hefur kyn kennara áhrif á kennslu? Finnst nemendum á unglingastigi skipta máli af hvoru kyninu kennari þeirra er? Hvaða eiginleikum telja nemendur að kennari þeirra eigi að búa yfir? Notuð var megindleg rannsóknaraðferð þar sem spurningalistar voru lagðir fyrir nemendur í 9. bekk á Akureyri. Úrtakið var 266 nemendur eða 134 stelpur og 132 strákar.
Helstu niðurstöður rannsóknarinnar voru að nemendum finnst ekki skipta máli af hvaða kyni kennari þeirra sé. Nemendur hafa hins vegar ákveðna skoðun á því hvaða eiginleika þeir vilja helst hafa í fari kennarans. Hann á einkum að vera skemmtilegur, fyndinn og þolinmóður. Kyn kennara virðist ekki hafa áhrif á kennslu, heldur þykir mikilvægara að kennari sé hæfur í starfi. (úr rannsókn sem var hluti af B.Ed. verkefni við HA árið 2005).

Ég verð að segja það, að á niðurstöðum þessarar rannsóknar get ég ekki tekið mark. Segjum sem svo að lambið á myndskeiðinu hér fyrir ofan gæti svarað spurningunum: Skiptir það máli hvort þú elst upp meðal hunda eða sauðfjár? og Hvaða eiginleika telur þú að góður uppalandi eigi að hafa?  Myndi lambið sem hefur bara alist upp meðal hunda moögulega hafa forsendur til að telja uppeldi meðal sauðfjál betra? Myndi það t.d. hafa hugmyndaflug til að segja að það væri góður eiginleiki uppalenda að geta jarmað?

Nei, strákar skortir fyrirmyndir í skólakerfinu og þar er auðvitað við karlmenn að sakast. Þeim ber skylda til að gera sig gildandi á þessu sviði og ég tel þar mikið vera í húfi.

Líffræðilega eru strákar strákar, hvað sem tautar og raular, en hvað gerir umhverfið úr þeim sem manneskjum?
Ég er ekkert hissa á niðurstöðu framkvæmdastjóra jafnréttisstofu. Ég er hinsvegar hissa á að hann skuli ekki fjalla um ástæður þess að strákar vilja verða atvinnuknattspyrnumenn.

Hlekkir á nokkur fyrri blogg mín um þessi mál:

Jákvætt eða neikvætt - kannski bara kvætt  2016

.....og bannið þeim það ekki  2014

Kannski bara vitlaust gefið  2013
Alhæfingar rétttrúnaðarins    2012
Það má auðvitað ekki segja það, en .........  2010
Þjóðfélag á hverfanda hveli 1  2008
Þjóðfélag á hverfanda hveli 2  2008
Þjóðfélag á hverfanda hveli 3  2008

Masterclassmaðurinn, ég.

Ég var nú ekki búinn að vera lengi í kór þegar kórstjórinn (ætli það hafi ekki bara verið Glúmur Gylfason) lagði á það áherslu og söngfólkið syngi með opnn munninn. Þetta tileinkaði ég mér strax, en komst auðvitað fljótlega að því, að það er hreint ekki viðtekin venja að opna með þessum hætti fyrr það undrahljóðfæri sem mannskepnan býr yfir. Þetta uppgötvaði ég eiginlega fyrsta sinni þegar ég sá mynd af kórnum sem ég syng í, fyrir allmörgum árum. Þar var greinilega verið að syngja einhvern opinn sérhljóða, t.d. A,  Á þessari mynd var ég sá eini sem opnaði aldeilis upp á gátt og hleypti (væntanlega undrafagurri) tenórröddinni út til áheyrenda. Þar sem ég hef engan sérstakan áhuga á að standa  allt of mikið út úr, hef ég lengi stefnt að því að freista þess að aðlaga opnun míns munns öðrum munnum, en það bara hreinlega gleymist yfirleitt í hita leiksins. Þetta er svona eins og með að læra að hjóla, þú getur eiginlega ekki aflært það.

Ég reyni auðvitað að halda í réttlætinguna fyrir nálgun minni með því að bera saman hljómgæðin sem koma annarsvegar úr mínum munni og hinsvegar úr munni annarra kórfélaga. Þennan samanburð má sjá á myndinni hér fyrir ofan. Það þarf ekki lengi að velta því fyrir sér þeim óhemju mun sem er á hátalara í farsíma og alvöru græju, sem getur "blastað" silfurtærum tóni í hvaða styrkleika sem er.

Ég læt frekari greiningu á þessu eiga sig, en hún er til komin vegna þess að á samfélagsmiðlum hafa verið að birtast myndir þar sem ég læta vaða við hliðina á heimsfrægum söngvara, honum Paul Phoenix (frb. /fíniks/), sem gerði garðinn frægan með  "The King's Singers", söng í þeim hópi í ein 17 ár, allt til 2014. Hann rekur nú eigið fyrirtæki þar sem hann ferðast um heiminn og heldur námskeið, svokallað "Masterclass" með sönghópum af ýmsu tagi.

