27 ágúst, 2021

Fidelio - Atlaga að óperu

Í Norðurljósasal Hörpu fékk ég að upplifa óperusýningu í gærkvöld. Þar sem ég er einn þeirra sem þurfa helst að hafa heyrt óperutónlist nokkrum sinnum áður, til að fá verulega mikið út úr henni, hafði ég ekkert sérlega miklar væntingar fyrirfram, svo sem, utan auðvitað að fá að sjá og heyra son minn, tenórinn í óperuhlutverki. Þau hlutverk ættu raunar að vera miku fleiri og missir fyrir íslenskt tónlistarlíf að kraftar hans séu ekki nýttir betur.
Fídelío er ekki meðal þeirra tónverka sem ég hafði áður kynnst, en afskaplega var þarna um að ræða skemmtilega upplifun. Þar kemur ýmislegt til:
- söngvararnir skiluðu hlutverkum sínum hver öðrum betur.
- óhefðbundin, afslöppuð uppsetningin fangaði mig alveg frá fyrsta tóni.
- sjö manna hljómsveitin stóð heldur betur fyrir sínu.
- ofurskemmtilegur útúrdúr undir lokin, sem enginn átti von á, varpaði skæru ljósi á stöðu og aðstæður íslensks tónlistarfólks.
Þessa sýningu ætti fólk að sjá, en því miður er bara sýning í kvöld og síðan ekki söguna meir, hér á landi, í það minnsta.

Takk fyrir mig.

25 ágúst, 2021

Ég, peningasmyglarinn

Myndir af vef. Samsetning pms
Á Álaborgarflugvelli hefur lífið yfirleitt verið fremur afslappað og átakalítið þegar við höfum átt þar leið í gegn. 
Að aflokinni innritun og kveðjustund héldum við þrjú, ég, fD og uG í gegnum hefðbundna skoðun á handfarangri og sjálfum okkur, svona rétt eins og venjan er, enda engin leið að vita með öðrum hætti hvort við séum fólkið sem ætlar að sprengja flugvélina, eða ræna henni. 
Við skiljum þessar varúðarráðstafanir afar vel. 

Þar sem bakpokinn okkar fD var á ábyrgð fD, tók ég að mér að hafa umsjón  með annarri handtösku uG.   Við töldum víst að þessi afmarkaða leið okkaar í gegnum öryggiseftirlitið yrði jafn ljúf og hún hefur áður verið: auk farangursins fórum við yfir hefðbundinn tékklista, slógum á alla vasa, og tókum allt sem málmur var í af okkur og skelltum í bakka. Þessa rútínu þekkir fólk sem farið hefur um flugvelli auðvitað.
Að þessu búnu gekk ég að hliðinu, handan hvers öryggisvörður stóð og benti mér að koma í gegn, sem ég sannarlega gerði og fór píplaust í gegn, eins og jafnan. Þarna fyrir innan stóðu fleiri öryggisverðir og voru með svartan labrador hund í bandi, sem ég gerði auðvitað ekkert með, heldur fór að bandinu sem flutti farangurinn gegnum gegnumlýsingartækið og tók þaðan tösku uG og annað sem mér tilheyrði og komið var í gegn. Ég áttaði mig ekki strax á því, að bakkinn með bakpokanum og jakkanum mínum hafði á þessari stundu verið tekinn til hliðar og silaðist eftir öðru bandi í átt að sérstökum öryggisverði.

Mynd frá öryggisleit í Álaborg, af vef.

"Har du kontanter?" var ég allt í einu spurður og bak við mig stóð frekar góðmannlegur öryggisvörður með hundinn í bandi, en hann hafði þarna sett hægri framfótinn á tösku uG, sem ég hélt á, ósköp kurteislega. 
Í huganum þurfti að snarlega að þýða þetta orð "kontanter" og upp kom merkingin "peningar" eða "fjármunir" eða "reiðufé".  Ég játaði auðvitað strax að ég væri með "kontanter" og um leið ítrekaði hundurinn bendingu sína á tösku uG, afar kurteislega.  
Ég neita því ekki, að eitt augnablik hvarflaði að mér, að uG væri, með því að fela mér umsjá annarrar töskunnar sinnar, að nota mig sem burðardýr fikniefna í gegnum öryggisleitina - en bara eitt örstutt  augnablik. Ég hef ekki áður lent í því að hundur bendi ítrekað á að rétt sé að skoða mig eitthvað nánar og því mögulega skiljanlegt að í sekúndubrot hafi mér komið til hugar að sársaklaus dóttir mín væri þessarar gerðar.

Öryggisvörðurinn útskýrði í framhaldinu fyrir mér að hundurinn væri þjálfaður til að þefa uppi "kontanter" og bað mig að koma að sérstöku borði þar sem tveir öryggisverðir til viðbótar biðu mín og báðu um að fá að sjá reiðuféð sem ég hefði í fórum mínum, en einnig  leituðu þeir gaumgæfilega í bakpokanum sem fD bar ábyrgð á, og rákust þar að tvo danska osta sem við höfðum fest kaup á - afar góða, en þeir gerðu ekkert með þá.

