Ljósahátíð í Laugarási

Í dag klukkan 17 verða ljósin á Hvítárbrú hjá Iðu tendruð enn á ný. Ég fór að velta fyrir mér ártölum í því sambandi og þá kom Facebook að góðum notum. 

"Upphafið að þessu verkefni var árið 1998 á verkstæðinu á Iðu. Það hafa ætíð svo margir fleiri einstaklingar báðum megin árinnar komið að þessu verkefni.."  

sagði  Elinborg Sigurðardóttir á Iðu í viðbrögðum við umræðum sem sköpuðust eftir að Jakob Narfi Hjaltason setti þetta þarna inn, þann 12 desember 2016, en þau voru svona:

Þarna hafði smám saman fjarað undan þessu verkefni og ég treysti mér ekki til að lýsa því hvernig það gerðist, en það skiptir kannski ekki máli úr því sem komið er. Allavega veit annað fólk meira um það en ég.

Þessi færsla Jakobs hreyfði við fólki og það þarf ekki að orðlengja um það, að það var drifið í að kaupa perur og koma ljósunum á brúna, en það var gert þann 17. desember. Til þess að standa straum af kostnaði við peruskiptin var leitað til félaga, fyrirtækja og stofnana, auk þess sem opnaður var reikningur þar sem fólk gat lagt til fé til styrktar þessu málefni.

Síðan hefur tekist að halda verkefninu við, þó óhjákvæmilegur kostnaður falli til, vegna þess að það þarf að skipta út ónýtum perum og koma ljósakeðjunni upp og síðan taka hana niður. 

Ég held að það sé á engan hallað, þegar ég nefni Jakob Narfa Hjaltason til sögunnar, sem þann sem hefur borið hitann og þungann af þessu afar skemmtilega verkefni. Fleiri hafa sannarlega komið við sögu, í mismiklum mæli, en ég treysti mér ekki til að fara að tína allt það fólk til. 

Nú er greinilega búið að auka í, með því Hagsmunafélag Laugaráss og Menningarmálanefnd sveitarfélagsins ásamt fólkinu í Slakka, koma nú að málinu, til að gera meira úr tendrun brúarljósanna. Það er blásið til Ljósahátíðar í Lauugarási.

 Þetta finnst mér fagnaðarefni. 

Að opna brú

MYNDIR FRÁ FORMLEGRI OPNUN HVÍTÁRBRÚAR OG TENDRUN LJÓSA Á NÝRRI LJÓSAKEÐJU.

Ég held að ég sé að komast niður á jörðina eftir afskaplega skemmtilegan dag í gær. Það spratt fram í kolli hugmynd einhventíma í sumar, vissulega frekar óútfærð og það var vandséð hvernig unnt yrði að útfæra hana.

Þessi hugmund átti samt aðdraganda sem nær talsvert fram yfir síðustu jól, þegar Jakob Narfi Hjaltason hafði forgöngu um að kveikt yrði á brúarljósunum á Hvítárbrúnni, eins og gert hafði verið frá 1998.

Hann vann að þessu máli þegar ljóst var orðið að sveitarfélagið drægi sig út úr því.  Fjöldi fólks hér í kringum brúna tók undir að mikilvægt væri að tryggja að ljósakeðja væri á brúarstrengjunum í svartasta skammdeginu, bæði til fegurðarauka og vegna umferðaröryggis.  Sjálfsprottin söfnun fór fram og inn á reikning komu á annað hundrað þúsnd krónur. Það var kveikt á keðjunni, en hún var orðin talsvert löskuð, enda búin að hanga uppi allt árið, árum saman. 

Þarna strengdu menn þess heit að fyrir komandi jól skyldi unnið að endurnýjun keðjunnar.

Jakob fór síðan á stað í haust og pantaði nýja keðju á annan væng brúarinnar, en okkur þótti líklegt að unnt yrði að safna fyrir honum, í það minnsta.

Þá fór boltinn að rúlla.