Um helgina sem nú er nýliðin var ég,sem sagt á Masterclass námskeiði hjá þessum fræga manni, ásamt mínum kór og þrem öðrum sönghópum. Þarna bættist í reynslubankann, en það sem einkenndi mjög nálgun nafna að verkefninu var, að hann hrósaði heil ósköp, en laumaði síðan með athugasemdum um það sem betur mætti fara. Það er manninum eðlislægt að taka til sín fremur hinar neikvæðu athugasemdir en þær jákvæðu. Ég hef ákveðið, eftir þessa helgi, að hlusta bara á þær jákvæðu, enda tel ég að þær séu að mestu tilkomnar vegna framgöngu minnar.  Ég þykist vita að þessi niðurstaða mín muni ekki falla í frjóan jarðveg hjá öðrum kórfélögum, svo ég dreg hana umsvifalaust til baka.  Kórinn hlýtur allur að taka til sín það jákvæða sem nafni sagði, en einnig ábendingarnar um það sem betur má fara. Þó nú væri!

Nú er bara framundan að vinna úr reynslunni og heita því að gera enn betur. Í mínum huga er það mikilvægasta sem vinna þarf í tvennt: meiri agi og meiri metnaður. Maður á aldrei að sætta sig við að vera kominn á einhvern stað og vera síðan bara ánægður með að vera þar. Það er alltaf pláss fyrir meira og hærra.

Þessi helgi var ánægjuleg og mér fannst gott að fá svona utanaðkomandi aðila til að segja okkur hvað væri gott og hvað megi bæta.

Hér fyrir neðan er tvær þeirra mynda ég nefndi hér efst. Þarna syng ég með "King's Singers" manninum. Augsýnilega afar einbeittur og geri umtalsvert meira úr sérhljóðanum sem sunginn er, en meira að segja hann. Kannski er rétt að loka munninum áður en það er um seinan.

Deiling: Pálína Vagnsdóttir, Veirunum

Deiling: Sigrún Elfa Reynisdóttir, Skálholtskórnum

Masterclass með Paul Phoenix í Seltjarnarneskirkju, 

13.-15. janúar, 2017

Skálholtskórinn

Veirurnar

Góðir grannar

Kvartettinn Barbari

Nokkrar myndir:

Í kveðjuhófi fyrir lækna tvo.

Pétur og Gylfi.
Mynd: Magnús Hlynur Hreiðarsson

Þann 12. janúar var haldið kveðjuhóf fyrir læknana okkar tvo, þá Gylfa HAraldsson og Pétur Z. Skarphéðinsson.  Þar hafði ég fengið það hlutverk að flyta einhverskonar ávarp fyrir hönd nágranna í Laugarási og sjúklinga. Ég var auðvitað upp méð mér að verða þarna maður með hlutverk, en svo fór að mér var ekki ætlað að verða þarna staddur í eigin persónu. Það varð samt úr, að ávarpið var flutt, jafn langt í tíma og fyrirmæli hljóðuðu upp á.  Flytjandinn var Halldór Páll Halldórsson, skólameistari og hófstjóri og kann ég honum þakkir fyrir flutninginn og að hafa sinnt þeim leiðbeiningum sem fylgdu.

Hér fyrir neðan birtist þetta ávarp, ásamt leiðbeiningum)

Halldór Páll
Mynd: MHH

Gylfi og Rut, Pétur og Sísa.

Í textanum sem hér fer á eftir er fjallað um ykkur, í stað þess að talað verði til ykkar, ef frá er talin síðasta málsgreinin. 

Undanfarin 30 ár eða svo hefur fólki ekki fjölgað mikið í Laugarási. Íbúarnir þar hafa hinsvegar elst nokkuð. Á þessu eru örugglega ýmsar skýringar, en hér vil ég bara nefna eina: Gylfa og Pétur. Áður en þeir komu á staðinn í byrjun 9. áratugarins hafði íbúum í Laugarási fjölgað heil ósköp frá því fólk fór að flytjast þangað um 1940. Fjölgunin var sérstaklega mikil á 15 ára tímabili, eftir miðjan sjöunda áratuginn. Eftir að þeir komu tók að hægja mjög á þessu og sárafáar nýjar garðyrkjulóðir hafa verið stofnaðar síðan. Þessir fáu sem hafa byggt eitthvað eftir það er aðallega fólk sem ber í brjósti einhverjar rómantískar tilfinningar til staðarins og fólk sem virðist oft ekki vera alveg áttað, eins og sagt er á læknamáli.

Það sem styður við þessa kenningu mína, ekki síst, er sú staðreynd, að eftir að ljóst varð að starfslok félaganna voru í nánd, hefur aftur farið að heyrast í börnum í skógarþykkninu.

Samhengið? Tilgáta mín hljóðar upp á það, að þeir sem á annað borð settust hér að, hafa bara ekki viljað fara aftur, því eftir því sem aldurinn færist yfir leggur maður meira upp úr örygginu sem ein besta læknisþjónusta á landinu býður upp á.
Svo segir það sig sjálft, að því eldri sem íbúarnir verða, því minni líkur verða á að maður mæti barnavögnum á heilsubótargöngum.

