Friðhelgi einkalífs á heimavist

Þessi mynd og aðrar myndir með þessum pistli 

eru af lífi nemenda í Menntaskólanum að

Laugarvatni. Tilgangurinn með þeim er enginn annar

en að lífga upp á textann.

Til að taka af allan vafa þá endurspegla þær skoðanir sem ég kann að setja fram hér á eftir einungis mínar skoðanir og hafa ekkert með stofnunina sem ég starfa fyrir að gera.  

Ég vara mögulega lesendur við því að það sem fer hér á eftir getur ekki talist skemmtilestur. Hér er fjallað um aðstæður ungs fólks sem tekur þá góðu ákvörðun, að fara í framhaldsskóla með heimavist. Ég veit að ég tala fyrir munn margra með því að fullyrða að fáar leiðir eru betri til alhliða þroska en heimavistardvöl.  Þeir sem fara þess leið eiga yfirleitt vinafjöld til æviloka að henni lokinni.

Tilefnið
Tilefnið þessa pistils er að finna hér.
Þarna segir meðal annars:

Umboðsmaður barna, Margrét María Sigurðardóttir, segir að allar reglur um heimavist verði að vera í samræmi við réttindi nemenda sem eigi að sjálfsögðu rétt á friðhelgi til einkalífs eins og aðrir.
 segir Margrét.
Ef grunur vakni hins vegar um refsiverða háttsemi, til dæmis þjófnað eða vörslu fíkniefna, er hægt að hafa samband við lögreglu sem hefur heimild til að framkvæma leit vegna sakamálarannsóknar.
„Það þarf lagaheimild eða dómsúrskurð til þess að það sé heimilt að leita í herbergjum nemenda, en engin heimild er til þess í núgildandi lögum. Ég á því erfitt með að sjá að þessar reglur séu í samræmi við lög og réttindi nemenda,“

 Ekki efa ég að umboðsmaðurinn talar hér samkvæmt bestu vitund og í samræmi við það sem rétt er, samkvæmt lagabókstafnum. Við eigum rétt á friðhelgi einkalífs, hvort sem við erum börn eða fullorðin. Það er mikilvægt að uppeldisumhverfi barna sé verndandi og leiðbeinandi. Foreldrar eru ábyrgir fyrir því að skila börnum sínum til samfélagsins sem heilsteyptum einstaklingum. Þessa ábyrgð axla þeir með mismunandi hætti. Í auknum mæli gera þeir kröfur til þar til ætlaðra stofnana um að þær axli hluta ábyrgðarinnar á uppeldinu. Þar með má segja að þeir framselji uppeldishlutverkið að meira eða minna leyti til þessara stofnana, bæði að því er varðar menntun barnanna og aðlögun þeirra að þeim reglum og siðum sem samfélagið samþykkir. Foreldrar gera í mörgum, tilvikum meiri kröfur til þess uppeldis sem stofnanirnar taka að sér, en til sjálfra sín.

Þann 1. janúar 1998 tóku gildi lögræðislög, en samkvæmt þeim teljast einstaklingar sem orðnir eru 18 ára lögráða.  Þar með urðu allir einstaklingar sem voru yngri er 18 ára skilgreindir sem ólögráða, eða börn. Mér hefur reyndar alltaf verið frekar í nöp við þessa breytingu, ekki síst vegna þess að mér finnst að með henni sé verið að skilgreina hálffullorðið fólk sem börn, sem ekki þurfa að axla ábyrgð á sjálfum sér. Með þessu hefur sú þróun orðið, að smám saman hefur það síast inn í þjóðarsálina, að fólk teljist börn til 18 ára aldurs, ekki aðeins í lagalegum skilningi heldur einnig í raun.
Lögin eru svona, hvaða skoðun sem ég kann að hafa á því.

Sú skylda hvílir á hverju samfélagi, hvort sem það nú eru foreldrarnir eða stofnanirnar sem taka að sér uppeldi barna til 18 ára aldurs að koma börnunum til manns, sjá til þess að þau verið tilbúin til að takast á  við líf fullorðinna og sjálfstæðra einstaklinga.  Á skólunum hvílir ekki aðeins fræðsluskylda til 18 ára aldurs, heldur einnig uppeldisleg skylda.

Þetta var svona inngangur að umfjöllunarefninu.

Börn sem dvelja í heimahúsum þar til þau verða lögráða eru á forsjá foreldranna, svo sem vera ber. Þeim eru væntanlega innrættir góðir siðir og allt það. Þau hafa jafnvel eigin herbergi til umráða, en sem ábyrgir uppalendur, kenna foreldrarnir þeim að umgangast herbergið með viðunandi hætti, til dæmis að taka til og þrífa með reglulegu millibili. Börnunum eru einnig settar reglur um hvað má og hvað má ekki gera í herbergjunum.  Börnin undirgangast þær reglur sem foreldranir setja, enda eru það þeir sem bera ábyrgð á að börnin læri alla grunnþætti þess sem líf manneskjunnar í samfélagi manna krefst. Foreldrarnir áskilja sér eðlilega rétt til að fylgja reglunum eftir, meðal annars með því að athuga hvort umgegni og hegðun innan veggja þess er í samræmi við þær. Foreldrar telja sig líklega ekki þurfa dómsúrskurð til að leggja leið sína í herbergi barna sinna í þessu skyni.

