Hagkvæmni, hraði, peningar

Það er alltaf verið að breyta einhverju. Oft er það gert undir því yfirskini að breytingin verði til þess að bæta eitthvað. Svo er til fólk eins og ég, sem efast oft um að breytingarnar séu til góðs. Hversvegna skyldi ég, maðurinn sem er nýskriðinn á eftirlaun, hafa einhvern rétt á að vera ósammála einhverjum breytingum? Hvað kemur mér það svo sem við? 
Það má spyrja að því.

Það er búið að stytta nám í framhaldsskólum í 3 ár. Nú er að koma í ljós, eins og vel var hægt að sjá fyrir, að álag á nemendur hefur aukist og þeir hafa minni tíma til að þroskast á öðrum sviðum, á mikilvægustu þroskaárum ævinnar.  Eru þessi ár í framhaldsskóla að breytast í erfiðustu og jafnvel leiðinlegustu ár ævinnar úr því að vera einhver eftirminnilegasti og skemmtilegasti tíminn, bara til þess að þóknast einhverjum hagkvæmnissjónarmiðum?

Ég hef verið andvígur þessari styttingu frá því hún kom fyrst til tals -  og hana nú.  Fyrir því eru þessar ástæður helstar:

1. Njótum lífsins, ekki síst meðan við erum ung og frjáls og ekki kominn í einhvern skuldaklafa. Stundum íþróttir, lærum á hljóðfæri syngjum í kór.

2. Okkur liggur ekkert á í gegnum lífið. Hverju breytir það svo sem í lífi okkar þó við ljúkum námi í skólakerfnu einu ári fyrr eða seinna? Verðum við einhverju bættari þó við kaupum okkur íbúð einu ári fyrr en við hefðum annars gert?  Missum við kannski af rétta lífsförunautnum ef við erum of lengi í skóla?
 
Ég hef ekki nálgast það að öðlast trú á þessu þriggja ára námi, þrátt fyrir að hafa komið að undirbúningi þess á ýmsum stigum, einfaldlega vegna þess að rökin fyrir því falla ekki að lífsskoðun minni. Mitt mat tekur mið af manneskjunni, en ekki atvinnulífinu eða sparnaði ríkissjóðs, eða bara yfirleitt einhverjum fjárhagslegum þáttum eða hagkvæmni. Við eigum ekki þetta líf til að geta þjónað atvinnulífinu. Atvinnulífið á að þjóna okkur.

Skoðun mín er nú sú, að það sé verið að draga okkur inn í leiðinda samfélag þar sem allt þarf að vera óskaplega hagkvæmt. Menntakerfið á að taka mið af því sem hentar atvinnulífinu best, frekar en að veita ungu fólki tækifæri til að blómstra á eigin forsendum: leita þeirra leiða sem hentar því sem manneskjum, frekar en sem vinnudýrum sem fá að eyða tíma hér á jörð til að þjóna einhverju öðru frekar en eigin hamingju.

Einmitt þessi ár í framhaldsskóla eru árin þar sem ungt fólk ætti helst að fá tækifæri til að kynnast ýmsum þeim möguleikum sem í boði eru. Nám í framhaldsskóla á að vera "breitt nám" þar sem nemendurnir fá að snerta á mörgu. Þó þeir ætli sér að verða trésmiðir eða verkfæðingar, eiga þeir að kynnast ýmsu sem snertir aðra óskylda þætti lífsins. Þeir eiga að kynnast landinu sínu, sögu, listum, tungumálum. Þeir eiga að læra á samskipti milli fólks, sálfræði, heimspeki, umgengni við náttúruna.  Það má endalaust telja upp það sem mikilvægt er að allir sem hafa lokið námi ættu að fá einhverja innsýn í.