Ekki fer ég lengra með þessa pælingu. (lesari: Áhugaverð pæling)

Mér hefur oft dottið í hug að Pétur og Gylfi séu að mörgu leyti eins og tvíburar. Í fortíð og nútíð, aftur í ættir, alveg til dagsins í dag blasa við okkur sannindi, sem hafa spunnið þann örlagavef sem hefur leitt okkur til þessa kvölds. Hér mun birtast ykkur, ágætu gestir, ýmislegt sem varpar ljósi á og skýrir ríflega þriggja áratuga samstarf læknanna tveggja, sem hér sitja nú varnarlausir með fjölskyldum sínum og bíða þess sem verða vill.

Gylfi og Pétur eru jafnaldrar, en það er einn þeirra þátta sem einkennir tvíbura.
Þá er einnig er margt í ætt þeirra og uppruna sem styður vangaveltur af þessu tagi: Nöfn fólks í umhverfi þeirra, nú eða þeirra sjálfra, eru mörg hver fremur óvenjuleg. Eins og allir vita þá heitir Pétur, Zóphónías að millinafni, en það nafn fékk hann frá langafa sínum, síra Zóphóníasi Halldórssyni í Viðvík. Uppruni Gylfa er á Snæfellsnesi, en þar er að finna óvenjuleg nöfn sem fylgja ættum og viti menn, hét ekki móðurbróðir Gylfa, Soffanías? Móðir Gylfa var Kristín Cecilsdóttir og bróðir hans heitir einmitt Cecil, séra Cecil Haraldsson. Hvaða svar á Pétur við því? Jú, einmitt. Faðir Péturs var prestur; séra Skarphéðinn Pétursson, prófastur í Bjarnarnesi, Zópóníasson, en það sem meira er, þá er bróðir Péturs einnig prestur, séra Guðjón Skarphéðinsson.

Ég er sannarlega ekki hættur að tína til það sem tengir félagana Pétur og Gylfa saman, en verð auðvitað að stikla á stóru, (þó svo ég sé þess fullviss að sá sem hér stendur og les þetta, væri alveg til í að lesa fram eftir kvöldi).

Það var reyndar ekki fyrr en eftir menntaskóla (Gylfi MA embættispr HÍ 1974), Pétur ML -embættispr HÍ jan 1975) sem mennirnir tóku að bruna eftir samsvarandi braut í lífinu, eftir því sem best er vitað.

Báðir fóru þeir til Svíþjóðar í framhaldsnám, báðir sóttu þeir um stöðu í Laugarási í byrjun 9. áratugarins, og báðir fengu.

Þar með voru þeir komnir í Laugarás og hafa eiginlega bara ekkert farið þaðan síðan.

Til að tryggja varanlegt nágrennið hvor við annan völdu þeir sér, þegar þar að kom, lóðir hlið við hlið í Laugarási og ljúka loks störfum á sama tíma.

Það er varla að hægt sé að tala um æviskeið annars án þess að hinn komi við sögu.

(Hér væri upplagt ef lesarinn myndi snúa sér í tvo hringi áður en hann heldur lestrinum áfram)

Þegar nýr læknir kemur í sveitina þar sem flestir þekkja flesta, þarf hann dálítið að vinna í þvi að skapa sér ímynd. Leiðin að þessari ímyndarsköpun getur verið vandrötuð og líklegra en ekki að læknirinn falli ekki í kramið hjá öllum. Jákvæð ímynd læknisins felur í sér fullkomið traust sjúklinganna til hans sem fagmanns, annarsvegar og hinsvegar byggir hún á því hvernig persóna læknisins birtist sjúklingunum, annarsvegar í viðtalsherberginu og hinsvegar í öðrum samskiptum.

Pétur og Gylfi fengu fljótt á sig það orð, að vera fagmenn fram í fingurgóma. Um það held ég að uppsveitamenn séu almennt sammála. Það var hinsvegar þegar kom að birtingarmynd persónanna, sem þetta gat orðið aðeins skrautlegra svona til að byrja með.

Ég man eftir samstarfsmanni mínum sem fór í fyrsta skipti til Péturs og sagði farir sínar ekki sléttar eftir. Pétur mun í samskiptum þeirra hafa fjallað heldur frjálslega um málin, svona eins og hans er von og vísa. Ég gat þá, í krafti þekkingar og mannskilnings (hér segir lesarinn: HE, HE) leiðrétt misskilninginn sem uppi var. Síðar, þegar nýr samstarfsmaður þurfti að kíkja á heilsugæslustöðina, beitti ég fyrirbyggjandi aðferðum, svo reynslan af heimsókninni ylli ekki umtalsverðu tráma (læknisfræðilegt hugtak). Þar með var allt í góðu.

Ég held að ég þurfi ekki að fjölyrða um hve samskipti læknis og nágranna geta verið snúin. Þau mega helst ekki verða of náin, þar sem þau tilvik geta komið upp þegar læknirinn þarf að fást við þá líkamsparta eða sálarkima sem enginn annar má vita af og ekki er talað um, sem síðan gæti mögulega haft í för með sér, að vissu leyti, þvingaðri samskipti en ella.

Það gæti nú aldeilis verið fróðlegt að gægjast inn í hugarheim Gylfa og Péturs; sjá þar ríflega 30 ára safn af leyndarmálum bæði gengins og núlifandi uppsveitafólks.

Félagarnir eru í huga mér svo jafn ágætir að ég man ekki hvor þeirra það var sem kallaði eftir því að ég færi að hreyfa mig meira. Á þeim tíma var ég víst byrjaður að bæta nokkuð á mig.

