Of snemmt

Sigurveig Mjöll Tómasdóttir
myndin fengin að láni af Facebook síðu Veigu.

Það vita þeir sem starfa við ræktun af einhverju tagi, að jarðvegurinn þarf að henta ungviðinu. Hlutfall næringarefna þarf að vera rétt, vökvun þarf að vera næg og hiti og birta þurfa að vera í samræmi við þarfir þeirrar jurtar sem rækta skal. Þegar allt er rétt í umhverfi plöntunnar getum við yfirleitt treyst því, að hún muni vaxa, dafna og bera ávöxt.

Það er eins með okkur mannfólkið og reyndar allar lifandi verur: umhverfi og aðbúnaður allur skiptir sköpum um hvernig þær vaxa úr grasi og verða fullþroska einstaklingar. Með umhyggju, uppeldi og utanumhaldi hverskonar, getum við yfirleitt búist við því að allt verði eins og það á að vera; uppskeran verði í samræmi við allan aðbúnað í æsku.

Það held ég fari ekki á milli mála, að sá jarðvegur sem Veiga spratt úr, það umhverfi sem henni var búið, sú umhyggja sem hún naut, var eins og best verður á kosið. Foreldrar hennar, þau Dísa og Tommi, fjölskyldan öll og stórfjölskyldan, allt þetta skapaði henni þær aðstæður sem allir myndu óska sér.

Sigurveig Mjöll Tómasdóttir, Veiga, lést á jóladag, 27 ára að aldri.
Ekki ætla ég að fjölyrða um það áfall sem aðstandendur Veigu, og aðrir sem hana þekktu, upplifðu við brotthvarf hennar. Það getur hver og einn ímyndað sér, en það var eitthvað sem enginn hafði átt von á.

Ég kynntist stúlkunni fyrst þegar hún gerðist nemandi við Menntaskólann að Laugarvatni. Þar var hún nemandinn sem var komin í skólann til að leggja sig alla fram og jafnvel talsvert umfram það. Hún var nemandinn sem kom með það veganesti úr foreldrahúsum að nám væri mikilvægt, skólinn væri góð og nauðsynleg stofnun og að til þess að ná árangri þyrfti að leggja hart að sér. Nemandinn Veiga hafði sannarlega tileinkað sér þetta viðhorf til náms og skóla. Allt sem henni var ætlað að sinna í náminu, sinnti hún af alúð og alvöru, staðráðin í að standa sig. Hún var einn af þessum nemendum sem fékk mig til að viðhalda þeirri bjargföstu skoðun minni, að kennslustarfið sé mikilvægt, eitt mikilvægasta starf sem unnið er.

Mér er Veiga ekki síst minnisstæð fyrir það að hún var ekkert sérstaklega mikið fyrir einhverja vitleysu. Ég er þannig innréttaður að ég hef átt það til að beita kaldhæðni í nokkrum mæli, einnig innan veggja skólastofunnar. Hún kunni ekkert sérstaklega vel að meta að of langt væri gengið í þeim efnum og alloft kom það fyrir að hún fór fram á það að ég léti af þessu, sem mér tókst auðvitað ekki, en reyndi kannski að vanda mig aðeins meira. Þannig má segja að hún hafið haldið mér á mottunni að vissu leyti og orðið til þess að ég vandaði mig aðeins meira í þessum efnum.

Eftir að Veiga hafði lokið námi í ML tók frekara nám við, en þó hún hafi þarna horfið úr daglegu umhverfi mínu, frétti ég af henni við og við, bæði vegna þess að hún leysti móður sína stundum af, dag og dag og einnig í gegnum samfélagsmiðil, eins og algengt er nú til dags.

Á liðnu hausti var allt á fullu hjá Veigu og kærastanum hennar, við að standsetja nýja íbúð. Framundan spennandi tímar.

Þeim tímum var ekki ætlað að verða að veruleika. Eftir sitjum við með spurningar sem ef til vill eiga sér ekki svör.

Þrátt fyrir að allar ytri aðstæður séu nýjum gróðri hagfelldar, þá getur ýmslegt óvænt komið upp, sem enginn getur séð fyrir og enginn gert neitt við.
Þannig er það með samning okkar við lífið.
Á móti fáum við að njóta þess að vera til, lifa, setja mark okkar á umhverfi okkar, þann tíma sem okkur er ætlaður. Þannig má segja að við lifum áfram þótt við deyjum: minningin um okkur, líf okkar og afrek, lifir áfram í huga þeirra sem halda áfram.

Svona pælingar eru nú ekki mikil huggun, heldur bara pælingar; tilraun til að setja ótímabært dauðsfall í eitthvert samhengi.