Ég hafði eitthvað farið að taka saman efni um brúna fyrir Litla Bergþór og áttaði mig á að  nú í desember yrðu 60 ár liðin frá því brúin var opnuð fyrir umferð. Guðmundur á Iðu hafði einhverntíma orð á því, að líklega hefði brúin aldrei verið vígð. Þetta fékk ég síðan staðfest hjá Vegagerðinni og úr dagblöðum frá þessum tíma, en þar var bara sagt frá því, að brúin hefði verið opnuð fyrir umferð þann 12. desember.

Upp úr þessu fór að komast talsvert meiri þungi í hugmyndirnar um brúarljósin. Þar kom við sögu hugmyndin frá því í sumar, um að efna til afmælishátíðar. Elinborg á Iðu kom inn í þessa sjálfskipuðu nefnd og það varð úr að við hófum að safna fé svo unnt yrði að kaupa nýja ljósakeðju með sparneytnum perum. Áætlaður kostnaður við þetta verkefni var kr. 700.000. 

Við sömdum texta sem sendur varð á öll sveitarfélög í uppsveitum, öll kvenfélög og Lionsklúbba. Auk þess sóttum við um styrk til Uppbyggingarsjóðs Suðurlands, en hann er á vegum SASS og við höfum fegnið tilkynningu um að þaðan fáum við kr. 300.000 til verkefnisins. Kvenfélag Biskupstungna styrkti ljósakeðjukaupin um 200.000, og Lionsklúbburinn Geysir og Vegagerðin um 100.000. Fjölmargir aðrir, félög, fyrirtæki og einstaklingar, hafa styrkt eða lofað að styrkja þetta verkefni í smáu og stóru.  

Það varð fljótt ljóst og fjármagn vegna nýju keðjunnar yrði tryggt.

Brúarhátíðin

Ég mun síðar greina frá ýmsu því sem gerðist síðan í aðdragandanum að hátíðinni sem við héldum í gær. Þar er margt sem rétt er að halda til haga og mér koma fyrst í huga tvö jákvæð orð: ósérhlífni og jákvæðni, þegar mér verður hugsað til þess fjölda fólks hér í nágrenninu sem lagði sitt af mörkum í stóru og smáu. Það er nefnilega svo, að þó lagt sé af stað með litla hugmynd, þá getur verið snúin sú leið sem lýkur með því að hún raungerist. Ótrúlegustu þættir verða á veginum sem maður áttar sig ekki á í fyrstu, en sem nauðsynlegt er að taka með í reikninginn. Það gekk svo langt að við veltum fyrir okkur hvort ekki væri rétt að hafa slökkvitæki við höndina ef Ásta og Guðmundur skyldu nú kveikja í sér í miðjum gjörningi. Þá veltum við því fyrir okkur hvor mögulega væri rétt að leggja stórum bílum þvert á veginn beggja vegna brúarinnar, ef einhver brjálæðingur skyldi fá þá hugmynd að fremja hryðjuverk.  Sannarlega hugsuðum við margt. 

Gjörningur - formleg opnun - tendrun brúarljósa

Kl. 16.00 í gær lokuðum við á umferð um brúna og bjuggum til eitt stykki hátíð. Þá hafði fólk streymt að og þegar upp var staðið reyndust vera á svæðinu ríflega 200 manns.

Þarna hafði ég það hlutverk að ávarpa gesti og gera lítillega grein fyrir málinu og hvað þarna myndi nú fara fram.  Mér heyrðist á fD að þarna hefði ég gerst heldur langorður, að fólk í kringum hana hefði verið farið að stappa og berja sér af kulda. Mér fannst þetta hinsvegar nauðsynlegur inngangur að því sem á eftir færi.

Af þessu tilefni læt ég punktana mína fylgja hér:

Velkomin 

Praktísk mál:
Leyfa börnum að standa fremst eftir því sem við verður komið og þið viljið. Það tengist lítillega því sem við ætlum að gera hér á eftir.
Neyðarakstur - rýma