Auðvitað tók ég mark á tilmælunum og hóf reglubundnar gönguferðir um allar þær götur, vegi og stíga sem finna má í Þorpinu í skóginum. Ég velti því auðvitað fyrir mér, fullur réttlætiskenndar, hversvegna ég mætti þeim félögum aldrei á þessum heilsubótargöngum. Ég taldi, að ef læknir ráðlegði sjúklingi að hreyfa sig, hlyti hann sjálfur að iðka heilsubótargöngur af krafti.

Ég neita því ekki, að nokkrum sinnum hef ég séð fótspor Gylfa í nýfallinni mjöll.

Fótspor Gylfa?

Já, maður þekkir fótspor Gylfa.

Einu sinni hef ég mætt Pétri með kraftgöngustafi, sem hann útskýrði þannig að „frú Sigríður“ hefði skipað sér að fara út að ganga.

Ekki hafa félagarnir þurft að loka sig af, vegna stöðu sinnar.

Pétur fann golfið, eða golfið fann Pétur. Það hefur einhvernveginn verið viðkvæðið þegar spurt er um Pétur, þegar hann er ekki heima: „Hann er sennilega í golfi“.

Pétur er mikið í golfi.

Gylfi gekk meðal annars til liðs við Lions og það samband virðist hafa enst ansi vel, hvað sem menn nú taka sér fyrir hendur í þeim félagsskap. Hann hefur einnig verið drjúgur nefndamaður – sóknarnefnd, skógræktarnefnd og svo framvegis.

Svo sem í flestu öðru, eru Pétur og Gylfi ótrúlega samstíga í fjölskyldumálum. Miklar ágætis konur eiga þeir, þar sem eru Sísa og Rut. Ennfremur eiga þeir tvö börn hvor: pilta, sem eru eldri og stúlkur, sem eru yngri.

Gylfi eignaðist sín börn með fyrri konu sinni, en svo kom Rut til skjalanna með 3 syni.

Ekki hef ég nema gott eitt um þessar fjölskyldur að segja. Ég gæti sannarlega sett það hér í orð, en það verður að bíða betri tíma. (það breytir engu þó lesarinn gæti vel hugsað sér að renna í gegnum slíka umfjöllun).

Ef við hugsum okkur hjónin tvenn, sem hér er um að ræða, sem blandaðan kór, þá er þar ýmsar samlíkingar að finna. Þar væri Gylfi augljóslega bassinn, Pétur tenórinn, nema hvað, Rut myndi manna altinn og Sísa sópraninn.

Bassinn er alla jafna fremur hæglátur og það er eins og hann bíði alltaf eftir að fá að reyna sig við djúpa tóninn í enda verksins. Bassar eru tregir til að taka efri tón en þann neðsta sem í boði er. Einu skiptin sem maður verður var við togstreitu innan bassans er, þegar verk sem sungið er, gerir ráð fyrir að bassinn skipti sér á milli tveggja tóna. Í þeirra huga eru það bara hálfgerðir tenórar sem taka efri tóna.

Það má að mörgu leyti segja það sama um altinn. Hann fer ekki hátt, en ef hann er ekki til staðar heyrast þess glögg merki.

Tenórinn dansar á efstu tónunum og kann hvergi betur við sig. Hann vill að til sín heyrist og það kemur æði oft fyrir að sópraninn snýr sér við í forundran og aðdáun. Það er oftast sussað á tenórinn, þegar hann þykir syngja af heldur miklum ákafa og sannarlega á hann það til að fara fram úr sér.

Sópraninn ber laglínuna á herðunum, kvartar yfir háu tónunum, en nýtur þeirra samt.

Eitt skýrasta dæmið um hvernig þessi kórsamlíking á rétt á sér er, að í Langholtinu í Laugarási eru bassinn og altinn búin að hreiðra um sig á jafnsléttu, en sópraninn og tenórinn talsvert ofar í holtinu.

Persónur Péturs og Gylfa eru afar ólíkar og þar með eru þeir kannski meira eins og mörg hjón. Það er oft sagt að því ólíkari sem hjón eru, því betur gangi sambúðin. Hjón eru oft nefnd í sömu andrá, til dæmis: Guðný og Skúli, Hjalti og Fríður, Ingibjörg og Hörður. Þannig er það einnig með þessa félaga. Við tölum um Pétur og Gylfa eða Gylfa og Pétur, reyndar einnig um Pétur og Sísu og Gylfa og Rut. Þannig eru sambandsmál þeirra flóknari en fólks yfirleitt.

Það var nefnt við mig að ég myndi verða einhverskonar fulltrúi sjúklinga og nágranna með þessu erindi, sem er auðvitað mikill heiður. Það verður hinsvegar hver og einn að lesa í þær aðstæður sem nú eru uppi og sem valda því að ég flyt ekki þennan pistil sjálfur.
Ég neita því ekki, að það, að standa ekki hér sjálfur, og flytja eigin orð, skapar ákveðið frelsi og það kann að hafa haft áhrif á þennan samsetning.