Von mín er auðvitað sú að fjölskyldu Veigu megi takast að komast í gegnum þetta stórviðri og finna leiðina áfram. Ég hef fulla trú á að svo geti orðið.

Þorpið í skóginum - Undirritunin

Á þessum degi rann upp sú stund, að ég undirritaði samning vegna styrkveitingar frá Uppbyggingarsjóði Suðurlands. Styrkurinn er ætlaður til að styðja við verkefni sem ber heitið: Laugarás, þorpið í skóginum. Ég er löngu búinn að hafa þetta verkefni í huga og er reyndar búinn að vinna talsvert í því undanfarin 4-5 ár.
Það má kannski segja að mig hafi vantað ákveðið spark til að fara nú að koma því þangað sem því er ætlað, nefnilega inn á vefinn: laugaras.is.  Þangað fer það efni sem safnað er víst ekki sjálfkrafa.
Af rælni sótti ég um þennan styrk. Átti ekkert frekar von á að fá hann, en nú blasir við að duga eða drepast.
Upphæðin sem mér var veitt til þess arna færi nú ekki langt ef vinnulaun til mín yrðu reiknuð inn í kostnaðinn. Það er hinsvegar ekki upphæðin sem slík, sem skiptir mestu máli, heldur þrýstingurinn sem styrkurinn skapar. Með henni eru settir upp frestir til framkvæmda og það er gott.

Leiðin lá í Fjölheima á Selfossi, þar sem Háskólafélag Suðurlands er til húsa. Þar tók Hrafnkell Guðnason á móti okkur fD og gengið var frá samningnum og hann undirritaður meðan fD, að mínu undirlagi, lét ítrekað vaða á EOS-inn. Mér fannst nauðsynlegt að skrásetja þennan, vonandi, merkisviðburð. Með honum hefst formleg vinna við að koma öllu því sem ég kem höndum yfir um sögu Laugarás og líf í þorpinu, fram á þennan dag.  Hvernig til tekst, verður tíminn síðan að leiða í ljós.

Nú þegar er ég búinn að safna saman upplýsingum um húsin í Laugarási fram undir aldamót og íbúa þeirra. Enn sem komið er er þar um að ræða nokkurskonar grunnupplýsingar og ég vona að ég geti bætt þar í að einhverju marki. Þá á ég efni um brúna, og vatnsveitufélagið (sem ég átti þátt í að drepa á sínum tíma).  Ég hef safnað nokkru af myndum frá ýmsum árum, en þarf að bæta þar talsvert í.
Ég veit um menn sem hafa skrifað heilmikið um Laugarás gegnum tíðina og bind vonir við að til þeirra megi ég leita um efni.

Hvað má lesa út úr þessum svip?

Ekki neitt?  Tilhlökkun? Áhyggjur?

Einbeitingu? Spennu?  Nú, eða bara

eftirvæntingu um hvort myndirnar 

verði nú í fókus hjá fD?  Hver veit,

Myndirnar, sem slíkar, reyndust

vel heppnaðar, hvað sem segja

má um myndefnið.

Framundan er einnig að taka saman helstu þætti í sögu heilsugæslunnar (læknishéraðsins), barnaheimilis RKÍ, hitaveitunnar og sláturhússins, svo stærstu þættirnir séu nú nefndir.  Það liggur við að mér falli einhver ketill í eld við tilhugsunina, en  ætli tilhlökkunin verði ekki yfirsterkari.

Á þessum tímapunkti er ef til vill viturlegt að fara ekki að segja of mikið, en leggja frekar áherslu á vonina um að allt fari þetta vel að lokum.

Beðið eftir degi

Ég verð nú bara að fjalla um eitt fjölmargra perla sem Bítlarnir sendu frá sér á sínum tíma. Það var á þeim árum sem ég og jafnaldrarnir vorum að braska við að komast í gegnum táningsárin. 

Nafni minn, McCartney, mun hafa samið lagið þegar hann var 16 ára og þá væntanlega 1958,  en lagið  var ekki gefið út fyrr en á plötunni Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band 1967.   Sagt er að félagarnir hafi fram til þess tíma gripið til þess á tónleikum þegar magnarar biluðu eða rafmagnið fór af.

Þá er ástæðan fyrir því að lagið lenti á einmitt Sgt. Peppers hafa verið sú, að pabbi McCartney's hafi einmitt náð þessum fína aldri fyrr á árinu 1966, en lagið var tekið upp þann 6. desember það ár.

Hvað um það. Það er mér mjög í minni hve oft mér varð hugsað til þess þá, hvernig ástandið yrði hjá mér þegar ég yrði orðin svo ógnar gamall og þarna er fjallað um. Jafnvel hvort mér myndi takast að lifa svo lengi. 

