Sýnir færslur með efnisorðinu BAldur. Sýna allar færslur
Sýnir færslur með efnisorðinu BAldur. Sýna allar færslur

13 desember, 2018

Að heyra blaðið

Þorsteinn Þórarinsson, Guðríður Þórarinsdóttir og Stefán Sigurðsson
Það er sem ég segi, maður verður að hafa hemil á sér, og það ætla ég vissulega að gera, en ekki fyrr en þetta sem hér fylgir er frá.
Mig langaði að vita aðeins meira um þetta fyrirbæri, hann "Baldur", sem ég fjallaði aðeins um í gær.

Glugg mitt leiddi mig að eftirfarandi umfjöllun um "Baldur", sem Þorsteinn (Þórsteinn?) Þórarinsson frá Drumboddsstöðum skráði í "Baldur" 1932, en hann var þarna formaður ungmennafélagsins og sat einnig í ritnefnd "Baldurs"

Afmæli "Baldurs"
Á næsta nýári verður "Baldur" 22 ára gamall. Fyrsta blaðið var skrifað í janúar 1911. Síðan hefir það nokkurnveginn fylgt fundum fjelagsins. Og það hefir frá fyrstu verið svo, að hafi út af því brugðið að nýtt blað komi á hvern fund, þá hefur þótt mikils vant. Svo sterkur þáttur var blaðið í starfsemi fjelagsins, að sumir sögðust verða að fara á fundina, til að heyra blaðið. Það mun líka vera svo, að öllum þeim margháttuðu störfum, sem fjelagið hefir haft með höndum frá fyrstu, þá hefur "Baldur" best fullnægt tilgangi, allar götur fram á þennan dag.
Það hafa margar hendur verið hjer að verki. Eðlilega er það mjög misjafnt að vöxtum, sem fjelagarnir hafa lagt þar fram, en við munum það nokkurn veginn og það rifjast upp við endurlestur á blaðinu, að það er undarlega jafnt að gæðum og gildi, sem það hefur flutt, frá hverjum sem það er. Þetta er því merkilegra, sem margir  eiga þarna fyrstu og síðustu, einu ritgerðina, sem þeir hafa samið á æfinni.
Og þó er hver grein meira en læsileg; hver grein hefur eitthvað til ágætis og margar alt. Það er lifandi áhugi, yljaður af samkend og skilningi, sem blasir við á hverri opnu blaðsins og birtist oftar en ekki í búningi góðs máls og meðferðar.
Það þótti eiga við, að gera "Baldur" nú ný skil. Bar tvennt til. Fyrst, að nú er blaðið orðið það mikið umfangs, að erfitt er að finna þar ýmislegt, sem menn þó kynnu að vilja sjá. Hitt er, að óðum líður að 25 ára aldri félagsins. Og þá er það hvorttveggja, skemmtilegt og skylt, að gera þess nokkra grein, hvernig og á hverjar leiðir þetta starf félagsins hefir gengið. Því er þetta yfirlit efnis og höfunda gert, sem fylgir þessu tölublaði "Baldurs".
Um Baldur, hinn norræna, var það mælt, " að frá honum væri gott eitt að segja". Um "Baldur" ungmennafjelagsins held jeg að mætti hafa  sömu orð. Það ætti vissulega að vera efsta og æðsta mark fjelagsmanna allra, að hið sama mætti um hvern þeirra segja.
Skrifari: Þórst. Þórarinsson

Ritnefnd:
Stefán Sigurðsson (1901-2004)
Guðríður Þórarinsdóttir (1888-1971)
Þórst. Þórarinsson (1888-1933)