Jæja, ég tók auðvitað fram veskið mitt og hóf að leita að seðlum inn á milli allra kvittananna og lét þá falla á borðið fyrir framan öryggisverðina. Annar þeirra horfði á seðlana, nokkra íslenska og nokkrar evrur, sem höfðu átt samastað í veskinu í einhver ár og voru kannski farnir að gefa frá sér einhverja ellilykt.  Hinn öryggisvörðurinn við borðið fyllti á meðan út eyðublað með helstu upplýsingum sem fram komu við þessa rannsókn, en að því búnu var mér leyft að setja seðlana/reiðuféð/fjármunina aftur í veskið og ekki neita ég þvi, að ég óttaðist að þeir tækju þá eftir lítilsháttar handarskjálfta, þar sem ég reyndi, af festu og smeygja seðlunum í veskið aftur. 
Að þessu búnu vildu þeir fá að vita erindi okkar í Álaborg og því svaraði ég greiðlega, sömuleiðis forvitnuðust þeir um hvert ég væri að fara, sem ég gat upplýst þá um.


Ég neita því ekki, að það hefur stundum hvarflað að mér að flytja bara peninga milli landa í tösku, frekar en senda þá í gegnum einhverja bankaþjónustu, en þarna komst ég að því að til eru sérþjálfaðir hundar, sem leita uppi fólk sem reynir að komast upp með að smygla peningum milli landa, nú eða landshluta, eins og í okkar tilfelli, enda vorum við á leið í flug til Kaupmannahafnar, eftir einkar ánægjulega dvöl hjá sonunum og þeirra fólki í Álaborg, með tvo "gullklumpa" í farteskinu, eftir frækilega 5 km, göngu, með frjálsri aðferð, í Guglöbet 2021. 



02 ágúst, 2021

Það sem maður ætlar sér

Ég læt mig hafa það að ítreka, að fyrir nokkru tók ég feil á fossum og er varla búinn að jafna mig á því enn. 
Nú get ég hinsvegar staðfest, með fullri vissu, að ég er búinn að ganga að Brúarfossi í Brúará í einstöku veðri, ásamt fD og tveim yngri börnum okkar. 

Það var með hálfum huga sem við lögðum af stað frá höfuðstað Suðurlands í talsverðri vætu.  Ætluðum að sjá til hvernig staðan væri í uppsveitum og taka mið af henni. 
Það þarf ekki að fjölyrða um, að á móti okkur tók þurrviðri, skýjað þó, en logn og hlýtt. Við hefðum sjálfsagt getað sagt okkur það sjálf og þannig væri veðrið á þessum slóðum. 
Stærsta áskorun okkar við upphaf göngunnar var, að reyna að sjá til þess að sérann (C-HR) fylltist ekki af asparglyttu, sem virtist taka feil á okkur og búnaði okkar, og trjágróðri. 
Fátt segir af göngunni, enda auðveld, að langstærstum hluta. Heilsuðum útlendingunum sem við mættum eða sem fóru fram úr okkur með Hæ eða Helló og fikruðum okkur framhjá drullupollum þar sem þá var að finna, tipluðum yfir stórgrýtiskafla, eftir því sem þeir urðu á vegi okkar. Stöldruðum stuttlega við Hlauptungufoss og Miðfoss, enda hafa þeim fyrrnefnda verið gerð nokkuð góð skil nú þegar. Sá síðarnefndi, í fegurð sinni, kallaði ekki á langa viðdvöl, enda markmið göngunnar annað.

Það hlýnaði eftir því sem á leið gönguna og ég óskaði þess að ég hefði klæðst stuttbuxum og ermalausum bol, frekar en því sem hafði orðið fyrir valinu í suddanum neðra. 


Brúarfoss er nú eiginlega meira nokkurskonar flúðir, en hefur samt eitthvað við sig, enda stöðugur straumur fólks þangað uppeftir. Mögulega er hann ofmetinn sem stórfenglegt náttúrufyrirbæri, sem maður myndi ferðast milli landa til að sjá, en umgjörðin við aðstæður eins og við fengum að njóta, var afar aðlaðandi.

Fram og til baka var þessi ganga nánast nákvæmlega 7 kílómetrar og meira en þess virði að leggja hana á sig.



Skúli Sæland fjallar um Brúarfoss og steinbogann sem eitt sinn myndaði brú yfir ána hér.

06 júlí, 2021

Hinn (ó)fullkomni maður og hinn rétti/rangi foss

Samfélagið sem ég lifi og hrærist í kallar á ekkert minna en fullkomnun. Það hefur það í för með sér, að hvaðeina sem maður gerir eða hefur gert og sem ekki telst fullkomið, vekur pirring, hneykslan og jafnvel fordæmingu (ég er samsekur þegar kemur að íslensku máli). Þol fólks fyrir ófullkomleika er að nálgast núllpunktinn.

Ég er ófullkominn og er bara talsvert stoltur af því að treysta mér, á svona opinberum vettvangi, að viðurkenna það bara. Ég á konu, fD (afsakið að ég skuli segjast eiga hana), sem minnir mig nokkuð reglulega á ófullkomleika minn og freistar þess að gera mig að hinum fullkomna eiginmanni, en gengur það ekkert sérlega vel, enda gengst ég upp í því að vera ófullkominn.

Draumurinn

Það sem hér fer á eftir er lítil frásögn af því hvernig ófullkomleiki minn getur birst og ég vona sannarlega, að þið sem þekkið til staðhátta, náið fáið ykkur róandi tesopa áður en þið setjist við þennan lestur. Það getur jafnvel verið ráðlegt, að vera með munnþurrku við hendina ef þið skylduð byrja að froðufella, eða jafnvel að setja sjálfvirka læsingu á tölvuna áður en lestur þessa hefst, svo þið losnið við að þurfa að gera skriflegar athugasemdir við ófullkomleika minn.

Loksins, þegar við fD ákváðum að ganga að Brúarfossi í Brúará, vorum við auðvitað flutt úr sveitinni. Sannarlega hafði oft komið til tals að ganga að þessum fagra fossi einn góðan veðurdag, en svona getur maður verið. Jú, við höfðum séð myndir af þessum fossi og vissum í rauninni alveg hvernig umhorfs er í kringum hann og þar fram eftir götunum. 