Hér er umrætt lag í flutningi höfundar:

Textanum er beint til kærustu söngvarans og í honum veltir hann fyrir sér hvernig ævi þeirra saman muni geta orðið.  

When I get older losing my hair

Many years from now

Will you still be sending me a Valentine

Birthday greetings bottle of wine

Þarna er talað um að missa hárið. Það hafa margir misst meira hár en ég.

If I'd been out till quarter to three
Would you lock the door
Will you still need me, will you still feed me
When I'm sixty-four
Ég hef aldrei lent í því að fD hafi læst mig úti, eða að ég hafi stundað pöbbana mikið fram á rauða nótt.

You'll be older too
And if you say the word
I could stay with you
Þetta er kannski kjarni málsins: við erum saman í því að bæta á okkur árum, einu af öðru.

I could be handy, mending a fuse
When your lights have gone
You can knit a sweater by the fireside
Sunday mornings go for a ride
Doing the garden, digging the weeds
Who could ask for more
Skipta um öryggi, fara í sunnudagsbíltúra, vinna í garðinum og reyta arfa. Hver getur beðið um meira, svo sem.

Will you still need me, will you still feed me
When I'm sixty-four
Auðvitað er það alltaf huglægt hvað það er að þarfnast einhvers, en það er engin spurning þegar kemur að því að fá mat á diskinn.

Every summer we can rent a cottage
In the Isle of Wight, if it's not too dear
We shall scrimp and save
Grandchildren on your knee
Vera, Chuck and Dave
Þetta erindi mun hafa verið samið og sett inn þegar ákveðið var að lagið yrði gefið út, enda varla pælingar 16 ára unglings.

Send me a postcard, drop me a line
Stating point of view
Indicate precisely what you mean to say
Yours sincerely, wasting away
Þarna kemur fram að kærastan er stödd annarsstaðar. Engin sms, snapchat eða Fb-skilaboð, eða hvað þetta heitir nú allt.  Pilturinn vill að hún sendi póstkort til að láta hann vita hvaða skoðanir hún hefur á þessum vangaveltum hans, Hann er greinilega ekki alveg viss með þetta samband, þar sem hann segist vera að koðna niður, mögulega vegna þess að hún hefur ekki haft samband.

Give me your answer, fill in a form
Mine for evermore
Will you still need me, will you still feed me

When I'm sixty-four
Svaraðu mér, fylltu út eyðublaðið, mín að eilífu. Varla á stúlkan að fylla út eyðublað - líklegara að um sé að ræða umrætt póstkort, þar sem ákveðið svæði er ætlað til ritunar skilaboða.

-----------

Jæja. loksins er þessi dagur upp runninn og ég hef ekki hugmynd um hvort ég er sá, í dag, sem ég sá fyrir mér fyrir hálfri öld. Ég þykist samt viss um að ég er ekki það hrörlega gamalmenni, sem líklegt er að ég hafi reiknað mér þá.  Mér finnst ég enn vera að byrja eitthvað nýtt. Þó hárum hafi fækkað og önnur ytri einkenni gefi talsverðan þroska til kynna, býr allt annað og yngra hið innra.

Ég skelli hér einnig inn flutningi Bítlanna á þessu áhugaverða lagi eins og það var í uppunalegri útgáfu:

Aumingja þulurinn

Brynjar Steinn berst við að koma drónanum á loft.

Fyrir daga sjónvarps var útvarpið (núverandi Rás1) eini ljósvakamiðillinn Það var með einhverri blöndu af vorkunnsemi og aðdáun sem maður hugsaði til þess blessaður þulurinn þyrfti að eyða aðfangadagskvöldi fjarri fjölskyldu sinni, til þess að segja fólki hvað væri næst á dagskrá.
Síðar kom upp í hugann einnig, að það þyrfti líka að vera þarna fólk til að annast um tæknimál: stilla hljóð, setja plötur á fóninn og annað slíkt.  Á tímabili fannst mér að það hlyti að vera búið að  taka upp alla dagskrána fyrirfram, svo væri bara sett í gang og allir starfsmennirnir fengju að vera heima hjá sér um jólin.
Það var nefnilega svo, að í huganum gerðist eitthvað óumræðilegt kl. 18 á aðfangadagskvöld. eitthvað sem ótækt væri að missa af, eitthvað sem ekki væri hægt að fresta eða flýta. Aldrei hvarflaði það að mér að hjá einhverjum fjölskyldum væri jólamaturinn settur á borðið á öðrum tíma en kl. 19.00, þegar messunni væri lokið.