Svo fór ég að afla mér lítilsháttar upplýsinga um þessa ritnefnd og þá lenti ég á þessari frétt í Degi, frá ágúst 1933:
Fyrir rúmri viku fylgdi Þorsteinn Þórarinsson bóndi á Drumboddsstöðum í Biskupstungum ferðamanni að Efstadal í Laugardal og sneri síðan heim aftur. Hefir hann ekki komið fram síðan og er ætlað að hann hafi farizt í Brúará.
Í Skinfaxa  árið eftir, eða 1934 segir Viktoría Guðmundsdóttir frá systkinunum frá Drumboddsstöðum, þeim Þorfinni, Sigríði,  Þorsteini og Guðríði Þórarinsbörnum. Þar er m.a. þetta um Þorstein, þann sem ritaði þennan þátt um Baldur:
Full 22 ár var hann formaður Ungmennafélags Biskupstungna, og saga félagsins um þau ár er svo nátengd nafni hans, að vart verður um annað skrifað svo að hins sé ekki líka getið. Sú saga verður ekki framar rakin hér. Ungmennafélagið starfar enn i fullu fjöri, og margt í sögu þess heyrir engu síður framtíðinni til en fortíðinni. Síðastliðið vor hélt félagið 25 ára afmæli sitt. Va r þá gleði á ferðum, og hefir Þorsteinn sjálfsagt litið björtum augum á framtið félagsins. En honum auðnaðist ekki að sljórna starfinu lengur en að þessum vegamótum, því að þetta var síðasti fundurjim, sem hann sat i félaginu. Hinn 26. júlí fór hann að fylgja ferðamanni út i Laugardal, en fórst i Brúará á lieimleiðinni. Sjónarvottur var enginn að slysinu, því að hann var einn á ferð, og lauk svo þessi vinsæli maður æfi sinni „einn og óstuddur". Lík hans fannst rúmum 5 vikum síðar og var jarðsett að Bræðratungu 9. september. að viðstöddu miklu fjöhnenni. Þótti sveitungum hans og einkum félögum þar hafa farið hinn göfgasti maður. Um hann er bjart i hugum manna.

Hvort hét Þorsteinn "Þorsteinn" eða "Þórsteinn"?  Ekki fæ ég séð annað en hann hafi skrifað sig Þórstein, ef marka má undirskrift hans í "Baldri":



11 desember, 2018

Baldur - ungmennafélagsandríki og tengiskrift.

Á héraðsskjalasafninu á Selfossi er að finna ýmislegt. eins og nærri má geta, því þar er um að ræða héraðsskjalasafn.  Þarna hefur fólk verið að skanna allskyns efni þannig að það komist á rafrænt form. Þarna er að finna þrjár bækur frá Ungmennafélagi Biskupstungna:
BALDUR 1931-1941,
BALDUR 1941-1944 og
BALDUR 1956-1966.

Baldur reynist vera Félagsblað Ungmennafélags Biskupstungna. Fyrstu færsluna, árið 1931 skrifar Stefán Sigurðsson, frásögn sem hann kallar "Í Kiel" og þá næstu skrifar Þórður Kárason og hún kallast "Prýði".
Ég á enn eftir að komast að tilganginum með þessum skrifum, en þar sem Baldur var félagsblað Umf. Bisk. má reikna með að skrifin hafi verið lesin,  mögulega hafa bækurnar þá verið fengnar á láni í bókasafni, eða með öðrum hætti. Þetta gæti vísast einhver frætt okkur nútímafólk um.

Ég ákvað að minnast á Baldur hér og láta fylgja dæmi um grein sem hann geymir, vegna þess að ég sat fund í dag, þar sem einn fundarmanna kvaðst ekki ráða við að lesa tengiskrift. Þessi fundarmaður var í yngri kantinum, af kynslóð sem er að taka við stjórn samfélagsins. Þá rann upp fyrir mér, að það mun ekki líða á löngu áður en það ógrynni texta sem ritaðir hafa verið með tengiskrift, verða ólæsilegir öllum nema handritafræðingum.
Hvað gerum við í því? Kannski bara ekkert, enda þetta tengiskrifaða efni barn síns tíma, án erindis við nútíðina eða framtíðina, dæmt til að hverfa inn í hillumetrana á skjalasöfnum.

Við sem lesum tengiskrift veltum þessu auðvitað fyrir okkur.
Hér fyrir neðan er sýnishorn af rithönd Þórðar Kárasonar, en það er þó alls ekki víst, þar sem mér virðist að ekki hafi höfundarnir endilega skrifað sjálfir efni sitt í bækurnar.