Gangan

Leiðin að bílastæðinu var vel þekkt og þar var talsvert af bílum fyrir. Framundan ganga að Brúarfossi, sem merkingar á skilti bentu til þess að um væri að ræða 3,5 km. Við vorum sannarlega búin undir hana, með flugnanet, EOS og vatrnsbrúsa og annað sem nauðsynlegt taldist. 
Þarna uppeftir er afar þægileg ganga, fyrri hlutinn eftir malarstíg (reyndar frekar grófum, sem er frekar ófullkomið) og seinni hlutinn er moldarstígur í gegnum birkikjarr, sem er afar skemmtilegur og jafnvel rómantískur á köflum í ófullkomleika sínum. 
Eftir talsverða göngu, eða þegar malarstígnum sleppti og við komum að læk, þar sem tipla þurfti yfir á stórgrýti, var skilti sem á stóð, að það væru 2 km að Brúarfossi. Við nutum göngunnar um stíginn sem hlykkjaðist um birkikjarrið, í blankalogni. Við mættum göngufólki, eða þá það fór fram úr okkur, sem heilsaði á erlendum tungum. Allt fór þetta hið besta fram.

Fossinn

Þar kom að fossniður barst að eyrum okkar í gegnum kjarrið og fyrr en varði vorum við komin að Brúará þar sem Brúarfoss blasti við okkur í allri sinni dýrð. Mér fannst hann nú ekki veita mér þá möguleika til myndatöku sem ég hafði vænst, en ég varð bara að búa við það; fann nokkuð góðan stað, stillti upp þrífæti og skellti filter framan á vélina og myndaði af hjartans lyst. Ég myndaði og myndaði, með mismunandi stillingum og frá ýmsum sjónarhornum, hér og þar, eins og gengur. 
Þar sem við höfðum notið návistarinnar við náttúrufyrirbærið í góða stund, og ég myndað, kom að því að við ákváðum að halda til baka sömu leið, í fullvissu þess að nú hefðum við uppfyllt áralangan drauminn um að ganga að Brúarfossi. 

Efinn

Í þann mund er við vorum að leggja af stað bar að eldri mann, íslenskan, sem fór að spyrjast fyrir um Brúarfoss. Ég játaði auðvitað að ég hefði aldrei áður komið að þessum merka fossi. Hann kvað vera hálfa öld síðan hann sá hann síðast, taldi að hann væri nær núverandi brú yfir ána, sem sagt miklu neðar, kvaðst hafa verið að koma niður með ánni. Hann hafði sem sagt komið eftir stíg sem lá lengra uppeftir. Við ræddum þetta aðeins og þá rak ég augun í tréskilti sem á stóð Hlauptungufoss. Velti fyrir mér að það væri líklega einhver smá foss þarna ofar í ánni. Velti því svo ekki frekar fyrir mér og við fD héldum til baka.

Uppljómunin

Ég veit ekki hvernig það þróaðist í undirmeðvitundinni, en smám saman sótti að mér efi. Það hafði ekki verið nein ör sem benti í einhverja átt á tréskiltinu. Hversvegna lá stígur lengra upp  með ánni? Hversvegna voru kílómetrarnir tveir í gegnum birikjarrið svona stuttir? Gat það verið, að við hefðum bara aldrei komið að Brúarfossi?  Ég reyndi auðvitað að kæfa þessar hugsanir af fremsta megni, en þær létu mig ekki í friði. Það var ekki fyrr en við vorum komin á bílastæðið þar sem sérann beið þolinmóður, að gengin vegalengd var skoðuð í símum. Hún reyndist vera 4 km, en ekki 7, eins og skiltið við upphaf göngunnar hafði sýnt.  Þarna var okkur, sem sagt orðið ljóst, að við ættum enn eftir að ganga að Brúarfossi og gátum jafnframt fagnað því, að við hefðum enn tækifæri til að ganga þessa skemmtilegu leið, alla leið. Ættum enn eftir að upplifa Brúarfoss!  Sannarlega hlakka ég til þeirrar göngu í bráð.

Þakklætið

Ekki neita ég því, að það hefur verið erfitt að kyngja þeirri ófullkomnu hegðun sem við sýndum í tengslum við alla þessa gönguferð. Hvernig í ósköpunum gat okkur yfirsést hið augljósa? Hversvegna skoðuðum við ekki myndir af fossinum áður en við lögðum af stað? Hvernig má það vera að við, sem höfðum margoft séð fossinn á myndum, tengdum þær með engum hætti við fossinn sem við fundum?  Já, þetta er sko aldeilis með ólíkindum. Ég er jafnframt stoltur af því, að geta enn lifað í fullvissu þess, að ég er ekki fullkominn. 

Njótið fullkomleikans, þið sem fullkomin eruð, en mig langar ekki að skipta við ykkur.




26 júní, 2021

Séra Egill Hallgrímsson

Í Skálholti 2016
Að deyja þegar sumar er framundan, hafa mér þótt verri örlög en að kveðja lífið síðla hausts, þegar vetrardrunginn og kuldinn er framundan. Í rauninn er það þó svo að það skiptir engu máli hver árstíminn er, þegar fólk deyr. Það er aldrei einhver réttur tími til þess, hvort sem það er sumar eða vetur, hvort sem fólk er ungt eða gamalt, hvort sem það kveður lífið snögglega eða smám saman. Þetta er alltaf erfitt og kallar fram allskyns hugsanir hjá þeim sem eftir standa hverju sinni. Hvað sem því öllu líður, þá er dauðinn bara eðlilegt framhald af lífinu, sem við, mannfólkið höfum alltaf vitað að biði okkar á einhverjum tíma. 