Fólk sem fer að heiman á 16da ári í heimavistarskóla, er ennþá börn í skilningi laga og þar með flyst uppeldishlutverkið til heimavistarskólans að hluta til þann tíma sem þau dvelja þar. Heimavistarskólinn setur reglur um umgengni í herbergjum  og framgöngu barnanna, hvort sem er inni í herbergjunum eða í skólahúsnæði að öðru leyti. Þessar reglur eru ekki síst til þess ætlaðar að skapa heilbrigðar og æskilegar uppeldisaðstæður og sömu reglur verða augljóslega að gilda um alla þá lögráða og ólögráða einstaklinga sem þessi heimavistarskóli tekur að sér.
Þegar umsækjandi er tekinn inn í heimavistarskóla undirgengst hann skriflegar reglur sem gilda í skólanum og í heimavistarhúsnæði, þar með talið á herbergjum. Hann og forráðamenn hans þurfa að samþykkja með formlegum hætti þær reglur sem starfað er eftir. Það verður sem sagt til samningur sem segir efnislega að skólinn tekur eintaklinginn inn og lofar að tryggja öryggi hans innan veggja skólans og sjá honum fyrir menntun. Á móti samþykkir umsækjandinn og forráðamenn hans að undirgangast þær reglur sem skólinn hefur sett varðandi dvölina á heimavistinni. Þessi samningur byggir á 3. málsgrein 1. greinar húsaleigulaga nr. 36. 1994, en þar segir:

 Sé íbúðarhúsnæði leigt til ákveðinna hópa, svo sem námsmanna, aldraðra eða öryrkja, þar sem sérstakar aðstæður kalla á aðra skipan en lögin mæla fyrir um, er þrátt fyrir ákvæði 1. mgr. heimilt, vegna sérstaks eðlis eða tilgangs starfseminnar, að víkja frá einstökum ákvæðum laganna með samningi.

Friðhelgi einkalífs - hvað er nú það?
Ég tek hér nokkuð öfgafullt dæmi.
Ef ég, lögráða einstaklingur, sit inni í bílnum mínum í rólegheitum og neyti áfengis eins og mig lystir, væri það líklega brot á friðhelgi einkalífs míns að rífa upp dyrnar á bílnum, gera áfengið upptækt eða hella því niður og láta mig gjalda þess með einhverskonar refsingu. Ef ég myndi hinsvegar skella mér í bíltúr við þessar aðstæður myndi málið horfa öðruvísi við. Ég væri þar með orðinn hættulegur samferðamönnum mínum og þar með búinn að brjóta  lög og hlyti viðeigandi refsingu ef ég yrði uppvís að akstrinum. Þarna kemur líklega til skoðunar t.d. 2. málsgrein 71. greinar stjórnarskrárinnar:

 71. gr. [Allir skulu njóta friðhelgi einkalífs, heimilis og fjölskyldu.
 Ekki má gera líkamsrannsókn eða leit á manni, leit í húsakynnum hans eða munum, nema samkvæmt dómsúrskurði eða sérstakri lagaheimild. Það sama á við um rannsókn á skjölum og póstsendingum, símtölum og öðrum fjarskiptum, svo og hvers konar sambærilega skerðingu á einkalífi manns.
 Þrátt fyrir ákvæði 1. mgr. má með sérstakri lagaheimild takmarka á annan hátt friðhelgi einkalífs, heimilis eða fjölskyldu ef brýna nauðsyn ber til vegna réttinda annarra.]¹⁾

Það má, sem sagt takmarka friðhelgi einkalífs þar sem um er að ræða að vernda réttindi eða öryggi annarra.

Ef ég velti nú fyrir mér aðstæðum á heimavist einhvers framhaldsskóla þá blasir það við að það þarf að huga að tvennskonar hagsmunum barnanna/unglinganna/hinna ólögráða einstaklinga:

1. Það þarf að tryggja velferð íbúanna, tryggja að þeir fái notið friðhelgi einkalífs, ekki aðeins gagnvart starfsmönnum skólans, heldur einnig öðrum íbúum. Þeir skulu njóta öryggis og heilbrigðra uppeldisaðstæðna í hvívetna. Þessir hagsmunir eru mikilvægari en aðrir.