Síðan hugsunin var eins og að ofan er lýst eru liðin nokkuð mörg ár, og vangaveltur um eðli aðfangadagskvölds orðnar talsvert breyttar.  Ég held að það sé orðið nokkuð sjaldgæft á heimilum þessa lands, að það "verði heilagt" kl. 18 á aðfangadegi, með því klukkur Dómkirkjunnar "hringja inn jólin" og kveikt er á öllum tiltækum kertum, og skrautljósum, ekki síst þeim sem prýða jólatré.

Aðfangadagskvöld var heilagt og jóladagur einnig. Þá mátti ekki spila á spil, eða neyta víns (ekki það að ég hafi mikið orðið var við þann vökva á æskuheimilinu, utan einusinni þegar ég vaknaði óvart þegar fólk var að koma heima af þorrablóti). Það sem var veraldlegt, var ekki við hæfi og ekkert meira um það að segja.

Ekki fullyrði ég neitt um hvernig móðir mín hefi brugðist við sjónvarpsauglýsingum á aðfangadagskvöldi, eða þá bíómyndum í sjónvarpinu, en mig grunar hver viðbrögð hennar hefðu verið.

Mér finnst það harla sérstakt að geta rennt í huganum yfir svo gerbreytt samfélag sem raun ber vitni.

Ég vorkenni þulunum ekki lengur. Ég veit að þeir fá vel borgað fyrir þetta (geri í það minnsta ráð fyrir því) og að það skiptir ekki öllu hvort hátíðarkvölverðurinn er borðaður klukkutímanum fyrr eða seinna.  Ákvarðaður tími jólaupphafs er mannanna verk, eins og flest það sem snýr að iðkun trúarbragða.

Guðný Rut og Brynjar Steinn spóka
sig á Hvítárbrú.

 

Ljóst og létt gleymdist

Ein er sú lagterta, sem mér finnst bera af öðrum slíkum. Móðir mín bakaði hana alltaf og í bækur hjá okkur er hún komin frá Selfossbúandi systur. Engin lagkaka sem ég hef nokkurntíma bragðað kemst í hálfkvisti við þessa og því hef ég, undanfarin ár, verið að þróa með mér hæfnina til að vera sjálfbjarga við bakstur á henni.
Í dag kveikti ég á ofninum (200°C) og hóf mælingar á efni í þessa eðalsúkkulaðilagtertu.

Uppskriftin er svona:

                                      hálf uppskrift

225 gr. sykur                168 gr.

200 gr. smjörlíki          100 gr

400 gr. hveiti                200 gr

100 gr kakó                  50 gr.

4 egg                             2 egg

1 tsk. natron                  1/2 tsk.

2 tsk. vanilla                 1 tsk

1 tsk. kanill                  1/2 tsk

1 tsk. allrahanda           1/2 tsk

1 1/2 bolli mjólk.          3/4  bolli

Ég hef ávallt talið við hæfi að baka heila uppskrift, en fD hefur ávallt haldið því fram, að hálf uppskrift væri alveg nóg, enda væri ekki æskilegt að innbyrða mikið af svona góðgæti, svona miðað við allt og allt. Niðurstaðan nú, sem fyrr, var auðvitað að ég mældi í hálfa uppskrift (sem er varla upp í nös á ketti).
Ég mældi þannig, að ég byrjaði bara efst og skellti í hrærivélarskálina. Mælingar gengu vel. Í skálina fóru sykur, ekki smjörlíki, hveiti, kakó, ekki egg, natron, ekki vanilla, kanill, allrahanda og ekki mjólk.

Nú spyr ég:
Hversvegna í fjáranum er ekki hægt að raða efnum í svona uppskriftir í rétta röð?

Þetta er er rétt töð:

225 gr. sykur                168 gr.

200 gr. smjörlíki          100 gr

4 egg                             2 egg

400 gr. hveiti                200 gr

100 gr kakó                  50 gr.

1 tsk. natron                  1/2 tsk.

1 tsk. kanill                  1/2 tsk

1 tsk. allrahanda           1/2 tsk

2 tsk. vanilla                 1 tsk

1 1/2 bolli mjólk.          3/4  bolli

Það er vegna þessarar ótrúlega ruglingslegu uppröðunar á efnum í þessa fínu tertu, sem ég áttaði mig of seint á því, að ég hafi sett sykur og hveiti saman í skál. Þar með gat ekki orðið af þessu sem alltaf á að gera: að hræra saman sykur, egg og smjörlíki þar til það verður LJÓST OG LÉTT. 