Séra Egill tók við prestsembætti í Skálholti fyrir 23 árum, sama árið og Skálholtskórinn fór í merka söng- og gleðiferð til Þýskalands og Frakklands. Nýi presturinn slóst í för með kórnum í þessa ferð og þar hófust fyrstu kynni okkar af manninum sem sett hafði stefnuna á að verða sálusorgari okkar og samstarfsmaður til framtíðar.
Kórferð á erlenda grund 1998

Leiðin lá í Móseldalinn það sem vínviðurinn grær, schnitzel er borið á borð, og hvítvínið fyllir glösin. 
Hópurinn reyndi margt saman í þessari eftirminnilegu ferð, en ekki hyggst ég fjölyrða um hana hér, en vísa þess í stað á frásögn af henni sem er að finna HÉR. Samt get ég ekki látið hjá líða, að nefna tvennt sem varð til þess að hjálpa til við að búa til þá mynd af nýja prestinum, sem síðan hefur fylgt honum í mínum huga, í það minnsta.

Þann 5. október 1998 kom kórinn og allt fylgdarfólkið saman til kvöldverðar, sem auðvitað er ekki í frásögur færandi í sjálfu sér. Þarna vorum við búin að dvelja í Móseldalnum í nokkra daga og framundan heimsókn yfir landamærin til Frakklands, bæjarins Barr í Elsasshérðinu.  
Umræddur kvöldverður var á veitingahúsi og í boði voru mismundandi tegundir af Schnitzel, mismunandi tegundir af hvítvíni og margt annað girnilegt. 
Eðlilega hafði ferðafólkið, þegar þarna var komið, fengið að njóta ríkulega helstu framleiðslu Móselmanna, hvítvínsins, bæði í meiri og minni mæli, eins og gengur.  Þar sem séra Egill sat við borðsendann hjá mér, gekk þjónn um salinn og bjóða gestunum drykki með matnum, líka séra Agli. Pöntun hans hljóðaði svona:
"Dræ kóla, bitte"
Skömmu síðar kom þjónninn aftur með pöntunina, en það voru þá þrjú stór glös af kóladrykk, sem hann raðaði skilmerkilega fyrir framan þennan sérstaka gest.  Það er skemmst frá því að segja, að við sem sátum við sama borð, veltumst um við þessa uppákomu og séra Egill hló manna mest. Þarna var þá kominn prestur sem hafði húmor fyrir sjálfum sér. Það var ágætt.

Með Ólafíu á þorpshátíð í Laugarási 2002
Séra Egill átti það til, í ferðinni, að hverfa þegar færi gafst og kanna  umhverfið á eigin spýtur. Eftir eitt slíkt skipti kom hann til baka með merkilegt miðaldasverð, sem hann hafði orðið sér úti um og lýsti ánægju sinni yfir kaupunum. Með þessu tiltæki varð uppi nokkur spenna í hópnum, því ólíklegt taldist að prestinum tækist að koma gripnum á íslenska jörð, þar sem ekki væri einfalt að flytja vopn til landsins bara si svona. 
Hápunktur afleiðinga vopnakaupanna átti sér síðan stað, fimmtudaginn 8. október þegar hópurinn beið þess í flugvél í Frankfurt, að halda heimleiðis. Svo segir í frásögn af ferðinni:   
Það síðasta sem við sáum af meginlandi Evrópu þennan dag var malbikið á flugvellinum nokkrir vöruvagnar og einmana miðaldavopn, vafið í pappír. Vopnið átti að vera hluti af farangrinum í vélinni sem var á norðurleið, til landsins nyrst í Atlantshafinu, þar sem skammdegið var að setjast að, en það fór hvergi. Hvar það er nú veit undirritaður ekki á þessari stundu.
Ekki veit ég enn hvað varð um þetta sverð.

Ég held að sú ákvörðun séra Egils að skella sér með kórnum í þessa ferð hafi orðið til þess að samband hans við þetta framtíðar samstarfsfólk, hafi orðið eins hnökralaust og samstarf prests við kór sinn getur orðið. Að baki embættismannsins er maðurinn og honum fengum við að kynnast aðeins betur í þessari ferð og ég tel fullvíst að aðlögun kórs og prests hafi orðið auðveldari eftir.

Það er ekki mitt að fjalla um séra Egil sem predikara og boðbera Orðsins. Til þess eru aðrir betur fallnir. Þar að auki get ég ekki sagt, að ég hafi kynnst manninum svo heitið geti. Það kemur þó ekki í veg fyrir að mér finnist ég hafa eitthvað um hann að segja og sem mér finnst hafa einkennt hann, sem hluta af  lífinu í Tungunum.

Aldarafmæli Guðmundar Indriðasonar, maí 2015
Þegar hann kom í Skálholt urðu eðlilega nokkrar áherslubreytingar og okkar var að aðlaga okkur að þeim, en hans líka, að okkar siðum og venjum. 
Þar má til dæmis nefna þetta með fermingarnar. Þar kom séra Egill fram af krafti, í samfélagi sem hafði verið vant því að fermt væri á hvítasunnudegi ár hvert. Með honum kvað við nýjan tón, smám saman. Hann var tilbúinn að ferma sem oftast, eitt barn hér og annað þar. Sannarlega fengu foreldrarnir þarna meira valfrelsi með dagsetningar, en á móti hvarf auðvitað sú sameiginlega upplifun allra fermingarbarna hvers árs að játa trú sína saman, með tilheyrandi minningum síðar. Hér var sennilega bara um að ræða vaxandi kröfur fólks um að ákveða fermingardaga sjálft, sem séra Egill tók bara fagnandi. Hann starfaði í samfélagi sem var smám saman að víkja frá einsleitninni, svona eins og þegar Ríkisútvarpið hætti að vera eina útvarps- eða sjónvarpsstöðin. Hér væri hægt að fjalla í löngu máli um hvort þær breytingar sem síðustu áratugir hafa fært okkur séu til góðs fyrir mannkynið, eða merki um upplausn, úrkynjun og endalok. Það mun ég þó ekki gera.