Pétur og Gylfi og fjölskyldur þeirra eru nú ekkert farin úr Laugarási þó þeir séu hættir að segja okkur til í heilsufarsmálum. Þeir eru enn á góðum aldri og geta þannig haldið áfram göngu sinni í nýfallinni mjöllinni í Þorpinu í skóginum.

Ég hef ekki trú á öðru en þeim muni takast vel að burðast með þakklæti okkar uppsveitamanna og vonast jafnvel til að það nái að lyfta þeim upp fremur en hitt.

Ég hef stundum spurt mig að því hvað ég hafi gert af mér til þess að verðskulda að þurfa að vera samtíðarmaður tiltekinna einstaklinga, sérstaklega á stjórnmálasviðinu. Ég get alveg með sama hætti spurt hvað ég hafi afrekað til að verðskulda læknaparið sem við höfum getað leitað til á nóttu sem degi í yfir þrjá áratugi.

Fyrir mína hönd og allra sjúklinganna og nágrannanna, þakka ég.

Páll M. Skúlason

Bráðum verð ég frjálshyggjumaður

Nýleg reynsla mín er þáttur í meðvitaðri stefnu til að grafa undan opinberu heilbrigðiskerfi á Íslandi. Hún er liður í því að breyta viðhorfum þessarar þjóðar í þá veru að hún muni sættast á að okkur sé betur borgið með því að einkaaðilar sjái um heilbrigðisþjónustu.

Nú er tekin við í landinu einhver hægrisinnaðasta ríkisstjórn sem þessi þjóð hefur valið sér og þar með blasir ekki annað við en áfram verði grafið undan þjónustu sem á, ef rétt  væri á málum haldið, að standa öllum jafnt til boða og vera ókeypis, nútímaleg og vönduð.

Það sem mér virðist blasa við okkur er, að áfram verði haldið að svelta heilbrigðisþjónustuna, hækka gjöld á sjúklinga,  og skapa þannig frjóan jarðveg fyrir einkavæðingu á öllum sviðum.
Fjárfestar stökkva fram, heilbrigðisfyrirtæki spretta upp, frjáls og "gríðarlega hörð" samkeppni fær að blómsta.

"Sjúklingarnir okkar fá 10% afslátt ef þeir læka síðuna okkar eftir aðgerð".
"Sjúklingarnir okkar í þessum mánuði fá bíómiða fyrir tvo í kaupbæti".
"Skurðirnir okkar bera vönduðu handbragði vitni".
"Hjá okkur færðu endurgreitt ef þú ert ekki orðinn góður eftir viku".
"Er þér illt? Leyfðu okkur að lækna þig í glænýrri læknastöðinni okkar, þar sem gluggarnir eru pússaðir á hverjum degi og þú getur speglað þig í ítölsku gólfflísunum".
"Frábærar strandtöskur og sérmerkt strandbaðhandklæði handa öllum sem við tökum úr sambandi".

Þetta er ekki geðsleg tilhugsun.

Í tvígang, að undanförnu, hef ég þurft á þjónustu Landspítalans háskólasjúkrahúss (LSH) að halda.
Í annað skiptið kom ég þar inn og það sem við mér blasti voru ekki gljáfægðir gluggar eða gólf með ítölskum flísum sem hægt var að spegla sig í, heldur var þar allt fremur grámyglulegt og minnti mig óþyrmilega á vestrænt myndefni af austur-evrópskum sjúkrastofnunum á Stalínstímanum.  Bara gólfdúkarnir eru sjálfsagt jafngamlir mér.
Í hitt skiptið átti ég að mæta þangað í litla aðgerð, eftir margra mánaða bið eftir að komast að.
Það á sér stað heilmikill andlegur undirbúningur fyrir aðgerð á sjúkrahúsi. Það þarf að stilla sig af, skipuleggja hitt og þetta, fá frí í vinnu, og svo framvegis.
Jæja, á tilteknum tíma átti ég á að mæta á tiltekna deild á tiltekinni hæð.
Daginn fyrir þennan tiltekna tíma fékk ég tilkynningu um að tiltekinn tími hefði breyst og honum seinkað um 4 tíma.
Á aðgerðardegi, þar sem ég ók inn í höfuðborgina, hringdi síminn og mér tilkynnt, að enn væri frestun fram eftir degi af óviðráðanlegum "akút" ástæðum og að jafnvel gæti farið svo, að fresta yrði aðgerðinni.
Eftir miðjan dag var loks hringt einu sinni enn og aðgerðin slegin af.
Sannarlega tek ég fram að starfsfólkið sem ég hef verið í samskiptum við, er ekki í öfundsverðu hlutverki og hefur undantekningarlaust verið kurteist og skilningsríkt.

Auðvitað velti ég því fyrir mér, eftir svona reynslu, að það væri nú munur ef þetta væri nú bara einkarekið og menn gætu farið á hausinn ef þeir stæðu sig með þessum hætti gagnvart sjúklingum. Það væri hægt að fara í mál og krefjast tuga milljóna skaðabóta.

Þetta má ekki verða raunin og nú skulu ráðamenn þessarar þjóðar andskotast til að sjá til þess að íslenskt heilbrigðiskerfi rísi úr þessari öskustó. 
Það sem ég óttast hinsvegar er, að þessi þjóð sé búin að opna leiðina að enn frekari  niðurlægingu heilbrigðiskerfisins með því að skapa möguleikann á hægrisinnuðustu ríkisstjórn lýðveldistímans.