2. Það þarf einnig  að huga að hagsmunum þeirra barna/unglinga/ólögráða einstaklinga sem kjósa að láta reyna á einhver mörk, eins og nokkuð algengt er meðal unglinga. Sannarlega eiga þeir að njóta alls þess sama og aðrir svo fremi að þeir fari ekki út fyrir þau mörk sem tilgreind eru í þeim samningi sem þau og forráðamenn þeirra gerðu við upphaf skólagöngunnar/heimavistardvalarinnar. Sá samningur, sem kallast yfirleitt heimavistarreglur, kveður á um það sem má og það sem ekki má  innan veggja þeirrar uppeldisstofnunar sem um er að ræða. Mikilvægur þáttur í þeim samningi er ákvæði um aðgang tiltekinna starfsmanna að herbergjum barnanna/unglinganna/ hinna ólögráða einstaklinga, til að tryggja öryggi þeirra, leiðbeina þeim, t.d. varðandi umgengni og til að hafa eftirlit með því að þau/þeir haldi þann samning sem gerður var við upphaf dvalarinnar.. Aðgangurinn sem þar er tilgreindur er engan veginn meira íþyngjandi en sá sem börnin/unglingarnir/ hinir ólögráða einstaklingar þyrftu að búa við byggju þeir á heimili foreldra sinna. Þarna má segja að ákveðinn réttur eða ákveðnar skyldur foreldris/forráðamanns séu færður yfir til uppeldisstofnunarinnar.

Meðan á dvöl í framhaldsskóla með heimavist stendur, ná börnin að verða 18 ára og þar með lögráða. Samningurinn sem þau undirrituðu heldur hinsvegar áfram fullu gildi. Það sem breytist er, að samskipti stofnunarinnar við foreldra hætta. 18 ára einstaklingur verður einn og sjálfur ábyrgur fyrir framgöngu sinni. Við þessar aðstæður hefur hann val: að undirgangast þann samning sem gerður var og gildir áfram, eða taka á leigu annað húsnæði, sem gerir minni kröfur til umgengni og hegðunar og þar með líklega hætta í viðkomandi skóla.

Niðurlag
Í upphafi þessa pistils vitnaði ég til orða umboðsmanns barna, og til upprifjunar þá voru þau svona:

Ef grunur vakni hins vegar um refsiverða háttsemi, til dæmis þjófnað eða vörslu fíkniefna, er hægt að hafa samband við lögreglu sem hefur heimild til að framkvæma leit vegna sakamálarannsóknar.„Það þarf lagaheimild eða dómsúrskurð til þess að það sé heimilt að leita í herbergjum nemenda, en engin heimild er til þess í núgildandi lögum. Ég á því erfitt með að sjá að þessar reglur séu í samræmi við lög og réttindi nemenda,“

Ég tel að umboðsmaður þurfi að taka tillit til þess að börn/unglingar sem dvelja á heimavistum eru þar í uppeldisumhverfi og í trausti þess að öryggi þeirra sér tryggt og að þau/þeir njóti sambærilegra uppeldisaðstæðna og börn/unglingar sem dvelja á heimili foreldra sinna.  Ég sé ekki fyrir mér, að unglingur geti sett foreldrum sínum verulegar skorður þegar kemur að aðgangi þeirra að herbergi hans. Á heimilinu gilda reglur sem uppalandinn setur, reglur sem miða að því að upp verði alinn heilsteyptur, sjálfsöryggur og dugandi einstaklingur.

Það er ekki bara svo, að allt geti snúist um rétt fólks. Rétturinn er auðvitað mikilvægur, en skyldurnar  eru það ekki síður. Þeir sem engar telja sig hafa skyldurnar geta ekki búist við að komast langt á rétti sínum einum saman.

Betra seint

Ég hef ekki haft mörg orð um dugnað minn til verklegra framkvæmda, en nú get ég ekki orða bundist. Ég er búinn að koma sjálfum mér ítrekað á óvart undanfarnar vikur, svo oft reyndar, að dugnaður minn er hættur að koma á óvart.  Það hefur komið í ljós að verklegar framkvæmdir henta mér að mörgu leyti mjög vel. Mig hefur reyndar alltaf grunað að í mér leyndist dugnaðarforkur, en ég hef passað mjög vel að gefa honum ekki lausan tauminn. Undanfarnar vikur hef ég létt af honum öllum hömlum og það er ekki að sökum að spyrja. Það stefnir í að það verði til íbúð í kjallaranum ef áfram heldur sem horfir. Hver veit nema innan skamms verð fD komin á kaf í ferðaþjónustu með útleigu á 50 fermetra túristaíbúð. Ég veit um að minnsta kosti tvær slíkar nú þegar í Laugarási.