Annað einkenni á störfum séra Egils voru predikanirnar og útfararræðurnar, en þar dró hann ekki af sér alla jafna og ekki vil ég neita því, að stundum urðu þær full ítarlegar og að sama skapi í lengra lagi. Ég er nú samt þakklátur honum fyrir ræðuna sem hann hélt yfir föður mínum, en hana tel ég hafa verið í samræmi við það sem sá gamli hefði getað sætt sig við.

Skálholtshátíð 2018
ásamt Jóni Sigurðssyni og Drífu Hjartardóttur
Á tímabili í lífi mínu smitaðist ég af umhverfinu með því að sjá möguleikann á að verða ríkur af því að kaupa hlutabréf í einhverjum bönkum eða fyrirtækjum. Skemmst er frá að segja að ekkert hefur komið út úr neinu að þessum tilraunum mínum til að auðgast. Með einhverju móti kom það til, á þessum tíma, að ég sótti séra Egil heim, til að afla mér upplýsinga um ótrúlega vænlegan fjárfestingarkost, þar sem hann bjó yfir miklvægum upplýsingum; var einhverskonar tengiliður eða mjög vel heima í því sem þarna var um að ræða. Hann reyndist afar sannfærandi og það fór svo að ég sló til, en það hefur farið eitthvað minna fyrir arðinum af þeim hlutabréfakaupum og þetta félag, eða sjóður hvarf af sjónarsviðinu eða gufaði upp, rétt eins og aðrir vænlegir fjárfestingakostir sem hafa orðið á vegi mínum um ævina. Mér var víst aldrei ætlað að efnast af veraldlegum auði, svo mikið lærði ég á þessu brölti. 

Séra Egill var maðurinn sem fylgdi takti samfélagsins og tók sér ýmislegt fyrir hendur, þar sem íhaldssamara fólk hefði staldrað við, en á sama tíma tókst honum að vera fullkomlega trúverðugur í hlutverki sínu sem sálusorgari og predikari. Það var eins og hann væri alltaf tilbúinn að feta nýja slóð, afla sér þekkingar á ólíkum sviðum. Ætli það kallist ekki, að vera leitandi.

Nú er sögu hans sem samferðamanns okkar sóknarbarnanna lokið, en við höldum áfram og þökkum honum hlýjuna og ljúfmennskuna sem einkenndi alla hans framkomu. Hann varð bráðkvaddur á heimili sínu þann 9. júní síðastliðinn og útför hans er gerð frá Skálholtsdómkirkju í dag.  

 - fyrir hönd Kvisthyltinga







16 júní, 2021

Ég hafði val (óður til eldri borgara) (3)

Siglingaleiðin, í sem stærstum dráttum.
(var sennilega miklu flóknari en myndin sýnir)

Það sem hér fer á eftir er framhald af þessu.

Eftirlitið
Nú tók við almennt eftirlit björgunarsveitarmannanna í áhöfninni, með hlaupurunum og skokkurunum, sem var sannarlega ekki heiglum hent. Þeir fyrstu voru, áður en við var litið orðnir að litlum punktum í fjarska fyrir framan okkur, en skemmtiskokkararnir sem síðastir höfðu verið ræstir mynduðu litla punkta í fjarskanum fyrir aftan. Þetta þýddi aðeins eitt: Björgunaraðilar, sem þurftu að vera til staðar í báðum fjörskunum, þurftu að bruna fram og til baka meðfram vatnsbakkanum og meta hvar þörfin væri mögulega mest. 

Vandkvæði
Þar sem ég var þarna með það hlutverk að festa viðburðinn á myndflögu, freistaði ég þess að smella af í hvert sinn sem báturinn var kyrr litla stund. Þegar hann var á siglingu var borin von að á myndum sæist annað en einhver afmynduð litaklessa.  Sem betur fer var öldugangur fremur lítill þarna norðan megin á vatninu, svo einstaka sinnum tókst mér að grípa þátttakendur við hinar og þessar aðstæður, en oftar ekki. Mér fannst að einhverjir hefðu nú alveg mátt lenda í einhverjum áhugaverðum aðstæðum, en það var lítið sem ekkert um það. 

Hindranir
Eftir Hjálmsstaðaárós þurfti að fara yfir ós markaskurðs milli Hjálmsstaða og Miðdals og eftir talsverð hlaup eftir það yfir ósa Skillandsár og Hólaár. Þeir ósar eru dálítið sérstakir vegna þess að Skillandsá rennur í Laugarvatn en Hólaá úr því og ós og upptök eru á sama stað.  Þannig gæti maður ætlað, að ef hlaupari félli í vatnið í þessum ósum, væri undir hælinn lagt hvort hann bærist með Skillandsá út í Laugarvatn, eða með Hólaá áleiðis í Apavatn.  Mér kom til hugar, að þarna gæti myndast áhugavert myndefni, en ég var farþegi í björgunarsveitarbát, þar sem hlutverk björgunarsveitarmannanna var að fylgjast náið með þeim hundruðum hlaupa- og skokksfólks sem liðaðist eftir vatnsbakkanum og ótrúlega mismunandi hraða.