Ég var sannarlega búinn að læra um þetta grundvallaratriði í kökubakstri, og það fyrir allmörgum árum. Í þetta sinn bara hreinlega gufaði þessi þekking úr höfðinu á mér einni örskotsstund, með þeim afleiðingum, að ég hafði ekkert nema smjörlíkið og eggin til að hræra ljóst og létt.

Hvað átti ég að gera við þessar aðstæður?

Ég hefði getað byrjað frá grunni, en þá leið kaus ég að fara ekki.
Ég hefði getað reynt að aðskilja sykurinn frá hinum þurrefnunum, en það hefði getað reynst tafsamt verk.
Ég ákvað því að taka áhættuna af því að freista þess að hræra eggin og smjörlíkið bara ljóst og létt og sjá hvað kæmi út úr því.

Það kom reyndar ekkert gott út úr því þar sem þessi tvö efni vildu bara ekki blandast og skipti þá engu mál hve lengi eða á hve miklum hraða ég hrærði. Þegar ég var búinn, án árangurs að freista þess að blanda saman eggjunum og smjörlíkinu í korter, tók ég á það ráð að skella smá sykri út í skálina og þá varð þessi blanda strax örlítið líkari því sem hún átti að vera, en auðvitað var, með þessu kominn meiri sykur í tertuna en uppskrifin gerði ráð fyrir.

Þegar mér fannst nóg hrært, skellti ég öllum þurrefnunum út í ásamt mjólkinni og hrærði þetta allt saman. Þar sem ég hafði nokkrar áhyggjur af því hvernig þetta færi allt saman, gleymdi ég að setja vanilludropana út í og bragðið mun leiða í ljós hvoert það breytti einhverju.

Það sem tók við gekk áfallalaust: deila deiginu á tvær plötur, áður en þeim var skellt í ofninn, þar sem þær voru í 6-7 mínútur, að ráði fD, sem kvað lengri tíma mundu leiða til þess að tertan yrði hörð.

Svo var bakstrinum sturtað á smjörpappír, sem ég hafði stráð sykri á (líka að ráði fD). Þetta var tveggja manna verk og þarna kom berlega í ljós hve ótrúlega samstíga við hjónakornin erum, allavega þegar um er að ræða að hvolfa bakkelsi á smjörpappír með sykri á.

Nú, svo var bara að bíða þar til botnarnir kólnuðu, svo hægt yrði að sameina þá, þannig áð úr yrðu fjögur lög.

Kremið er svona samsett:
250 gr smjörlíki              125 gr
500 gr. flórsykur              250 gr
4 eggjarauður                   2
2 tsk. vanilla                     1  
(kannski rétt að hafa þær tvær til að vinna upp á móti teskeiðinni sem gleymdist í deigið)

Við kremgerðina er eiginlega bara eitt sem vafðist aðeins fyrir mér, en það var að aðskilja rauðuna frá hvítunni í eggjunum.  Ég leitaði á Youtube og auðvitað var þar að finna lausnina.
Ég tók, sem sagt, jútúbleiðina að þetta og fékk mér plastflösku, sogaði eggjarauðurnar upp og skellti síðan í skál með öðru efni.
Ég fékk ekki góðar viðtökur við þeirri humynd minni að bæta upp vanilludropaskortinn í kökunni með því að setja bara meira í kremið, svo ég gerði það að sjálfsögðu ekki.

Kremið fór á, vandlega skornum botnunum komið fyrir þannig að úr varð fjögurra laga terta,  sem ég tími varla að fá mér af, þar sem það er svo lítið af henni.

Bara að ég hefði gert heila uppskrift...........

Að opna brú

MYNDIR FRÁ FORMLEGRI OPNUN HVÍTÁRBRÚAR OG TENDRUN LJÓSA Á NÝRRI LJÓSAKEÐJU.

Ég held að ég sé að komast niður á jörðina eftir afskaplega skemmtilegan dag í gær. Það spratt fram í kolli hugmynd einhventíma í sumar, vissulega frekar óútfærð og það var vandséð hvernig unnt yrði að útfæra hana.

Þessi hugmund átti samt aðdraganda sem nær talsvert fram yfir síðustu jól, þegar Jakob Narfi Hjaltason hafði forgöngu um að kveikt yrði á brúarljósunum á Hvítárbrúnni, eins og gert hafði verið frá 1998.

Hann vann að þessu máli þegar ljóst var orðið að sveitarfélagið drægi sig út úr því.  Fjöldi fólks hér í kringum brúna tók undir að mikilvægt væri að tryggja að ljósakeðja væri á brúarstrengjunum í svartasta skammdeginu, bæði til fegurðarauka og vegna umferðaröryggis.  Sjálfsprottin söfnun fór fram og inn á reikning komu á annað hundrað þúsnd krónur. Það var kveikt á keðjunni, en hún var orðin talsvert löskuð, enda búin að hanga uppi allt árið, árum saman. 