Þrennskonar tilefni
1. 60 ára afmæli brúarinnar, 12. desember 1957.
2. Kveikja á nýrri ljósakeðju, en við höfum safnað styrkjum til kaupa á henni og notið mikillar velvildar. Við munum gera nánari grein fyrir því síðar.
3. Brúin var aldrei opnuð formlega, eins og jafnan er gert þegar mikil mannvirki eru tekin í notkun. Árstíminn þótti ekki henta til þess arna.
Ætlum að gera það nú, 60 árum síðar með okkar hætti. Betra er seint en aldrei. Aðdragandinn að því öllu saman er orðin ein 70 ár. Árið 1947 fæddist Ásta dóttir Guðnýjar Pálsdóttur og Skúla Magnússonar í Hveratúni í Laugarási. Hún hefur búið í Laugarási síðan, lengst af á Sólveigarstöðum.
Þetta sama ár, 1947 fæddist Guðmundur sonur Margrétar Guðmundsdóttur og Ingólfs Jóhannssonar á Iðu, Vörðufellsmegin við ána. Hann hefur átt heima á Iðu allar götur síðan.
Fyrstu 10 ár ævinnar undu þau brúarlaus hvort á sínum bakkanum.
Haustið 1957 fór Ásta úr Laugarási ásamt frænku sinni með ferjubáti yfir ána til að tína ber í Vörðufelli. Að lokinni tínslunni héldu þær heim, en þá var búið að leggja tvöfalda 8 tommu planka yfir ána. Reynslan af því að verða með þeim fyrstu til að ganga yfir ána brenndi sig í huga Ástu.
Brúin var eiginlega tilbúin, þegar Guðmundur, ásamt félaga sínum var eitt sinn að sniglast við brúarendann Iðumegin. Umferð hafði ekki verið hleypt á brúna og henni lokað með trégrindum. Þar sem þeir voru þarna eitthvað að bjástra kom bifreið aðvífandi. Út stökk maður, fjarlægði hindrunina, stökk aftur upp í bílinn áður en honum var ekið yfir lokaða brúna. Félögunum tveim líkaði þetta illa og komu grindunum kirfilega fyrir á sínum stað aftur.
Þau eru nú hér stödd nú, Ásta, Laugarásmegin og Guðmundur Iðumegin. Þau ætla hér á eftir að opna brúna formlega, á táknrænan hátt, eftir að hún hefur þjónað okkur í 60 ár.
Þau munu einnig taka þátt í athöfninni, Kristján Valur Ingólfsson, með töluðu máli, og Unnur Malín Sigurðardóttir, í tónum.
Gjöriði svo vel.

Mér finnst þetta hreint ekki of langt. Hvað finnst þér?

Þarna tók við gjörningurinn, sem reyndist verða í sem stærstum dráttum eins og upp hafði verið lagt með. Það var NA gola eða kaldi sem varð til þess að ekki gekk fullkomlega að tendra eld á kyndlunum 32 sem hafði verið komið fyrir á brúarhandriðunum. Það gekk samt allt eftir.   Kristján Valur og Unnur Malín léðu atriðinu afar hátíðlegan blæ með sinni framgöngu. Fagfólk fram í fingurgóma.  

Þegar Ásta og Guðmundur höfðu kveikt á öllum kyndlunum og Kristján Valur  lauk sínu máli með tilvitnun í fyrstu Mósebók: "Verði ljós - og það varð ljós" tendraði Jakob ljósin í nýju brúarkeðjunni.

Þessu næst var þeim sem erfa skulu land, börnunum boði að ganga fyrst inn á brúna og umvefja Guðmund og Ástu, sem þau gerðu af röggsemi. 

Þegar gestir höfðu notið ljósakiptanna litla stund yfir ísilögðu stórfljótinu, fengu 32 þeirra kyndla í hendur, sem þeir síðan báru í blysför í Dýragarðinn í Slakka, þar sem hópsins beið ýmislegt gott í kroppinn.  Því mun ég gera betur grein fyrir síðar, en vil sérstaklega geta einstaks velvilja og hjálpsemi þeirra sem reka Slakka. Maður á einhvern veginn ekki alveg von á því í nútímanum að fá afnot af svona aðstöðu bara si svona.  Ofan á það buðu þau gestum kakó, kaffi og smákökur eins og hver vildi.  Gunnur, Matthías og Helgi eru fólk að mínu skapi.

Sannarlega er líka mikilvægt að geta þess, að fjölmargir lögðu til góðgæti af ýmsu tagi í svokallað "Pálínuboð".  

Ég var talsvert stoltur af samfélaginu okkar í Skálholtssókn eftir gærdaginn og held að á reynslunni frá í gær munum við geta byggt eitthvað skemmtilegt til framtíðar.