Hlífar
Það segir ekki mikið af minni persónu meðan á þessu krussi fram og til baka um vatnið stóð. Vissulega hefði ég alveg viljað að bátnum hefði verið siglt inn að ósi Skillandsár og upptökum Hólaár, en ég reikna með að það hefði endað með strandi fleytunnar. 
Þegar við vorum farnir að þeysast fram og til baka meðfram austurbakka vatnsins (Úteyjarmegin) tók ég eftir því, að þegar leið okkar lá undan norðanþræsingnum, hlýnaði umtalsvert og þegar þar kom, að lofthitinn utan hanskanna sem ég hafði á höndum, var orðinn meiri, en innan þeirra, tók ég það til bragðs að fara bara úr þeim og freista þess að koma þeim fyrir í jakkavasanum, sem var hreint ekki auðvelt. Vestið stóra og öfluga, huldi alla vasa og ég þurfti af augljósum ástæðum að halda mér við bátinn öllum stundum. Eftir nokkurt bras og úthugsaða aðgerð, hurfu hanskarnir ofan í jakkavasann. Þangað voru þeir varla komnir þegar skipstjórinn snéri við og tók eindregna stefnu aftur í norður, þar sem við fengum heimskautagarrann beint í fangið og ég fór að sjá eftir því að hafa farið úr hönskunum og engan veginn fannst mér ásættanlegt að þurfa að fara að berjast við að ná þeim úr vasanum aftur. Það hefði bara verið vandræðalegt. Treysti á að þegar næsti leggur til baka yrði farinn, myndi sólinni takast að verma kalda fingur, sem raunin varð ekki, Ekki reyndi ég að klæðast hönskunum aftur í þessari ferð.


Fram og til baka
Eftirlitið hélt áfram, fram og til baka og við og við náði ég að smella af  með misjöfnum árangri. Fyrstu kepperndurnir voru löngu komnir í mark þegar þeir síðustu voru að nálgast Útey.  Þar kom, að eftirlitið beindist að suður eða suðvestur bakkanum og þar var ölduhæðin orðin talsvert meiri en við norðurbakkann. Áhöfnin fylgdist grannt með hlaupurunum sem aftastir voru og sem fóru æ hægar yfir, en reyndu þó sitt ítrasta til að líta vel út þegar við áttum leið hjá.  Fram og til baka, fram og til baka og ég fann  æ minna fyrir fingrunum, en eins og gefur að skilja var ekki um það að ræða að ég styngi höndunum í vasa til að fá smá hlýju. Önnur höndin var bundin við að halda í kaðalinn utan á slöngunni, en hin hafði fundið sér festu í álgrind sem var í miðjum bátnum. Við þessa grind var stýri bátsins fest, svo og ýmis stjórntæki, eins og inngjöf og annað slíkt. Báðar hendur mínar voru, sem sagt uppteknar við að halda mér innan báts - "í kulda og trekki". 

Ekki neita ég því, að ég hefði viljað að skokkararnir hlypu hraðar, en dáðist samt nokkuð að þeim fyrir að leggja þessi ósköp á sig. 
Þegar skipstjórinn tók sig svo til og gerði sig líklegan, að mér fannst, til að sigla til lands fyrir framan Vígðulaug, fór um mig ákveðin tilfinning léttis og þakklætis og ég sá fram á að komst í kaffisopa og hverabrauð með reyktum silungi. Við vorum sem sagt komnir í grennd við Fontana heilsulindina og þetta leit vel. Síðustu skokkararnir og fylgdarmenn þeirra voru við það að vaða Djúpá, sem er eina áin sem rennur í vatnið sunnan megin. Þá ákvað skipstjórinn að snúa við aftur við.

Næstsíðasti leggurinn
Það má alveg kalla þennan næst síðasta legg siglingarinnar einhverskonar hápunkt á þessu ævintýri og skiljanlegt, að vissu marki, að þessi lokahnykkur hafi verið tekinn með talsvert meira trukki en það sem á undan var gengið.  Í sem stystu mál þá var farkosturinn tekinn til kostanna eða "staðinn" og stefnan tekin á Útey á ógnarhraða. Loppnir fingur mínir gripu um kaðalinn og álrörið, sem áður er lýst, og einbeiting mín við að halda mér innanborðs var algjör. Augljóslega gerði ég mitt ítrasta til að aðrir í áhöfninni sæju ekki á mér nein svipbrigði sem gætu bent til þess að mér stæði nú ekki á sama. Ég þakkaði þarna fyrir að ég hef eytt liðnum (eða líðandi) vetri, milli kófhléa í mikla líkamsrækt (heilsueflingu 60+) og jafnvel gengið svo langt að stunda crossfit æfingar um tíma. 

Björgunarsveitarbáturinn þeysti áfram milli öldutoppanna beint inn í ískaldan norðanblásturinn. Hann fór reyndar ekki "milli" öldutappanna, heldur var meira eins og hann fleytti kerlingar frá einum þeirra til annars þannig, að þegar hann tók á loft af einum, þurfti ég að beita afli við að halda mér niðri (það loftaði samt milli rass og slöngu sem nam 20- 30 cm, líklegast, Þegar hann lenti síðan á næstu öldu þurfti ég að taka á öllu mín til að skoppa ekki af slöngunni eins og bolti eitthvert út í buskann, rétt áður en ég þurfti aftur að koma í veg fyrir að ég flygi upp í loft eins og flugeldur á gamlárskvöldi. Á ákveðnum tímapunkti fannst mér báturinn vera farinn að hiksta. Það skiptist á inngjöf og afsláttur, eins og skipstjórinn væri stöðugt að gefa inn og slá af.