Hver var það aftur, sem sagði þessi fleygu orð: "Guð blessi Ísland!"

Hvað svo?

Það er unnið við að rífa sláturhúsið og staðan á því verki nú er eins og meðfylgjandi myndir sýna. Það virðist styttast í að þakið verði fjarlægt og síðan annað það sem fjarlægt verður.  Ekki neita ég því, að ég hefði hreint ekki slegið hendinni á móti einhverskonar grenndarkynningu á þessu verkefni. Einu upplýsingarnar sem ég hef séð um þetta er teikning sem fór um samfélagsmiðla, viðtal við oddvitann í sjónvarpi, óstaðfest nafn á manni sem á að hafa verið ráðinn framkvæmdastjóri, og svo fregnir af hótelbyggingu sem eru hafðar eftir MÉR, sem er harla fyndið bara.

Nú getur það auðvitað vel verið að fólk almennt hér í Laugarási viti heilmikið um hvað framundan er og þá er auðvitað bara við mig sjálfan að sakast að hafa ekki verið nægilega forvitinn.

Það væri nú ekki slæmt að fá til dæmis að vita hvað félagið heitir sem á Sláturhúslóðina, hverjir eru í forsvari fyrir þá sem ætla að byggja þarna hóteli. Hver stærðin á að vera, í herbergjum talið, og svo framvegis.

Ég vildi gjarnan vita meira, skil þó að þar sem einkaaðilar eru á ferð, ber þeim engin skylda til að upplýsa um áform sína, eða jafnvel hverjir þeir eru.

Já mér finnst fremur óljóst hvað gerist í framhaldi af því að sláturhúsið hverfur.  Mér finnst að við sem hér búum, ættum að fá fyllri upplýsingar um það sem þarna er um að ræða.

Segi og skrifa.

Sjálfsupphafning

Það er kominn gamlársdagur og frá síðustu áramótum hef ég birt 70 pistla á þessari síðu, sem mér finnst nú vera ótrúlega afköst, svona þegar horft er til baka. Hver pistill er að meðaltali 550 orð, sem þýðir, að ég hef skrifað hér sem næst 38.500 orð á árinu 2016. Þetta þýðir að ég væri búinn að gera talsvert meira en ljúka heimsþekktum skáldsögum eins og "Of Mice and Men" eftir John Steinbeck (29.160 orð)  eða "Animal Farm" eftir George Orwell (29.996 orð) mig vantar bara 9.000 orð upp á að hafa skrifað orðafjöldann í "The Great Gatsby" eftir Scott Fitzgerald (47.094 orð), ég væri sem næst hálfnaður með "The Catcher in the Rye" (Bjargvætturinn í grasinu) eftir J.D. Salinger (73.404 orð).
Ég byrjaði að skrifa pistla á þessa síðu í febrúar árið 2008 og hef síðan þá birt 799 pistla. ef ég hef verið jafn afkastamikill öll árin síðan þá, væru orðin orðin 439.450 sem þýddi að ég væri búinn að skrifa um það bil 1600 blaðsíðna verk í pappírskiljubroti, eða stórvirkið "Gone with the Wind" (Á hverfanda hveli) eftir Margaret Mitchell.
Já, já, það getur verið gaman að verla sér upp út tölum. Ætli það sé ekki frekar það sem liggur að baki þeim sem skiptir meira máli. Það er orðin sjálf, orðavalið, samhengi þeirra eða það sem þau tjá, sem gefur þessu öllu gildi.
Á þessu ári hef ég fjallað um allskyns efni, um persónuleg mál, þjóðfélagsmál og afar margt þar á milli. Í þessum skrifum er fremur lítið samhengi.

Af ofantöldu má auðveldlega ráða, að ég sé farinn að velta fyrir mér að skrifa bækur, en svo er nú bara ekki. Það er einfaldlega gott til þess að vita, að ég gæti það mögulega.  Ef ég færi nú að skella í eins og eina skáldsögu, jafnvel sögulega, nú eða úr samtímanum, gætu hún fjallað um: Undirheima Laugaráss, dramatíska atburði frá kennsluferlinum, eða eitthvað þvíumlíkt.
En óttist ekki - ekki enn.

Ég þakka ykkur sem hafið kíkt inn á þessar síður mínar á árinu og jafnvel lesið pistlana. Það skiptir ansi miklu máli að vita að einhverjir eiga leið hér um, en mér sýnist að fjöldi þeirra sem lesa það sem hér birtist sé á bilinu 100- 200. Einstaka pistlar ná meiri lestri og þá helst þeir sem einhver deilir, eða skrifar eitthvað um.  Fyrir mér skiptir fjöldinn ekki öllu máli, heldur gæði og tryggð lesendanna.
Megi nýja árið fara vel með ykkur.