Meira um einstaka þætti síðar.

  

Saman í þessu

Það er verið að reyna að berja saman ríkisstjórnarnefnu, sem er svo sem gott og blessað. Sumir brjálaðir yfir því eins og venja er til. Aðrir bara sáttir og svo allir þeir sem gæti ekki verið meira sama.
Á meðan þetta stendur yfir undirbúum við hér í neðsta hluta Biskupstungna að minnast þess, með pompi og prakt, að innan nokkurra vikna verða liðin 60 ár frá því Hvítárbrúin, sem tengir byggðina vestan og austan árinnar. Hér væri margt með öðrum hætti ef þessi brú hefði ekki komið til.

Við ætlum að taka í notkun nýja ljósakeðju, sem næstu árin mun lýsa vegfarendum leið í mesta skammdeginu, minna okkur á jólahátíðina og skreyta þetta fagra mannvirki sem brúin óneitanlega er.
Ljósakeðja af þessu tagi kostar sitt. Við hófum söfnun sem hefur gengið framar vonum og við erum afskaplega þakklát þeim sem hafa lagt sitt til, hvort sem það er í smáu eða stóru. Án þeirra hefði þetta ekki orðið.
Þeirra verður getið og þeim þakkað betur þegar upp verður staðið.

Það er venjan, þegar mikil mannvirki eru tekin í notkun, að til eru kallaðir forystumenn og stjórar af ýmsu tagi til að klippa á borða, ýta á takka, nú eða gefa skipun um formlega opnun viðkomandi mannvirkis.
Þetta fórst fyrir þegar Hvítárbrúin var opnuð þann 12. desember 1957.
Úr því verður bætt nú.
Það verður enginn borði klipptur, það verður ekki ýtt á neinn takka, það verður ekki gefin nein skipun. Það verður miklu magnaðra en allt það sem fólki hefur áður dottið í hug við svipuð tækifæri.

Nú vinna íbúar í Skálholtssókn, frá Spóastöðum í norðri að Helgastöðum og Eiríksbakka í suðri, að undirbúningi fyrir formlega opnun brúarinnar, tendrun brúarljósanna og sextíu ára afmælið.
Margir leggja hart að sér til þess að gera þessa hátíð okkar sem skemmtilegasta og eftirminnilegasta. Ekki endilega óskaplega hátíðlega, enda ætlum við að freista þess að hafa þetta allt fremur lágstemmt, en bara því afslappaðra og skemmtilegra.

Það er ekki  markmið okkar að freista fjöldans til að vera viðstaddan, heldur fyrst og fremst þá sem búa eða einhverntíma hafa búið í grennd við og notið góðs af þjónustu brúarinnar, þá sem hafa styrkt kaupin á ljóskeðjunni og aðra þá sem áhuga kunna að hafa á brúnni og okkur.
Það eru allir velkomnir, en við munum ekki auglýsa þessa samkomu með neinum áberandi hætti í fjölmiðlum, svona fyrirfram. Þetta blogg mitt tel ég ekki vera fjölmiðil, nema kannski þegar ég ýti á einhverja takka sem tengjast........ já, ekki fara lengra þangað.

Ekki get ég látið hjá líða, úr því ég er að fjalla um Hvítárbrúna, en nefna að að í blaðinu okkar hér í Tungunum, Litla Bergþór, sem á að koma út fyrir hátíðahöldin, er síðari hluti samantektar minnar á aðdragandanum að, og byggingu þessarar miklu brúar.  Ég hika ekki við að misnota hér aðstöðu mína, og hvetja áhugafólk um brúna og bara lífið í Biskupstungum almennt í fortíð og nútíð, að verða sér úti um áskrift að þessu merka riti.  Það er létt verk: þarf bara að senda tölvupóst á netfangið lbergthor@gmail.com, með nafni, kennitölu og heimilisfangi.




Ég þakka mínum sæla fyrir það að vera nú kominn á eftirlaun, því sjaldan hefur verið í eins mörg horn að líta og nú og einstaklega ánægjulegt að hafa tækifæri til að taka þátt í svo gefandi iðju eins og hér er um að ræða.