Þarna er verið að tilkynna mér að ég skuli 
mæta að verðlaunapalli til að mynda
sigurvegara.

Þú ættir að færa höndina. 
Mér varð þá litið á rörið sem vinstri höndin hélt í og áttaði mig á því að þar, rétt hjá var inngjöfin (þar sem hraða bátsins var stýrt). Ég hafði sem sagt, ómeðvitað verið farinn að hafa áhrif á hraða bátsins, þar sem höndin færðist upp rörið þar sem ég freistaði þess að halda mér niðri og færðist síðan niður þegar ég lenti aftur.  Þetta atriði er nokkuð flókið frásagnar og líklegt að lesandi átti sig ekki fyllilega á þeim aðstæðum sem kölluðu fram ofangreind orð skipstjórans frá Bala. Ég varð við tilmælum hans.

Síðasti leggurinn
Síðasti leggurinn fól síðan í sér margslungna blöndu af tilhlökkun yfir að nú skyldi haldið til hafnar, þakklæti fyrir að ekkert fór úrskeiðis, eftirsjá þar sem nú væri þessu ævintýri að ljúka, virðingu fyrir æðruleysi björgunarsveitarmannanna í áhöfninni og sannarlega einhverskonar æðruleysi og þreki sem ég hafði þarna sýnt sjálfur.

Við bryggju beið síðan forsvarsmaður hlaupsins og tilkynnti mér að ég ætti að taka myndir af verðlaunahöfum í hlaupinu, núna strax.  Sjóriðan var minni en ég hafði búist við. Mér tókst að skipta um linsu og hlaupa síðan til verðlaunaafhendingar með EOS-inn.

Eftir um það bil 20 mínútur var ég farinn að finna fyrir fingrunum aftur.

---------------------------

Sigurvegarar í kvennaflokki

Sigurvegarar í karlaflokki

Svona í lokin.
Eins og einhver ykkar gætu ímyndað sér, þá er ýmislegt í frásögninni nokkuð fært í stílinn, þó svo í grundvallaratriðum sé um sanna frásögn að ræða.
Forsvarsmenn Gullsprettsins og allt fólkið sem kemur að framkvæmdinni á lof skilið fyrir þennan viðburð (hér tala ég ekki sem hlaupari eða skokkari). Þarna er um að ræða samfélagslegt verkefni sem hefur nú verið stundað í 16 ár samfellt. Það fé sem inn kemur vegna þessa, rennur til góðgerðarmála.
Guttarnir á björgunarbátnum voru svo bara engir guttar, heldur sérlega ábyrgðarfullir björgunarsveitarmenn í sínum mikilvæga þætti í þessu og ég er þeim þakklátur fyrir hve vel þeir fóru með mig í þessari ævintýraför. 
Svo var það fD og sonardæturnar, sem biðu mín þolinmóðar og milli vonar og ótta (reikna ég auðvitað með) á bakkanum, Þeim er hér með þakkað fyrir það. 😉

Segir nú ekki fleira af hlutverki mínu við framkvæmd 16. Gullsprettsins . Kannski verð ég í þyrlu næst.


15 júní, 2021

Ég hafði val (óður til eldri borgara) (2)

 
Það sem hér fer á eftir er framhald af þessu

Já, einmitt - það var haldið til vatns á slöngubjörgunarbát Björgunarsveitarinnar Ingunnar. Þarna sat ég á annarri slöngunni, all óviss um hvernig færi ef báturinn lenti í ókyrrð, að ef á hann kæmi slinkur. Ég tók fljótlega eftir því, að á slöngunni utanverðri var festur kaðall og gerði fastlega ráð fyrir að hann væri ætlaður fyrir tilvik þar sem hætta gat verið á að farþegar hrykkju útbyrðis. Nú, ef illa færi þá væri ég alltaf í vestinu mikla og góða. Helst að ég hefði áhyggjur af hundraðaþúsunda fjárfestingu minni í myndavélarbúnaði. Reyndar hafði mér verið gefið gott ráð, að því er það varðar, áður en haldið var af stað. Ráðið það fólst í að benda mér á, að freista þess að standa bara á vatnsbotninum og halda myndavélinni ofan vatnsborðs og halda þannig áfram að mynda. Ágætis ráð og raunhæft, þar sem Laugarvatn er víst bara að jafnaði um einn metri á dýpt, að sögn. Samt var ég ekkert viss um að ég vildi láta á það reyna. 

Vatnsferðin hefst
Báturinn brunaði út á vatnið móti storminum og öldunum, en ölduhæð var hvorki meira né minna en 30-40 sentimetrar.  Eftir tiltölulega stutta og rólega siglingu sló skipstjórinn af og biðin hófst - biðin eftir því, að forsvarsmenn (já ég sagði forsvarsmenn - enda finnst mér að orðið forsvarsmanneskja um fyrirbærið karl eða konu hreinlega ljótt, ekki síst vegna þess hve líkt það er orðinu sveskja, sbr. forsvarssveskja. Að nota orðið fólk, er ávísun á endalaus vandræði með að nota rétt fornafn í framhaldinu, eins og vel er þekkt úr rétttrúandi fjölmiðlum þessa lands) ræstu fyrsta hóp keppenda. Klukkan varð 11 og svo 5 mínútur yfir 11 og svo 10 mínútur yfir. Í gegnum linsuna sá ég forsvarsmennina standa uppi á heimasmíðuðu útiborði. Annar var augljóslega að fara yfir málin með keppendum og hinn hélt talsvert stóru spjaldi af einhverju tagi, fyrir framan sig.  Annar var kennari og við vitum hver staðalmynd (einstaklega óaðlaðandi orðskrípi)  kennara er, jú, einmitt: þeim finnst gaman að tala. 