Það er ekki fallegt að segja það, en ég hef það á tilfinningunni að aukin dómharka og vaxandi fáfræði, hér á landi og ekki síður annarsstaðar sé til komin ekki síst vegna þess að menntun er of sérhæfð of fljótt.  Stórkostlegur verkfræðingur sem veit ekki hvar Raufarhöfn er, eða hvenær Ísland varð lýðveldi, er í mínum huga ekki menntaður. Ætli hann myndi ekki bara kallast "fagidjót"

Stytting framhaldsskólans kallar á aukna sérhæfingu í náminu.
Aukin sérhæfing veldur því að fólk fær lakari menntun. Menntun eins og ég vil hafa hana.

Hvert er nú tilefni þessa pistils?

Ég skelli þessu hér úr mér í fljótheitum nú, af tveim megin ástæðum:
a. Það verður erfitt að veita mér áminningu og víkja mér úr starfi úr þessu.
b. ÞETTA HÉR, en þarna tjáir einn spekingurinn sem nú situr í ábyrgðarstöðu á Alþingi, skoðanir sínar á ágæti styttingar náms til stúdentsprófs. Samfélag eins og hann vill standa að, er óravegu frá þeirri sýn sem ég hef.  Ég skil reyndar ekki hversvegna ekki var barist harðar á móti þessum hugmyndum sem við sitjum nú uppi með afleiðingarnar af.

Ekki neita ég því, að það má ætla að það verði til eitthvert jafnvægi, eftir nokkur ár. Það er hinsvegar allt eins líklegt að einhver ráðamaður eða einhver spekingur sem nær eyrum ráðamanna, verði þá búinn að finna upp enn eitt hjólið, sem á að bjarga öllu. Þar með mun hefjast enn ein kollsteypan og menntakerfið situr í súpunni.  Nú er það mjög laskað, eftir stjórnmálamenn sem hugsa skammt.

Ráð til að auka hagkvæmni

Svona rétt í lokin, til að benda ráðamönnum sem aðhyllast mikilvægi hagkvæmninnar í menntakerfinu, tel ég að það myndi spara mikinn kostnað og leiða til aukinnar ánægju allra, þegar upp væri staðið að:
a. Setja upp skil í skólakerfinu við 11 ára aldur, þar sem ákveðið væri á grundvelli hæfileika barnanna og áhuga, hvort þau færu í verknám eða bóknám. Þetta myndi örugglega fara öfugt ofan í foreldra sem telja að börnin þeirra eigi að ljúka stúdentsprófi eftir bóknám, en myndi spara samfélagin heilan helling í kennslukostnaði og draga mjög úr því tapi sem nemendur á rangri braut upplif ansi oft, ekki síst á sálinni.
b. Hefja formlegt skólanám við 4 ára aldur. Það er alveg hægt að kenna börnum á þessum aldri að lesa og reikna.
c. Nýta árin 10 í grunnskóla betur, með því að flytja talsvert að námsefni framhaldsskólans niður í grunnskólann.
d. Hvetja til aukins aga í jákvæðri merkingu þess orðs.


Það eru alltaf að koma fram stefnur sem eiga að bjarga heiminum, sú sem fjallað er um hér fyrir neðan, kom og fór.  Hennir svipar nokkur til þess sem nú er efst á baugi.

Utilitarianism

The Disadvantages of Utilitarianism

1. We Can’t Predict The Future
If you are judging your actions based on the outcome, then there is no way to make an accurate judgment. It is extremely difficult to correctly determine what the exact consequences of your actions will be. This makes the ideals behind utilitarianism a mute point.

2. Who Decides Good and Bad?
Who exactly is the say what is good and what is bad? Everyone is wired differently, and has different beliefs on these things. Some people believe that alcohol brings happiness, while others disagree and believe that it is poison. Who is right? When so much of morality is left up to judgment, issues will inevitably arise.

3. Missed Opportunities
Many situations require quick decisions. This is nearly impossible to do as a utilitarian. Every decision must be calculated to determine who it will effect and it what ways it will effect them. Often times, the opportunity to make the truly correct decision is lost during this time of calculation.

4. Favoritism Is Natural
How can someone make a utilitarian decision if their own loved ones are on the line? This is not possible, because your instincts will take over and you will make the decision that is in the favor of those you love.