Baugsstaðir - leit að botni 1874 - 1887

Annað húsannar er Eyfakot en hitt læknishúsið,
eftir því sem ég kemst næst, ennþá.
(mynd af sarpur.is)

Ég er að reyna að fá botn í þetta allt saman.

Ætli sé ekki rétt að ég byrji bara árið 1874,  árið sem danski kóngurinn  Kristján IX kom færandi hendi með nýja stjórnarskrá. Er það bara ekki ágætur staður til að byrja á?

Á þeim tíma eru það aðallega þrír bæir í Flóanum sem þurfa að koma til athugunar: Tunga, Baugsstaðir og Eyvakot. Þessir fyrrnefndu eru nágrannabæir og loftlínan milli þeirra ekki nema rúmur kílómetri og vegalengdin eftir núverandi vegi er rétt um tveir kílómetrar. Byrjum bara á Tungu og Baugsstöðum og síðan bætist Eyfakot á Eyrarbakka við.

1874 

Þarna 1874 bjuggu í Tungu þau Hannes Einarsson. 62 ára og Kristín Bjarnadóttir 55 ára, ásamt fimm börnum sínum, þeim Bjarna (31), Jóhanni (22), Kristínu (20), Einari (18) og Guðmundi (16). Auk fjölskyldunnar voru á bænum fertug hjón með 7 ára dóttur og 16 ára niðursetningur. 
Hannes bjó áður í Kaldaðarnesi.

Í austurbænum á Baugsstöðum bjuggu þau Magnús Hannesson, 59 ára og kona hans Guðlaug Jónsdóttir, 49 ára, ásamt sex börnum sínum, en þau voru:  Jón (24), Elín (21), Jón (18), Hannes (17), Magnús (13) og Sigurður (6).

Í vesturbænum bjó ekkjan Guðrún Guðmundsdóttir (58) ásamt fyrirvinnu og vikadreng og þau koma í rauninni ekkert við sögu þessa.

Þarna voru þau Jóhann Hannesson í Tungu og Elín Magnúsdóttir í austurbænum á Baugsstöðum farin að skjóta sér saman (urðu síðar langafi minn og langamma, fyrir þau ykkar sem finnst erfitt að fylgja þessu).

1875 

Árið eftir höfðu þær breytingar orðið helstar, að Bjarni Hannesson og kona hans Sólveig  Eyjólfsdóttir, höfðu tekið við búinu í Tungu af foreldrum sínum, og Jóhann var vinnumaður hjá þeim. Þá var kominn á bæinn 3ja ára dóttursonur gömlu hjónanna, Hannes Sigurðsson, sonur Ragnheiðar Hannesdóttur, sem þá var flutt að heiman fyrir nokkru.

1876 

Á þessu ári fór nú ýmislegt að gerast. Fyrst ber að geta þess, að Jóhann Hannesson (24) var kominn á austurbæinn á Baugsstöðum og Elín (23), heimasætan á bænum kynnt sem kona hans. Fjórir bræður hennar voru þá á bænum, Jón (20),  Hannes (19), Magnús (15) og Sigurður (8). Auk þessa hóps var þarna ekkjan Steinunn Jónsdóttir (66).

Í vesturbæinn var komið nýtt fólk og óskylt Baugsstaðafólki, Þorsteinn Teitsson (31) með bústýru og vinnuhjú, en auk þeirra var ekkjan Guðrún áfram, svo og fyrirvinnan hennar, Jón Björnsson.

1877 

Hér eignuðust þau Jóhann og Elín fyrsta barnið sitt, Stefán Jóhannsson. Þar með voru íbúarnir í austurbænum orðnir níu talsins.  Það varð líka fjölgun á hinum bænum og þar voru níu sálir taldar á þessu ári, án þess að það komi svo sem málinu við hér, en þar fór Þorsteinn Teitsson fyrir áfram.

1878 

Á þessu ári fluttu þau Jóhann (26) og Elín (24)  frá Baugsstöðum í Tungu, en þar tók Jóhann við búsforráðum á öðru býlinu, því sem Bjarni bróðir hans hafði stýrt, en hann, kona hans og dóttir voru þá horfin á braut. Með þeim í Tungu fór sonurinn Stefán (2) og þau eignuðust dótturina Guðlaugu (0), en hún fæddist í lok nóvember þetta ár. Hinu býlinu í Tungu stýrði Jón Magnússon frá Baugsstöðum, bróðir Elínar.

Í austurbænum á Baugsstöðum fóru þau Magnús og Guðlaug áfram með búsforráðin. Með þeim voru þar fjórir synir, Jón yngri, Hannes, Magnús og Sigurður.  Á vesturbænum bjó áfram óskylt fólk.