Hvað um það. Kjallarinn í Kvistholti hefur verið nánast óhreyfður í 30 ár, svo það var í raun tími til kominn að huga að framtíðarnýtingu hans. Svo varð ákveðin opnun, með látlausum flutningi  vinnustofu fD upp á efri hæðina, sem áður hefur verið fjallað um hér og hér. Með þeirri aðgerð varð bara ekki aftur snúið, og undanfarnar helgar hafa verið undirlagðar. Nú er komið öndvegis gólfefni á tvö herbergi og innan skamms verða komnar hurðir fyrir öll dyraop.  Svo hefur verið ýjað að því að taka snyrtinguna í gegn og þá er ekkert eftir nema eldhúsið.

Kva, það verður nú lítið mál fyrir Pál, sem nú þegar hefur komið sjálfum sér á óvart með parketlagningu sem hefði verið hverjum húsasmíðameistara til sóma. Enn augljósari varð snilldin þegar hurðakarmar voru settir í. Eitt baðherbergi og eldhús verða sennilega tertusneið í ljósi þess sem lokið er. Reyndar á eftir að setja hurðirnar í rammana og enn liggur ekki fyrir hvort þær passa, en til þess standa þó vonir.

Frostgúrka

Eftir reynsluna af gúrkukaupum í stórmarkaði eða lágvöruverðsverslun sem ég greindi frá hér og hér, hef ég það fyrir sið, áður en ég skelli gúrku í körfuna, að þukla hana, með sviðpuðum hætti að sauðfjárbændur þukla hrúta.  Séu báðir endar stinnir, litaraftir fremur dökkgrænt en gulleitt og áferðin frekar hrjúf en slétt, hef ég talið að mér væri óhætt.
Svo er hinsvegar ekki.
Gúrkan á myndinni var keypt í lágvöruverðsverslun í höfuðstað Suðurlands fyrir 2 dögum og uppfyllti ofangreindar kröfur mínar.
Hún kom til neyslu í dag eftir að hafa verið geymd við löglegar aðstæður frá kaupum. Innvortis lítur hún svona út og helst má ætla að þarna sé um að ræða frostskemmdir.

Það var mikið framfaraspor þegar íslenskir garðyrkjubændur fóru að nýta orku landsins til að framleiða grænmeti allt árið. Það er hlýtt í gróðurhúsunum hvernig sem viðrar utan dyra, en þar getur orðið ansi kalt eins og hver maður getur sagt sér.
Hvernig er það tryggt að grænmetið frjósi ekki á leiðinn til Reykjavíkur og þaðan aftur í lágvöruverðsverslanir í höfuðstað Suðurlands?

Því miður stefnir í að ég verði enn meira hikandi við grænmetiskaup hér eftir. Því fleiri sem búa við svona reynslu, því minna verður selt af þeirri dásemdar vöru sem íslenskt grænmeti er.

Eitt að lokum:
Hvenær hyggjast garðyrkjubændur hætta að pakka gúrkum í loftþétt plast?

Þorrablót 2015

Hvítá að morgni annars dags þorra. 

Ég gat horfið stoltur af þorrablóti Skálholtssóknar á bóndadagskvöldi og átti svo sem ekki von á öðru. Hafði heyrt af undirbúningnum mánuðum saman, ritun kvikmyndahandrita, kvikmyndatökum vítt og breitt, jafnvel við erfiðustu aðstæður, klippivinnu, þar sem krafa var gerð um niðurskurð sem var varla framkvæmanlegur, ritun handrita að lifandi atriðum og æfingar fyrir þau. Það er feikileg vinna sem er að baki svo metnaðarfullri dagskrá sem þorrablótsgestum var boðið upp á, meiri en margir geta ímyndað sér.
Fyrir mína hönd þakka ég öllum sem þarna komu að kærlega fyrir það sem fram var borið og ekki var annað að heyra en áhorfendur deili þessum þökkum með mér.
Þó bræður mínir hafi ítrekað látið í ljósi svo ég heyrði, málamyndakvartanir yfir hvað þetta væri mikil vinna, fór blikið í augunum ekki framhjá mér. Þeir nutu "stritsins" í botn. Það sama held ég að megi fullyrða um aðra þátttakendur einnig.

Allt þetta breytir þó ekki þeirri skoðun minni (sem er auðvitað til komin vegna persónueiginleika minna, aldurs og sjálfsagt annarra þátta) að félagsheimilið Aratunga er ekki nægilega stórt til að hýsa viðburð af þessu tagi. Þar sem ég sat við langborð í miðjum sal og var gert að rísa á fætur til að taka þátt í fjöldasöng, vafðist það fyrir mér, eins og flestum öðrum. Til þess að uppstandið tækist þurftu að eiga sér stað samningaviðræður við þann sem sat við næsta borð, til dæmis þannig að hann myndi fyrst færa sinn stól aftur svo langt sem unnt væri. Smeygja sér síðan upp af stólnum til hægri eða vinstri og ná þannig að rísa upp. Renna því næst stólnum sínum undir borð og opna þannig færi á að ég gæti rennt mínum sól aftur með sama hætti. Þessi aðgerð öll, kallaði einnig á samningaviðræður við þá sem sátu til beggja handa. Eftir þetta uppstand var síðan hægt að syngja af list áður en framkvæma þurfti sömu aðgerð í öfugri röð til að geta sest aftur.
Þrátt fyrir þessa vankanta var ég alveg sáttur og við fD hurfum á braut áður en við tók borðaflutningur af gólfinu upp á svið til að rýma fyrir dansandi gestunum.
Ekki neita ég því að það er ákveðinn "sjarmi" yfir þrengslunum og borðaflutningnum; kann að þjappa fólki saman og ýta undir samskipti, sem æ meir skortir á.