Þarna strengdu menn þess heit að fyrir komandi jól skyldi unnið að endurnýjun keðjunnar.

Jakob fór síðan á stað í haust og pantaði nýja keðju á annan væng brúarinnar, en okkur þótti líklegt að unnt yrði að safna fyrir honum, í það minnsta.

Þá fór boltinn að rúlla.

Ég hafði eitthvað farið að taka saman efni um brúna fyrir Litla Bergþór og áttaði mig á að  nú í desember yrðu 60 ár liðin frá því brúin var opnuð fyrir umferð. Guðmundur á Iðu hafði einhverntíma orð á því, að líklega hefði brúin aldrei verið vígð. Þetta fékk ég síðan staðfest hjá Vegagerðinni og úr dagblöðum frá þessum tíma, en þar var bara sagt frá því, að brúin hefði verið opnuð fyrir umferð þann 12. desember.

Upp úr þessu fór að komast talsvert meiri þungi í hugmyndirnar um brúarljósin. Þar kom við sögu hugmyndin frá því í sumar, um að efna til afmælishátíðar. Elinborg á Iðu kom inn í þessa sjálfskipuðu nefnd og það varð úr að við hófum að safna fé svo unnt yrði að kaupa nýja ljósakeðju með sparneytnum perum. Áætlaður kostnaður við þetta verkefni var kr. 700.000. 

Við sömdum texta sem sendur varð á öll sveitarfélög í uppsveitum, öll kvenfélög og Lionsklúbba. Auk þess sóttum við um styrk til Uppbyggingarsjóðs Suðurlands, en hann er á vegum SASS og við höfum fegnið tilkynningu um að þaðan fáum við kr. 300.000 til verkefnisins. Kvenfélag Biskupstungna styrkti ljósakeðjukaupin um 200.000, og Lionsklúbburinn Geysir og Vegagerðin um 100.000. Fjölmargir aðrir, félög, fyrirtæki og einstaklingar, hafa styrkt eða lofað að styrkja þetta verkefni í smáu og stóru.  

Það varð fljótt ljóst og fjármagn vegna nýju keðjunnar yrði tryggt.

Brúarhátíðin

Ég mun síðar greina frá ýmsu því sem gerðist síðan í aðdragandanum að hátíðinni sem við héldum í gær. Þar er margt sem rétt er að halda til haga og mér koma fyrst í huga tvö jákvæð orð: ósérhlífni og jákvæðni, þegar mér verður hugsað til þess fjölda fólks hér í nágrenninu sem lagði sitt af mörkum í stóru og smáu. Það er nefnilega svo, að þó lagt sé af stað með litla hugmynd, þá getur verið snúin sú leið sem lýkur með því að hún raungerist. Ótrúlegustu þættir verða á veginum sem maður áttar sig ekki á í fyrstu, en sem nauðsynlegt er að taka með í reikninginn. Það gekk svo langt að við veltum fyrir okkur hvort ekki væri rétt að hafa slökkvitæki við höndina ef Ásta og Guðmundur skyldu nú kveikja í sér í miðjum gjörningi. Þá veltum við því fyrir okkur hvor mögulega væri rétt að leggja stórum bílum þvert á veginn beggja vegna brúarinnar, ef einhver brjálæðingur skyldi fá þá hugmynd að fremja hryðjuverk.  Sannarlega hugsuðum við margt. 

Gjörningur - formleg opnun - tendrun brúarljósa

Kl. 16.00 í gær lokuðum við á umferð um brúna og bjuggum til eitt stykki hátíð. Þá hafði fólk streymt að og þegar upp var staðið reyndust vera á svæðinu ríflega 200 manns.

Þarna hafði ég það hlutverk að ávarpa gesti og gera lítillega grein fyrir málinu og hvað þarna myndi nú fara fram.  Mér heyrðist á fD að þarna hefði ég gerst heldur langorður, að fólk í kringum hana hefði verið farið að stappa og berja sér af kulda. Mér fannst þetta hinsvegar nauðsynlegur inngangur að því sem á eftir færi.