Pistlar ársins 2016:

Að lifa vel og deyja vel30.12.2016
"Ein frá Sólveigarstöðum!"29.12.2016
Sópraninum krossbrá25.12.2016
Jólajákvæðni25.12.2016
Eftir síðustu andartökin14.12.2016
Kannski bara miklu betri.11.12.2016
Í "Leiðslu"28.11.2016
Svei svörtum fössara25.11.2016
Eigi skal hún inn19.11.2016
Gamalt en mögulega einnig nýtt (2)18.11.2016
Gamalt en mögulega einnig nýtt (1)16.11.2016
Dyngjan og athvarfið14.11.2016
Persónulegur ávinningur11.11.2016
"...all men are created equal" í tilefni dagsins8.11.2016
Með hálfum huga7.11.2016
Dagurinn í dag29.10.2016
Hvar setur maður krossinn? (2)23.10.2016
Hvar setur maður krossinn? (1)22.10.2016
Hvað á maður að segja?20.10.2016
PR í molum13.10.2016
Ég, hálfvitinn11.10.2016
Er þetta nú svona merkilegt?29.9.2016
Var Macbeth framsóknarmaður?24.9.2016
Rannsóknarblaðamenn LB18.9.2016
Þessir kjósendur!11.9.2016
Skeinipappír í jurtalitum5.9.2016
Úrið2.9.2016
Sósulitur og svartur ruslapoki eða skrautklæði28.8.2016
Reynir Sævarsson og Skálholt 1974-521.8.2016
Jóna á Lind19.8.2016
Ég hef varann á mér14.8.2016
"Þessvegna flýgur þú betur með Icelandair", er manni sagt10.8.2016
Í bráðri lífshættu2.8.2016
Kraðak eða ekki kraðak1.8.2016
Líklega betra að koma ekki heim29.7.2016
Vanþróuð víkingaþjóð23.7.2016
Einn komma fimm kílómetrar um álfabyggð7.7.2016
Þorpið teiknað1.7.2016
Sumarið kemur í haust - vonandi28.6.2016
Seríos áskorunin24.6.2016
Íslendingar að léttast?17.6.2016
Önnur sýn1.6.2016
Þegar leikurinn stóð sem hæst23.5.2016
Karlaraddir / Männerstimmen16.5.2016
Síðasta áminning Töru14.5.2016
Upphaf ferðar nokkurrar (1)7.5.2016
X399017.4.2016
Sjálfutækni14.4.2016
Finslit10.4.2016
Góður biti í hundskjaft7.4.2016
Hungur3.4.2016
Í villum á páskadagsmorgni28.3.2016
Að liðka til við Hliðið28.3.2016
Var það kannski valdarán?25.3.2016
Þar sem ljósið nær ekki að skína22.3.2016
Mánudagsflug14.3.2016
Bönnum það bara12.3.2016
Ég stend mig að því að......10.3.2016
Jákvætt eða neikvætt - kannski bara kvætt.3.3.2016
Opnun fyrir mannkynslausnara28.2.2016
Að vera blaðamaður27.2.2016
"The Condom King" - eða þannig16.2.2016
Í raun afar merkilegt - Hljómaskál14.2.2016
Á leikskólahraða í Brúðkaup14.2.2016
Ég á bara ekki heima þar!4.2.2016
Ylur minninga á þorra31.1.2016
Janúar blús - þreyjum þorrann23.1.2016
Formannavísur á Stokkseyri 18919.1.2016
Gamanvísur um Skitu-Lása4.1.2016

Að lifa vel og deyja vel

Þann 15. desember lést Guðmundur Indriðason á Lindarbrekku á Dvalar- og hjúkrunarheimilinu Lundi á Hellu, á 102. aldursári.  Engum kom á óvart að hann skyldi ekki láta Jónu, bíða lengi eftir sér, en hún lést þann 13. ágúst  síðastliðinn.
Útför hans er gerð frá Skálholtskirkju í dag.

Guðmundur fæddist  í Hrunamannahreppi 15. maí, 1915, áttundi í röð tíu systkina sem komust á legg.
Guðmundur fjallar allítarlega um lífshlaup sitt í viðtali við hann og Jónu í Litla-Bergþór, 2. tbl. 2010, þá 95 ára, svo ég fer ekkert að orðlengja um það hér.

Á Laugarvatni hófst saga Guðmundar og Jónu, sem nú hefur verið settur endapunkturinn við, eftir hartnær 7 áratuga, farsæla sambúð.
Að mörgu leyti get ég sagt það sama um Guðmund og ég sagði um Jónu hér. Líf þeirra og fjölskyldu minnar í Hveratúni og síðar í Kvistholti hefur legið saman og þar hefur aldrei borið skugga á. Hvernig mætti líka annað vera? Fyrir nágranna af þessu tagi ber að þakka.

Þó svo okkur sé það ljóst að dauðinn er hluti af lífinu og við sættum okkur æ betur við tilhugsunina um hann eftir því sem við verðum eldri, þá kallar hann fram í huga okkar söknuð og ótal minningar um lífið sem hann tekur við af. Í dauðanum felst endanleiki; eitthvað sem ekki verður breytt eða tekið til baka.
Við lífslok erum við frekar mæld á grundvelli þess sem í okkur bjó, mannkostum okkar, fremur en veraldlegum auð. Það er nefnilega eitt mikilverðasta hlutverk okkar á lífsgöngunni að marka spor sem leiða gott af sér fremur en illt.
Sporin sem Guðmundur og Jóna skilja eftir sig bera vitni um að þar fór gott fólk og það er mikilverðast.