Miðasala á skemmtunina var auglýst svo sem hefðin segir til um. Miðarnir seldust upp á örskotsstund, sem varð tilefni til stöðufærslna á blótssíðunni. Þar leyfði ég mér að taka lítillega þátt og sendi frá mér eftirfarandi texta, sem ég læt fylgja hér með aðallega til að geyma hann á vísum stað. Í honum eru tilvísanir í það sem einhverjir aðrir settu þarna inn og því kunna einstaka setningar að virðast úr samhengi.

Forsíðumynd Þorrablótssíðunnar eftir fyrri miðasöludaginn.

Þorrablót er einn þessarar viðburða sem eru fastur punktur í tilveru margra Tungnamanna og tækifæri til að koma saman og skemmta sér kvöldstund fram á nótt. Ekkert nema gott um það að segja í sjálfu sér.

Það sem hinsvegar hefur gert mig fremur afhuga þessum skemmtunum (fyrir utan það að vera að eldast og róast) eru nokkur atriði:

1. Miðaskömmtun eða takmarkaður miðafjöldi, af augljósum ástæðum sem allir þekkja.

2. Borðadráttur, sem er auðvitað alger veisla fyrir spennufíkla, en heldur síðra fyrirkomulag fyrir þá sem vilja bara sæmilega góðan stað til að sitja á.

3. Þrengsli, en það segir sig sjálft, að með hámarksfjölda í húsinu þurfa sáttir að sitja þröngt, og líka ósáttir.

Svo vil ég bæta við fjórða þættinum, sem tengist þessu, en það er sú staða sem fólkið sem í undirbúningsnefnd/framkvæmdanefnd lendir í, algerlega án þess að hafa til þess unnið. Það selur miðana á blótið svo lengi sem þeir eru til, eftir einhverjum reglum sem ég veit ekki einu sinni hvort eru skýrar, og þegar miðarnir eru búnir situr það ef til vill undir einhverjum meiningum um að það misfari með eitthvert vald. 

Í aðdraganda að þorrablóti Tungnamanna er réttlæti fyrir alla vandséð.

Auðvitað má spyrja sig hvort það sem ég nefndi sé nauðsynlegur hluti af þorrablótum Tungnamanna: það þurfi að vera spenna, það þurfi að vera hasar, það þurfi að vera þröngt.  Sé svo, þá er þetta bara þannig samkoma og ekkert meira um það að segja.

Sé vilji til að setja þessa ágætu skemmtun upp með öðrum hætti, er það örugglega ekkert stórmál.

Ein(n) þeirra sem hér settu inn færslu að ofan töldu mig vera kjarkaðan að nefna hlaðborð og jafnframt að ég gæti átt von á krossfestingu ;). Ég get fullyrt að frá minni hendi snýst það ekki um neinn kjark, enda finnst mér það afar skemmtilegur siður að hver komi með sinn mat til þorrablóts.  Það er hinsvegar ekkert sem bannar það, mér vitanlega, að þegar ásókn í þessa skemmtun er orðin svo mikil sem raun ber vitna, að allir geti átt kost á þorrablótsfyrirkomulagi við sitt hæfi.

Annar sem hér tjáði sig hér fyrir ofan sagði: „krossarnir eru tilbúnir“. Mig langar nú eiginlega dálítið að sjá þá krossa. J

Ég hef ekki reynslu af því að ætla að fá miða á knattspyrnuleik og ekki fengið. Reikna reyndar ekki með að verða nokkurn tíma þeirri reynslu ríkari. Ég er hinsvegar viss um það, að ef KSÍ hefði mögulega átt kost á því að flytja leikinn sem hér hefur komið til tals, á annan völl sem tæki kannski 15000 manns í stað 10000 þá hefði það verið gert.

Viltu bækur? Vertu snögg(ur).

