Endalok vestrænnar menningar eru framundan. Þetta er í það minnsta skoðun Margrétar Pálu, helsta forvígismanns svokallaðrar Hjallastefnu, eins og ég skildi viðtal við hana í útvarpinu í morgun. Ég hef oftar en ekki verið sammála því sem þessi ágæta kona hefur fram að færa, ekki síst varðandi uppeldismál. Auðvitað verð ég að viðurkenna, að ég heyrði ekki nema hluta viðtalsins, þann hluta þar sem hún tjáði þá skoðun sína að við í hinum vestræna heimi stæðum frammi fyrir því, innan ekki svo langs tíma, að menningarheimur okkar líði undir lok. Þessi skoðun féll umsvifalaust að því sem ég hef stundum verið að velta fyrir mér. Það sem ég velti stundum fyrir mér er þess eðlis að það er eins gott að hafa ekki hátt um það í veröld rétttrúnaðarins.
Ég ætla nú, þó í litlu sé, að láta vaða.
Já, við erum sem sagt á fallandi fæti, vestræn samfélög. Við eigum ógrynni veraldlegs auðs, við menntum börnin okkar upp úr öllu valdi, við erum nánast að verða guðir að eigin mati (eigum að geta allt) og þar með verðum við stöðugt sjálfhverfari með þeim afleiðingum að við eignumst færri börn, því þau trufla allsnægtalífsstíl okkar.
Með þessu móti getur ekki farið öðruvísi en svo, að okkur fækki. Það þýðir ekki að þeim störfum sem sinna þarf fækki - ef eitthvað er þá fjölgar þeim, því við krefjust æ meiri þjónustu. Einhverjir verða að taka þessi störf að sér. Þá tökum við okkur til og flytjum inn vinnuafl, sem oftar en ekki tilheyrir ekki sömu menningarelítunni og við og dundar sér enn við að fjölga mannkyninu, eins og vera ber. Með árunum fer síðan að myndast misvægi. Þjónarnir okkar verða hluti af þjóð okkar og fara að gera kröfur um réttindi og betri störf, ekki síst í krafti fjöldans. Þá vöknum við upp við vondan draum, en bara of seint. Þá þýðir nú lítið að tala um fullveldi, auðlindir og menningararf.
Við gerum þá kröfu, að ungarnir okkar verði meira og minna hlaðnir menntagráðum af ýmsu tagi (væntanlega til upphafningar á okkur sjálfum). Það verður að viðurkennast, einfaldlega vegna þess að það er ekki hægt að bera móti því, að það eru bara tiltölulega fáir sem eru þannig innréttaðir, að þeim henti langskólanám.
Við í þessu landi höfum skellt við þessu skollaeyrum og opnum allt fyrir öllum sem vilja, með þeim afleiðingum, smám saman, að námið þynnist út og verður í raun harla ómerkilegt ef grannt er skoðað, ekki síst þegar háskólar (hugsið ykkur ef að það væru 7 háskólar í 300000 manna borg í öðrum löndum) eru farnir að keppa um nemendur, með þeim afleiðingum, að námið er gert léttara og styttra = innihaldsrýrara.
Til þess að vera ekki að lengja mál mitt úr hófi ætla ég að lýsa því, afar stuttlega, hvernig og hversvegna ég við breyta íslensku menntakerfi.
1. Tiltekinn, fámennur hluti þjóðarinnar lýkur háskólanámi eða sambærilegu verk- og/eða listnámi. Við þurfum ekki fleiri í þennan geira, ekki síst ef skoðaður er sá skaði sem "hámenntaðir" vanvitar hafa komið til leiðar á undanförnum áratugum. Þetta væri nám sem gerði miklar kröfur, enda veldust þangað aðeins þeir sem sannalega væru til þess færir. Ég vil setja spuningamerki við þörfina á því að allt það nám sem nú er á háskólastigi þurfi að vera þar.
2. Tiltekinn, stór hluti þjóðarinnar lýkur hóflegu námi, einhversstaðar í grennd við það sem nú er sveinspróf eða stúdentspróf. Hérna væri bara venjulegt fólk, sem hefði síðan góðan námslegan grunn til að halda "hjólum atvinnulífsins" gangandi svo vel væri.
3. Tiltekinn, hóflegur hluti þjóðarinnar lýkur grunnnámi og tekur að sér þjónustu og framleiðslustörf (ég held jafnvel að þetta sé varlega áætlað). Hér væri það ágætis fólk sem sæi hag sínum best borgið með því að vera ekkert að braska í einhverju sem það hefði engan áhuga á hvort sem væri.
Ég er búinn að horfa upp á, í bóknámsframhaldsskóla, fólk sem er afburðanemendur á því sviði, en jafnframt ósjálfbjarga á öðrum sviðum.
Ég er líka búinn að horfa upp á afskaplega öfluga einstaklinga sem eru algerlega áhugalausir um bóklegt nám þó svo allt leiki í höndunum á þeim.
Þá er ég er búinn að horfa upp á einstaklinga sem eru gjörsneyddir getu og/eða vilja til náms af þessu tagi, kveljast einhvern veginn áfram með stöðugt dvínandi sjálfsmynd.
Ekki fer ég í grafgötur um að þessar skoðanir muni víða falla í grýttan jarðveg hjá okkur sem er svo annt um frelsi og velferð einstaklingsins. Auðvitað er ég sammála því, að best væri ef þetta gæti gengið fyrir sig án þess að til kæmu þröskuldar og kröfur, en með þessum skrifum er ég nú bara að hugsa um það sem kæmi sér best fyrir samfélagið í heild (Nú - bara kommúnísti!)
Þegar upp er staðið, ættum við að velta fyrir okkur (þessi hamingjusama þjóð) í hverju raunveruleg lífshamingja felst. Einnig má velta fyrir sér hvort sérfræðimenntun sé ekki, þegar allt kemur til alls, eftirsókn eftir vindi.
Þá er ég búinn að koma þessu frá. Þetta þokast :)