Að gamni mínu greip ég niður í Baldri II. árgangi, 1. tbl. 27. marz, 1954 (þegar ég var þriggja mánaða - gaman að því :) ).
Forsíðu þessa tölublaðs má sjá hér efst.
Hér rennir Hreinn Erlendsson (1935-1997) sér fram á ritvöllinn, en hann var frá Dalsmynni og var um 18 ára þegar þarna var komið sögu hans.

Afstaða laglausra til söngsins.

Sjaldan er haldin samkoma hér í sveit, svo menn hópist ekki saman einhverntíma samkomunnar og syngi. Er ekkert við þetta að athuga og ágætt fyrir þá sem þátt taka í söngnum.

En, því miður, geta ekki allir sungið. Er það þá oft venja okkar, sem ekki syngjum, að reyna að standa einhversstaðar á bakvið þá sem sönginn fremja, þá er það er aðhafst. Vegna hinna tíðu augnagota sem syngjendurnir senda okkur, þora fæstir okkar að láta sjá sig þeirra á meðal.

Síðastliðinn vetur var höfuðborgarfrú ein, að fræða mig á því að synir hennar sæktu alloft samkomur í K.F.U.M.. Allar væru þær reknar með mjög kristilegum anda. „Fyrst kom einhver maður og hélt tölu, svo voru þeir látnir lesa bænir, biðja til guðs og svo sungu þeir. Það sungu yfirleitt allir og þeir sem ekki sungu, en reyndu að bora sér út úr, voru fyrirlitnir svo þeir héldust ekki við í félagsskapnum“. Þær fóru allar fram með ákaflega kristilegum anda, samkomur þessa ungmennafélags kristindómsins. Slíkur félagsandi, sem þessi hefur ákaflega negatíf áhrif á þá sem ekki syngja.

Alltítt er það, að þeir sem fremstir standa á sviði söngsins, reyna bæði með illu og góðu að fá okkur með í sönginn. Það mun aðallega gert til þess að við töpum ekki af þeirri skemmtun sem í söngnum felst. Hér skal það því ekki tekið illa upp.

Í mörgum framhaldsskólum þessa lands eru allir nemendur sem í skólann ganga, látnir taka söngpróf þegar þeir hefja nám. Síðan eru þeir sem sungið geta látnir æfa söng og þeim kennt eitthvað í tónfræði. Mun þetta vera gert til þess að skapa tónlistarmenntaða æsku. En er þetta rétt aðferð? Ég hygg að svo sé ekki. Væri ekki betra að hafa frjálsa þátttöku við tónfræðinámið? Þar sem nemendum væri kennd meðferð einfaldari hljóðfæra. Því þó svo að maðurinn geti ekki sungið, þá getur hann samt verið ágætur tónlistarmaður, má í því sambandi benda á okkar ágæta tónskáld, Sigvalda Kaldalóns, sem var hérumbil eða alveg laglaus.

Að sjálfsögðu mætti kenna þeim söng sem um það væru færir.

En flestir unglingar munu telja sig hafa fengið nóg af tónlistinni eftir að vera dæmdir laglausir af vönum kennara, sem sagður er kunna sína grein.

Þrátt fyrir hina miklu söngkeknnslu í skólum landsins, virðist almenn söngkunnátta ekki vera nógu mikil.

Einu sinni vorum við á ferð, í bíl, nokkrir Tungnamenn og fleiri. Var þar sungið eins og oft er gert á ferðalögum. Er söngvararnir voru orðnir í hraki með lög, lagði ég til að þeir syngju: „ Ég vildi að sjórinn yrði að mjólk.“ „Nei, blessaður vertu, ég kann það ekki“, sagði einn, „Syngjum heldur Ave Maria“. Síðan hóf hann upp rödd sína og söng Largo eftir Händel. Söng hann þríraddað og skorti aðeins eina rödd til að syngja kvartett með sjálfum sér.

Hreinn Erlendsson

Hér er annað dæmi um tengiskrift.úr Baldri.



Litlir kallar og litlar kellingar

Heilsugæslustöðin í Laugarási á vígsludegi 1997 (mynd: Jónas Yngvi Ásgrímsson) Ég hefði óskað þess, að fyrstu dagar nýs árs yrðu ánægjulegri...