1879  

Enn fluttu þau Jóhann og Elín og það er alveg ástæða til að velta fyrir sér hversvegna þeim gekk svo hægt að finna sér einhvern varanlegan samastað.  Í lok þessa árs voru þau komin á Eyrarbakka, í Eyfakot/Eifakot. Það er engu líkara en að Eyfakot hafi verið einhverskonar fjölbýlishús, en á árinu voru þarna skráð 7 býli með samtals  36 sálum.  Það er líka mögulegt að þarna hafi verið um að ræða nafnlaus smáhýsi eða kot sem voru byggð í landi Eyfakots. Í fljótu bragði hef ég ekki fundið neitt bitastætt um þetta, en mun reyna áfram að fá botn í það húsnæði sem þarna var um að ræða.  Mér finnst líklegast að þarna hafi verið um að ræða einskonar þurrabúðir.

Þarna í Eyfakoti fór lífið ekki mjúkum höndum um Jóhann og Elínu og börn þeirra.  Guðlaug lést úr barnaveiki í ágúst og eftir því sem Siggi tjáði mér hallaði mjög undan fæti hjá hjónunum. Jóhann kvað hann hafa verið dugandi formann, en að hann hafi farið illa út úr viðskiptum sínum við áfengið. Að sögn Sigga stunduðu kaupmenn á Bakkanum það, að mæta niður á bryggju þegar bátarnir komu að með aflann, og veittu þá ótæpilega af göróttum drykkjum, sem síðan lauk með því að sjómennirnir komu allslausir heim.
Á þessu ári var skráð hjá Jóhanni og Elínu vinnukona, Guðríður Bergsdóttir (22).

Aðstæður á Baugsstöðum voru óbreyttar þetta ár á báðum bæjum.

1880 

Gerðist ekkert sem ástæða er til að greina frá hjá þessu fólki. Jóhann var orðinn 28 ára og Elín 27 og sonur þeirra, Stefán varð 3ja ára. Enn var vinnukonan hjá þeim.

1881 

Hér urðu hjónin í Eyfakoti fyrir öðru stóráfalli, þegar sonur þeirra, Jóhann, sem fæddist þann 12. maí, lést úr kíghósta 1. júní, eftir því sem prestsþjónustubókin greinir frá.
Hjá þeim var enn vinnukonan Guðríður Bergsdóttir.  

Enn var staðan óbreytt á Baugsstöðum.

1882  

Það var hinn 3. júlí þetta ár sem Guðlaug Jóhannsdóttir fæddist í Eyfakoti. Hún var hinsvegar skráð sem tökubarn hjá hjónunum í austurbænum á Baugsstöðum árið eftir.  Af því má draga þá ályktun, að ekki hafi lífið í Eyfakoti verið neinn dans á rósum. Þarna var Jóhann orðinn þrítugur, Elín 29 ára og Stefán 5 ára. Ekki var lengur hjá þeim vinnukona.

Mikil tíðindi urðu á Baugsstöðum á þessu ári, reyndar var allt óbreytt í austurbænum. Í vesturbæinn voru flutt þau Guðmundur Jónsson, 33 ára og kona hans Guðný Ásmundsdóttir, 29 ára. Með þeim var þriggja ára sonur þeirra Siggeir. Þau komu, ásamt Gróu Magnúsdóttur (26) vinnukonu, frá Haga í Gnúpverjahreppi. 

Til að flækja ekki málin um og, ætla ég að fjalla, í næsta hluta, um ástæður þess að þessi hjón fluttu á Baugsstaði. Ég ætla því að halda mig við þau Jóhann og Elínu, enn um sinn, en samt greina einnig frá breytingum á öðum bæjum sem hér koma við sögu og skipta máli.

1883  

Jóhann og Elín í Eyfakoti eignuðust  dóttur þann 28. september á þessu ári og hlaut hún nafnið Kristín.  Þarna var Stefán sonur þeirra orðinn 7 ára.

1884 

Þetta ár var fremur tíðindalítið, allavega í sóknamannatölum eða prestsþjónustubókum.

1885 

Enn knúði dauðinn dyra hjá þeim Jóhanni og Elínu í Eyfakoti. Stefán sonur þeirra, á níunda ári, lést þann 4. febrúar úr barnaveiki.  Þarna voru þau búin að eignast 5 börn. Þrjú þeirra voru látin og eitt var tökubarn á Baugsstöðum.  Hjónin gátu þó glaðst yfir 6. barninu sínu sem fæddist þann 17. september, syni sem hlaut nöfn beggja látinna bræðra sinna, Stefán Jóhann.

Allt var óbreytt á Baugsstöðum þetta árið – nema fólkið bætti við sig einu ári.

1886  

Tíðindalítið ár.  Það kom þó nýr vinnumaður á vesturbæinn á Baugsstöðum, Jón Ásmundsson (30), bróðir Guðnýjar.

1887 

Þetta ár markar heilmikil tímamót – allavega að því er mig varðar og einnig mörg ykkar.

Þann 31. júlí fæddist Páll Guðmundsson í vesturbænum á Baugsstöðum  og þann 29. nóvember fæddist Elín Jóhannsdóttir í Eyvakoti á Eyarbakka. Þau áttu eftir að færast nær hvort öðru, blessuð.

Í tilefni af þessu, geri ég hér hlé á umfjöllun, en það kemur meira síðar.

FRAMHALD