Af þessu tilefni læt ég punktana mína fylgja hér:

Velkomin 

Praktísk mál:
Leyfa börnum að standa fremst eftir því sem við verður komið og þið viljið. Það tengist lítillega því sem við ætlum að gera hér á eftir.
Neyðarakstur - rýma

Þrennskonar tilefni
1. 60 ára afmæli brúarinnar, 12. desember 1957.
2. Kveikja á nýrri ljósakeðju, en við höfum safnað styrkjum til kaupa á henni og notið mikillar velvildar. Við munum gera nánari grein fyrir því síðar.
3. Brúin var aldrei opnuð formlega, eins og jafnan er gert þegar mikil mannvirki eru tekin í notkun. Árstíminn þótti ekki henta til þess arna.
Ætlum að gera það nú, 60 árum síðar með okkar hætti. Betra er seint en aldrei. Aðdragandinn að því öllu saman er orðin ein 70 ár. Árið 1947 fæddist Ásta dóttir Guðnýjar Pálsdóttur og Skúla Magnússonar í Hveratúni í Laugarási. Hún hefur búið í Laugarási síðan, lengst af á Sólveigarstöðum.
Þetta sama ár, 1947 fæddist Guðmundur sonur Margrétar Guðmundsdóttur og Ingólfs Jóhannssonar á Iðu, Vörðufellsmegin við ána. Hann hefur átt heima á Iðu allar götur síðan.
Fyrstu 10 ár ævinnar undu þau brúarlaus hvort á sínum bakkanum.
Haustið 1957 fór Ásta úr Laugarási ásamt frænku sinni með ferjubáti yfir ána til að tína ber í Vörðufelli. Að lokinni tínslunni héldu þær heim, en þá var búið að leggja tvöfalda 8 tommu planka yfir ána. Reynslan af því að verða með þeim fyrstu til að ganga yfir ána brenndi sig í huga Ástu.
Brúin var eiginlega tilbúin, þegar Guðmundur, ásamt félaga sínum var eitt sinn að sniglast við brúarendann Iðumegin. Umferð hafði ekki verið hleypt á brúna og henni lokað með trégrindum. Þar sem þeir voru þarna eitthvað að bjástra kom bifreið aðvífandi. Út stökk maður, fjarlægði hindrunina, stökk aftur upp í bílinn áður en honum var ekið yfir lokaða brúna. Félögunum tveim líkaði þetta illa og komu grindunum kirfilega fyrir á sínum stað aftur.
Þau eru nú hér stödd nú, Ásta, Laugarásmegin og Guðmundur Iðumegin. Þau ætla hér á eftir að opna brúna formlega, á táknrænan hátt, eftir að hún hefur þjónað okkur í 60 ár.
Þau munu einnig taka þátt í athöfninni, Kristján Valur Ingólfsson, með töluðu máli, og Unnur Malín Sigurðardóttir, í tónum.
Gjöriði svo vel.

Mér finnst þetta hreint ekki of langt. Hvað finnst þér?

Þarna tók við gjörningurinn, sem reyndist verða í sem stærstum dráttum eins og upp hafði verið lagt með. Það var NA gola eða kaldi sem varð til þess að ekki gekk fullkomlega að tendra eld á kyndlunum 32 sem hafði verið komið fyrir á brúarhandriðunum. Það gekk samt allt eftir.   Kristján Valur og Unnur Malín léðu atriðinu afar hátíðlegan blæ með sinni framgöngu. Fagfólk fram í fingurgóma.  

Þegar Ásta og Guðmundur höfðu kveikt á öllum kyndlunum og Kristján Valur  lauk sínu máli með tilvitnun í fyrstu Mósebók: "Verði ljós - og það varð ljós" tendraði Jakob ljósin í nýju brúarkeðjunni.

Þessu næst var þeim sem erfa skulu land, börnunum boði að ganga fyrst inn á brúna og umvefja Guðmund og Ástu, sem þau gerðu af röggsemi. 

Þegar gestir höfðu notið ljósakiptanna litla stund yfir ísilögðu stórfljótinu, fengu 32 þeirra kyndla í hendur, sem þeir síðan báru í blysför í Dýragarðinn í Slakka, þar sem hópsins beið ýmislegt gott í kroppinn.  Því mun ég gera betur grein fyrir síðar, en vil sérstaklega geta einstaks velvilja og hjálpsemi þeirra sem reka Slakka. Maður á einhvern veginn ekki alveg von á því í nútímanum að fá afnot af svona aðstöðu bara si svona.  Ofan á það buðu þau gestum kakó, kaffi og smákökur eins og hver vildi.  Gunnur, Matthías og Helgi eru fólk að mínu skapi.

Sannarlega er líka mikilvægt að geta þess, að fjölmargir lögðu til góðgæti af ýmsu tagi í svokallað "Pálínuboð".  

Ég var talsvert stoltur af samfélaginu okkar í Skálholtssókn eftir gærdaginn og held að á reynslunni frá í gær munum við geta byggt eitthvað skemmtilegt til framtíðar.

Meira um einstaka þætti síðar.