Sýnishorn

Þegar allt kemur til alls, gagnstætt því sem ýmsir gætu ímyndað sér, virðist húsnæðið í Kvistholti ekki fullnægja rýmisþörf. Í tengslum við aðgerðir vegna þessarar stöðu stendur nú fyrir dyrum að fækka bókum á heimilinu svo um munar. Meðal þeirra bóka sem nú bíður það hlutskipti að fara úr húsinu með einhverjum hætti, eru um 70 kiljur: skáldverk íslenskra höfunda og þýdd skáldverk erlendra höfunda.

Mér varð það á fyrir áratugum að ganga í bókaklúbb sem síðan sendi mér bækur mánaðarlega þar til loks ég áttaði mig á hvert þetta myndi leiða.

Samviska mín bannar mér að henda bókum, en vilji enginn þiggja þær bíður þeirra bara endurvinnslan.

Langi einhvern í bækur 

má hann koma og taka það sem hann vill. 

Vilji enginn þessar bækur verður samviskan örlítið hreinni þegar ég fer með þær í gáminn.

Netfangið mitt er pallsku@gmail.com - sími: 8989152

Hikstandi nútímalíf

"Þarf þessi snúra að liggja þarna með loftinu og svo niður á gólf?"
Það getur hver og einn giskað hver átti þessa spurningu (sjá hér). Umrædd snúra var í, nýfyrrverandi vinnuaðstöðu fD í kjallaranum. Ég hafði við upphaf internetstenginga fengið símamann til að koma hér og sjá til þess að ég hefði slíkt samband í þá verðandi vinnuaðstöðu minni sem er nú nýfyrrverandi vinnuaðstaða fD.  Vð síðustu hrókeringar innanhúss, sem áður hefur verið greint frá, var þessi snúra allt í einu orðin óþörf, enda wi-fi um allt hús.

"Nei, það er engin þörf fyrir hana lengur", svaraði og sagði svo ekki fleira um það mál, heldur hófst, innan ekki of langs tíma (ég er farinn að átta mig á í stórum dráttum hvenær tími er orðinn of langur) handa við að taka snúruna niður. Það gekk ágætlega að losa hana frá veggnum og þar kom, að ég stóð með dósins fyrir tölvutenginguna í höndunum, opnaði hana og sá fjóra fíngerða víra sem lágu inn í dósina og voru þar festir með einhverjum hætti tveir og tveir. Til þess að ná snúrunni var ekki um annað að ræða en losa hana af vírunum, sem ég gerði, átakalaust með naglbítnum á heimilinu. Nú var snúran laus, utan sá endinn sem hvarf inn í vegg þar sem síma og rafmagnslagnir liggja inn í húsið. Á einu augabragði beitt ég naglbítnum aftur og gat þar með gangið frá snúrunni. Sá endinn sem gekk inn í vegginn hvarf snyrtilega inn í holu sína.
Að þessu þarfaverki loknu hélt ég aftur á efri hæðina og lét fD eftir að halda áfram að bardúsa í nýfyrrverandi vinnuaðstöðu sinni. Þar stendur mikið til, svo ekki sé meira sagt.

Þar sem ég var kominn upp lá leið mín í nýuppgerða dyngju mína til að senda pósta og vinna í vinkonu minni henni Innu. Sú vinna helgast af því, að í dag stundaði heimavinnu, eða fjarvinnu þar sem ekki þótti mögulegt að stunda staðvinnu. Á bak við þessa yfirlýsingu er löng og flókin saga sem ekki verður rakin hér.

"Not connected to the internet" var það fyrsta sem blasti við mér þar sem ég freistaði þess að senda póst, sem ég hafði lokið við að skrifa, þegar aðgerðin sem lýst er hér fyrir ofan hófst. Ég reyndi aftur, og aftur og enn aftur, en það breytti engu. Ég endurræsti allt saman, eins og manni er stundum sagt að gera þegar tölvudót virkar ekki. Ég fór meira að segja inn í "advanced settings" til að leita upp mögulega bilun. Gerði reyndar ekkert þar, þar sem það gæti orðið til þess að ég framkvæmdi eitthvað óafturkræft.
Nú lá fyrir að gera frekari rannsóknir á ástæðum þess að samband náðist ekki við netið eina. Það fólst í að fara í fartölvu á svæðinu og athuga hvort þannig gengi betur. Það reyndist ekki vera.
Ég endurræsti beininn (routerinn) án árangurs. Ég prófaði að hringja í heimasímann, sem einnig var árangurslaust.
Þarna kom það mér í fyrsta skipti í hug að sambandsleysið gæti tengst með einhverjum hætti snúrunni í nýfyrrverandi vinnuaðstöðu fD.
Það fór um mig hrollur og ég fann fyrir ýmisskonar ónotum, aðallega taugatengdum.
"Var ég búinn að klippa í sundur samband heimilisins við umheiminn? Ef svo væri, hvernig átti ég að fara að því að koma því í lag? Væri þá búið með að ég gæti hunsað leikjabeiðnir á Fb í allan dag? Myndi ég ekki geta fylgst með hvað vinir mínir eiga falleg börn? Myndi umræðan um ófarna Parísarför alveg fara framhjá mér? Gæti ég ekki einusinni horft á fréttirnar í sjónvarpinu í kvöld? Hvernig færi þessi dagur eiginlega?"