Guðmundur naut þess að eldast afskaplega vel og fram á tíræðisaldur tók hann sér fyrir hendur ýmislegt sem fólk hættir venjulega að gera upp úr sextugu. Mér er sérstaklega minnisstætt þegar Jóna lýsti áhyggjum sínum af því fyrir nokkrum árum (svona 10, kannski) að hann hafi prílað upp á þak á íbúðarhúsinu til að sinna einhverju viðhaldi.

Ég kíkti einusinni í heimsókn til þeirra í þjónustuíbúðina sem þau dvöldu í á Flúðum, áður en þau fluttu á Lund á Hellu. Vissulega var sá gamli farinn að bera þess merki að elli kerling sótti á. Til að byrja með kannaðist hann ekki alveg við mig, en með réttum tengingum small allt saman og það runnu upp úr honum sögurnar frá fyrstu árunum í Laugarási og ég fékk að kíkja í myndaalbúm meðan gnótt bakgrunnsupplýsinga fylgdi.  Þetta var ánægjuleg heimsókn og síðan hef ég oft leitt hugann að því hve gaman hefði nú verið að geta gefið sér meiri tíma til að ausa úr þeim viskubrunni sem Guðmundur var, en af því varð ekki og þannig er það bara. Það væri nú samt gaman að komast aftur í myndaalbúmin og ná þaðan myndum í safnið.

"Ég er nú enginn fýlupúki" sagði Guðmundur þegar mér varð á að nefna það hve létt var yfir honum á aldarafmælinu.
Mér var sagt að eftir afmælið hafi hann verið kallaður "Hundraðkallinn", á Lundi. Nafngift  sem hæfir vel lundarfari mannsins. Það er sama hvernig ég reyni, þær myndir af Guðmundi sem koma í hugann eru ávallt af broshýru andliti með gamanmál af einhverju tagi á takteinum. Aldrei sút.

Árið 2016 er árið þegar Lindarbrekkuhjónin kvöddu og þau skilja eftir ágætan minningasjóð.

Börn Guðmundar og Jónu, f.v. Grímur, Katrín Gróa, Jón Pétur og Indriði.

°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°

Lítið eitt um Lindarbrekku

Lindarbrekka í desember 2016

Útidyrnar á gamla húsinu.

Saga lóðarinnar sem síðar varð Lindarbrekka, hófst 1942 með því Jóhann Sæmundsson yfirlæknir og félagsmálaráðherra um nokkurra mánaða skeið, fékk hálfan hektara lands og byggði sér 29m² sumarhús á brekkubrúninni. Ein megin ástæða þessa mun hafa verið sú að hann vildi hafa möguleika á að hafa öruggt skjól í mögulegum loftárásum á landið.
Eiginkona hans var Sigríður Sæmundsson, fædd Thorsteinson.

Sigurður Jónasson  keypti húsið 1948. Sigurður var alllengi forstjóri Tóbakseinkasölu ríkisins, og var svokallaður athafnamaður.

Föst búseta á Lindarbrekku hófst 1951 þegar Guðmundur og Jóna keyptu þetta 29 fermetra sumarhús og fluttu inn.

Árið 1958 var nafn býlisins staðfest og um leið var landið sem það stendur á stækkað um helming. Guðmundur og Jóna stækkuðu íbúðarhúsið 1961. Árið 1976 byggðu þau gróðurhús og notuðu til þess efni úr gróðurhúsi sem hafði staðið á Sigurðarstöðum. Árið eftir byggðu þau pökkunarhús eða vélageymslu og loks íbúðarhús 1980.
Gamla húsið stendur enn í rólegheitum á brekkubrúninni, að niðurlotum komið eftir góða þjónustu og í því hefur enginn búið frá 1988.

Laugarás

Að Guðmundi gengnum eru tímamót í ekki svo langri sögu Laugaráss sem þorps, en með honum hverfur á braut síðasti frumbýlingurinn í þorpinu. Þá á ég við þá íbúa sem hér hófu búsetu á fimmta áratug síðustu aldar. Þau sem hér eru nefnd fylla þennan hóp:
Laugarás 2 (Gamla læknishúsið): Ólafur Einarsson og Sigurlaug Einarsdóttir, Knútur Kristinsson og Hulda Þórhallsdóttir. Ólafur og Knútur störfuðu hér sem læknar.
Hveratún: Skúli Magnússon og Guðný Pálsdóttir.
Sólveigarstaðir: Jón Vídalín Guðmundsson og Jóna Sólveig Magnúsdóttir.
Laugarás 1 (Helgahús): Helgi Indriðason, bróðir Guðmundar og Guðný Aðalbjörg Guðmundsdóttir, systir Jóns Vídalín. Rétt er að geta þess að Helgi og Guðný (Gauja) hófu búskap sinn í Laugarási 1946, en þá bjuggu þau í kjallaranum í læknishúsinu, en fluttu síðan í eigið hús 1949.
Ef taldir eru með þeir sem fluttu í Laugarás milli 1950 og 1960, eru þær nú einar eftir, að ég tel, þær Fríður Pétursdóttir í Laugargerði, sem er nýflutt á Selfoss og Sigríður Pétursdóttir í Sigmarshúsi.

100 ára, á léttu nótunum