  

Gunnlaugur

Árið 1964 hvarf  Bragi Steingrímsson, héraðsdýralæknir, úr embætti vegna sjúkdóms.  Sá sem tók við af honum var Gunnlaugur Skúlason, frá Bræðratungu. Hann flutti ásamt eiginkonu sinni Renötu Vilhjálmsdóttur, (f. Pandrick) í dýralæknisbústaðinn í Launrétt 1 í Laugarási. Gunnlaugur var þá rétt um þrítugt, nýkominn frá námi í Þýskalandi og Renata 6 árum yngri.
Í Launrétt bjuggu þau í tæp 20 ár, og ólu upp börnin sín fimm, Barböru, Helgu, Elínu, Skúla Tómas og Hákon Pál. Í húsið sem þau byggðu í Brekkugerði í Laugarási fluttu þau 1983.  Læknisstofan var áfram í Launrétt í einhver ár áður en Gunnlaugur flutti hana í kjallarann í Brekkugerði.
Dýralækningar stundaði Gunnlaugur til ársins 2011 og 2015 fluttu hjónin á Selfoss.

Gunnlaugur lést 19. nóvember og er jarðsettur í dag í Bræðratungu.

Ég verð nú að viðurkenna, að helst minnist ég þess að Gunnlaugur hafi orðið á vegi mínum, eða ég á hans, þar sem hann var að fara í eða koma úr vitjun á Pajero jeppanum, eða þegar við mættum þeim hjónakornum á förnum vegi í heilsbótargöngum síðustu árin þeirra í Laugarási. Ég held að hann hafi ekki verið neitt sérstakt félagsmálatröll, en á móti var hann bara því meiri dýralæknir. Annasamt embættið kallaði á krafta hans og þá var vísast ekki alltaf spurningin um hvort innan væri eða utan dagvinnutíma.  Ætli mér sé ekki óhætt að halda því fram að skilin milli einkalífs og starfs Gunnlaugs hafi verði harla óljós, lengi vel.

Ég sá Gunnlaug alltaf sem fremur hæglátan mann, sem fannst ekkert nauðsynlegt að hafa hátt skoðanir sína á mönnum eða málefnum. Hann gekk af fagmennsku að þeim verkum sem hann þurfti að sinna, vel sjóaður í því sem starf hans snérist um. Enn er brennt í huga mér þegar ég, fyrir einhverjum áratugum, varð vitni að því, af einhverjum ástæðum, þegar Gunnlaugur gelti fola uppi á hæð (Laugarásmál). Þar voru viðhöfð fumlaus vinnubrögð, en á sama tíma, að því er mér virtist, ákveðið kæruleysi og tilfinningaleysi, þá væntanlega þess sem vissi nákvæmlega hvað hann var að gera, enda geldingar líklega eitt algengasta verk dýralæknisins.  Ég var auðvitað sjálfur að sjá svona aðfarir í fyrsta sinn, og engan veginn fær um að líta aðgerðina hlutlausum augum.

mynd frá Kaju

Þó ekki hafi Gunnlaugur verið að kafi í félagsmálum, hér innan sveitar, í það minnsta, að ég held, átti hann það til að sýna á sér  hliðar sem hann bar ekki endilega daglega á borð. Hann var auðvitað mikill húmoristi og tók sjálfan sig ekki of alvarlega og var til í sprell, ekki þar sem fólks hamaðist eða hafði hátt, heldur þar sem lúmskur húmorinn og glettnin fékk að njóta sín. Við fengum, til dæmis, að njóta þessa þáttar í fari Gunnlaugs í skemmtiatriðum á þorrablóti Skálholtssóknar.



Brotthvarf Gunnlaugs af því leiksviði sem lífið er, er enn ein áminningin um að árin líða, Hópurinn á myndinni hér fyrir ofan grisjast smám saman, en þannig er það bara. Við eigum öll okkar tíma á sviðinu, hlutverkin okkar eru af ólíkum toga og við fáum mislangan tíma.

Laugarásbúi hefur kvatt, en sýningin heldur áfram með Renötu, börnum, tengdabörnum og barnabörnum. Þeim óska ég alls hins besta.


Á myndinni Aftari röð f.v. Sigríður Guttormsdóttir, Karital Óskarsdóttir, Georg Franzson, Brynja Ragnarsdóttir, Þóra Júlíusdóttir, Páll M. Skúlason, Elinborg Sigurðardóttir, Jens P. Jóhannsson. Fremri röð: Gunnlaugur Skúlason, Jónína Jónsdóttir, Fríður Pétursdóttir, Matthildur Róbertsdóttir, Guðmundur Ingólfsson. Ballerínurnar eru Jakob Hjaltason og Gústaf Sæland.