Með allar spurningnarar í höfðinu fór ég niður í kjallara þar sem fD stóð í stórræðum við að undirbúa nýfyrrverandi aðstöðuna sína fyrir allskyns fínheit, sem verða umfangsmeiri eftir því sem hún dvelur lengur þarna niðri.

Þarna lá fyrir að skrúfa niður plötu, á bakvið hverja er rafmagnsinntakið og símainntakið, en um það snérist málið.  Af ótrúlegri yfirvegun og ævintýralegu innsæi, með flækju af allskyns vírum í höndunum, tókst mér að lifa mig inn í hlutverk símamannsins, rekja vírana sem komu að utan, saman og vírana sem komu að innan einnig. Eftir nokkrar tilraunir tókst mér að festa endana í dósina sem hafði hýst fyrrum tölvutenginu í fyrrverandi aðstöðu minni og nýfyrrverandi aðstöðu fD. Einhver sem býr hér í nágrenni við mig myndi kalla þetta "skítamix" en ég er ekki frá því að allar tengngar um þessar lagnir séu miklu hraðari eftir en áður.
Tölvan tilkynnti eftirfarandi:"CONNECTED TO THE INTERNET", póstarnir voru afgreiddir og Innumálin, fyrstu barnamyndirnar voru skoðaðar, nokkrir leikir hunsaðir og nýjustu tilvitnanir vegna ófarinnar Parísarfarar lesnar. Svo eru það fréttirnar í kvöld.

Mér kom það oft í hug í dag að nútímamaðurinn er kominn út á ansi hálar brautir. Var lífið ekki talsvert miklu öruggara þegar maður sneri tvær stuttar og ein löng, þegar dagblaðið kom í bunkum einusinni eða tvisvar í viku, þegar það var greiða uppi á þaki til að ná útsendingu sjónvarps?
Það eru tveir örmjóir vírar sem tengja þetta heimili við allt annað en beinlínis viðveru í eigin persónu. Mér finnst að það þurfi að vera til varaleið, en ætli það breyti miklu? 

Mynd frá fimmta áratug síðustu aldar

 Árið 1940 var nánast engin byggð í Laugarási, utan læknishúsið sem var byggt 1936 og gripahús sem tilheyrðu því, enda voru Laugaráslæknar jafnframt með einhvern búskap þar til Helgi Indriðason og Guðný Guðmundsdóttir komu til skjalanna um 1947.
Um 1940 fór eitthvað að gerast því þá voru einhverjir farnir að átta sig á að hverinir gætu nýst til gróðurhúsaræktunar.

Ekki ætla ég að fjölyrða um það hér, enda ekki meginviðfangsefni þessa pistils. Það er hinsvegar myndi sem hér fylgir, Hún er tekin frá læknishúsinu sem stendur efsta á Laugarásnum, á að giska 1946-7. Foreldrar mínir keyptu þá Lemmingsland og gáfu því nafnið Hveratún. Þetta var á fyrri hluta ár 1946. Ég geri fastlega ráð fyrir að móðir mín hafi tekið sig til og rölt með myndavél upp á hæð og tekið myndina, svo senda mætti mynd af slotinu til fjarstaddra ættingja.  Það hefur líklega verið myndavél svipuð annarri hvorri þeirra sem hér má sjá til hliðar því ég man eftir svona forngripum í uppvextinum.

Ég þykist meira að segja muna eftir að önnur hvor þeirra hafi verið notuð enn.

Ég ætla hér að freista þess að gera grein fyrir því helsta sem sjá má á þessari mynd, en vil halda því til haga (til að verja sjálfan mig) að það voru enn 6-7 ár í fæðingu mína þegar myndin var tekin.

Hér er ég búinn að merkja inn á myndina tölur frá 1-17 og svo er bara að sjá hvernig til tekst.

1. Gamli bærinn í Hveratúni - um 60m². Þegar foreldrar míni mættu á svæðið var ekkert eldhús í húsinu. Það var sambyggð við gróðurhús og allur aðbúnaður fremur sérstakur. Meðan verið var að koma íbúðarhúsinu í þolanlegt ástand fengu hjónakornin inni í íbúðarhúsinu í Grósku, sem síðar varð Sólveigarstaðir. Þar voru þau, í það minnsta til húsa þegar þau eignuðust sitt fyrsta barn.