Hinir í áhöfninni: Jakob Þór vinstra megin og Andrés.
 Um áhöfnina
Það var farið að kólna á vatninu þar sem við biðum ræsingar, tilbúnir til myndatöku og björgunar.
Til að fylla í eyðuna, sem verður til að biðina, er rétt að geta þess hverjir siglingarfélagar mínir í þessaari fer voru. Sá sem stýrði fleytunni var Andrés Pálmason, frá Bala á Laugarvatni, Laugdælingur að langfeðga- og/eða langmæðginatali og sá sem sat á hinni slöngunni og beindi haukfránum sjónum yfir sviðið bar nafnið Jakob Þór Gíslason, sem ég reyndar hafði aldrei áður fyrir hitt, mér vitanlega og því gat ég ekki staðsett hann, að því er varðar ætt og uppruna, fyrr en ég lagðist í örlitla rannsóknarvinnu. Það gerði ég aðeins vegna þess að ég átti erfitt með að trúa því að hann tengdist Laugardalnum ekki með einhverjum hætti. Og viti menn! Það kom í ljós að afi Jakobs er Bragi Pálmason, frá Hjálmsstöðum. Þar með reyndist áhöfn björgunarbátsins vera að tveim þriðju upprunnin á Hjálmsstöðum. Afi Jakobs og amma Andrésar eru systkin. Þetta gat eiginlega ekki verið öðruvísi, en hjálpi mér allir heilagir, reynist þetta vera rangt.


Ræst
Þar kom, að kennarinn og forsvarsmaður hlaupsins lauk máli sínu og strax í kjölfarið var fyrsti hópurinn ræstur (næstum atvinnumenn allt saman). Skipstjórinn æpti ekki "ræs", en setti í gang og tók stefnuna á fyrsta vaðið sem keppendur þurftu að komast yfir, en það var þar sem Hjállmsstaðaá fellur í vatnið. Ekki varð ég sérstaklega var við að piltarnir, Hjálmsstaðamennirnir í áhöfninni, brygðust við, þar sem við litum ósa þessarar skemmtilegu ár (eða læks).  

Púðinn
Á leiðinni að ósum Hjálmsstaðaár fór ég að líta aðeins í kringum mig í farkostinum og frammi í stefni var svartur púði, sem augljóslega mátti túlka þannig að hann væri ætlaður til að sitja á. Mér fannst auðvitað, að í ljósi stöðu minnar í áhöfninni, væri þarna um að ræða tilvalinn stað til að sitja, öruggur, milli slangnanna þar sem þær mættust og mynduðu stefni bátsins. Ég hugsaði mig ekki lengi um áður en ég skáskaut mér af slöngunni og niður í þetta fína sæti og þóttist aldeilis góður. 
Þar sem ég var að hreiðra um mig, meðan ég var á stöðugu útkíkki eftir góðu myndefni, tók ég eftir að dýfur bátsins voru orðnar það miklar, að hann nánast fór í gegnum öldurnar. Norðan garrinn, sem mér fannst fara vaxandi, hlaut  að valda auknu ölduróti og þar með meiri ágjöf. Svona er sjómennskan víst bara. 
Þú ættir kannski ekki að sitja þarna
Það var engu líkara en húsbóndinn í Bala hefði mælt þessi orð, svo líkur var raddblærinn. Þetta var auðvitað skipstjórinn sem benti mér, einkar kurteislega, á það, að með setu minni í stefninu, vildi það leita neðar í vatnsborðið og þar með ykist öldugangurinn og ágjöfin. Úr þessu glappaskoti mínu og nokkurri vanþekkingu á slöngubátum, varð ekkert mál. Ég vippaði mér aftur upp á slönguna og ágjöfin minnkaði umsvifalaust. 

Fyrsti ósinn
Við tókum land við ósa árinnar, en þá stukku aðrir en ég í áhöfninni úr bátnum þegar hann nálgaðist land og drógu hann (og mig) upp í fjöru, þannig að ég gat stigið (virðulega að sjálfsögðu) frá borði þurrum fótum, rétt í þann mund er fyrstu keppendurnir létu vaða í Hjálmsstaðaárósinn. Enn var enginn farinn að taka afgerandi forystu, en ljóst af svipbrigðum, að nú skyldi skrækur skjálfa og hlaupinu rústað. Þarna fremst var,eins og áður er sagt, keppnisfólkið.  Síðan nokkru síðar komu meðaljónarnir (í jákvæðri merkingu, auðvitað) fólkið sem stundaði hlaup að umtalsverðu marki, en í hófi. Í síðasta hollinu voru svo skemmtiskokkararnir - fólkið sem hefur gaman af að vera úti í náttúrunni, og nýtur þess að skokka um fagurt og sérstakt umhverfi.  Við leystum landfestar áður en skemmtiskokkararnir voru farnir að sjást að einhverju ráði. 
Aftur var siglt til vatns og nú lá leiðin til suðurs.

---------
Þar sem eitthvað virðist ætla að teygjast á þessu hjá mér, verð ég að setja saman þriðja hluta þessarar frásagnar. Hann mun koma - æsilegri en nokkuð það sem hér hefur þegar verið greint frá.

Litlir kallar og litlar kellingar

Heilsugæslustöðin í Laugarási á vígsludegi 1997 (mynd: Jónas Yngvi Ásgrímsson) Ég hefði óskað þess, að fyrstu dagar nýs árs yrðu ánægjulegri...