2. Kusuhús, minnir mig að þetta gróðurhús hafi verið kallað. Í öðrum endanum á þessu húsi tel ég að heimiliskýrin Kusa hafi átt samastað. Í mínum huga var hún mannýg. Ekki man ég eða veit hvort folinn Jarpur hafi nokkurtíma átt þarna afdrep, en hann var ofdekraður og gekk svo langt að leggja leið sína einhverntíma inn í bæ, alla leið inn í búr, til að ná sér í bita.

3. Við hliðina á Kusuhúsi var annað gróðurhús, sem ég man ekki hvað var kallað. kannski bara Sigrúnarhús? (leiðr. mun hafa kallast Miðhús)

4. Pallahús. Það fór ekki svo að maður fengi ekki gróðurhús skírt eftir sér. Ég átt mig ekki alveg á hvernig því var öllu háttað, en svo lengi sem ég man eftir mér var hænsnakofi milli íbúðarhússins og þessa gróðurhúss (nr.7).

5. Þarna var byggt gróðurhús sem mig minnir að hafi verið kallað Ástuhús (leiðr. Nýjahús), við hliðina á Pallahúsi.

6. Þar við hliðina, nokkru frá Ástuhúsi reis svo Bennahús, sem var langstærst, sennilega einir 320m². Ég gæti trúað að það hafi verið byggt um eða upp úr 1960, því ég man óljóst eftir byggingaframkvæmdum.

7. Hænsnakofinn sem mér finnst hafa verið þarna frá því ég man fyrst eftir. Ég gegndi hlutverki yfirhænsnahirðis afar lengi.

8. Dælukofi sem ég man óljóst eftir og þá í tengslum við einhver prakkarastrik.

9. Pökkurnarskúr/áburðargeymsla og fleira. Stóð á hverabakkanum milli Ástuhúss og lítils gróðurhúss sem var fyrir neðan þar sem Bennahús kom síðar. Ég minnist þessarar byggingar aðallega fyrir tvennt: Þegar maður var að burðast með tómataföturnar inn í pökkkunarhlutann, sem var sunnan megin og þegar maður tók þátt í að steypa moldarpotta, sem fór fram hinumegin.

10. Lítið gróðurhús, sem mér finnst móðir mín aðallega hafa verið eitthvað að rækta í. Líklega var þar vínberjaplanta og síðan eitthvert blómadót. (leiðr. viðbót: Þarna mun önnur systirin, í það minnsta, stundað ræktun á t.d nellikum, rósum og asparagus).

11. Hér var Þróin steypt á einhverjum tíma, sennilega á fyrir eða um 1960. Hún var nokkuð vinsæl til sundiðkana. Það var skemmtilegast að fara í Þróna þega var nýbúið að hreinsa hana, sem þurfti að gera reglulega þar sem slýmyndum var heilmikil. Hreinsunarstarfið þótti mér afar óskemmtilegt.

12. Ég tel að á þeim tíma sem myndin var tekin, hafi Ólafur Einarsson læknir stundað þarna útirækt, en síðar ræktuðu Hveratúns menn þarna alllengi. Það varð stöðugt erfiðara þar sem húsapuntur gerið æ ágengari.

13. Gróðurhús á vegum Ólafs Einarssonar. Þau voru horfin um 1950 og grunnar þeirra einir eftir.

14. Ólafshús eða Einarshús (man ekki hvort). Ág man eftir að í þessu húsi ræktaði Hjalti Jakobsson eftir að fjölskyldan flutti úr Reykholti í Laugarás. Á einhverjum tíma, líklega eftir að Laugargerði spratt fram, leigðu Hveratúnsmenn húsið og braggann við norðurenda þess. Uppruna braggans veit ég ekki um, en reikna með að hann hafi gegnt hernaðarlegu hlutverki á stríðsárunum.

15. Þarna var bullandi hver (Draugahver?) og ofan í honum voru ofnar. Þeir hljóta að hafa verið notaðir til að hita kalt vatn til einhverra nota. Kalla eftir upplýsingum um það.

16 (rautt). Hveralækur sem rann frá hverunum tveim sem voru nyst á hverasvæðinu, Draugahver og Hildarhver. Lækurinn rann rétt fyrir neðan Þróna og pökkunarskúrinn. Það var mjótt sund milli pókkunarskúrsins (9) og litla gróðurhússint (10). Um þetta sunda var gengið að þrónni og einnig yfir hveralækinn á brú til að komast yfir á ræktunarsvæðið (12). Þarna dansaði maður yfir þessa ræfilslegu brú ansi oft, en þetta var ein af þeim hættum sem maður lærði fljótt að umgangast af virðingu.

16. (gult) (sá þessa talnavillu of seint og nennti ekki að breyta :)).  Skálholtsvegur.

17. Skúlagata.

Afskaplega væri gaman ef einhverjir þeir sem þetta sjá og vita betur en hér hefur verið frá greint, komi þeim upplýsingum til mín. Ekki síst á ég við þær nafngiftir sem fram koma, t.d. á gróðurhúsum og hverum.