Sjálfhverft fólk

Það er óvenju langt síðan ég heiðraði síðast þessa síðu með andríkum pælingum mínum og því er það, að ég hyggst hér stuttlega takast á við eitt mesta mein nútímans og afsprengi hins kapítalíska hugsunarháttar sem einkennir bæði umræðu í samfélaginu, stjórnmál, viðskiptalíf, menntakerfið og að öðru leyti daglegt líf þess fólks sem landið byggir. Þennan hugsunarhátt er hægt að draga saman í einn frasa: 'Skítt með hina'.

Ismarnir tveir
Hin kapítalíska hugsun byggir á því að einstaklingurinn eigi að fá að njóta sín til orða og athafna. Frelsi hans á að vera óskorað til að skapa sér það umhverfi sem honum hugnast best. Þessi hugsun gerir síður ráð fyrir að það þurfi að taka tillit til samferðamanna, sérstaklega ef það hefur í för með sér skerðingu á persónulegu frelsi eða markmiðum manns sjálfs.

Það var sagt um kommúnismann, að hann hafi ekki gengið upp vegna ófullkomleika mannsins, sem er auðvitað hárrétt. Hugsjón kommúnismans er/var hinsvegar harla ágæt fræðilega. Ef maður skoðar bara orðið sjálft: 'kommúnismi', þá er það t.d. augljóslega skylt ensku orðunum 'community' (samfélag), 'communion' (altarisganga). Kommúnismi er, í samræmi við þetta: 'samfélagshyggja' . Merkingin felur alltaf í sér, að um er að ræða eitthvað sem fólk gerir saman. Vandi mannskepnunnar er hinsvegar að hún býr ekki yfir nægilegum þroska til að tileinka sér þau grundvallarmarkmið sem hugsjónin um kommúnismann byggðist á. Í stað þess að jafningjar ynnu saman að einhverjum markmiðum þróaðist kommúnískt samfélag út í valdasöfnum ákveðinna einstaklinga, með þeim afleiðingum að sumir urðu jafnari en aðrir.

Þegar kommúnisminn beið svo skipbrot í framhaldi af þessari þróun, breyttist hugtakið í skammaryrði. Við tóku öfgarnar í hina áttina; kapítalisminn varð allsráðandi og er nú á góðri leið með að stefna vestrænum samfélögum í þrot. Kapítalisminn er nefnilega fjarri því að vera fullkomið fyrirbæri heldur. Orðið 'kapital' þýðir fjármagn og 'kapitalismi' er því 'fjármagnshyggja'. Fjármagnið á að ráða og þar af leiðandi hljóta það að vera þeir sem eiga fjármagnið, sem fara með völdin. Áherslan færist af hugsuninni um samfélagslega hugsun og ábyrgð, yfir í það að hver skuli vera sjálfum sér næstur. Nokkurskonar frumskógalögmál ríkir. Kapítalismi og lýðræði fara ákaflega illa saman.

Hér fyrir ofan reyndi ég að búa til ramma utan um það sem fylgir. Kannski dálítið töff lesning.

Birtingarmyndir kapítalisma
Afleiðingar kapítalismans blasa við í þjóðfélaginu hvert sem litið er og mér finnst svo komið að ekki verði hjá því komist að staldra við og velta fyrir sér hvort þetta fyrirbæri sé okkur til góðs.

Ég lít svo á, að kapítalisminn sé á góðri leið með að leysa upp vestræn samfélög. Ég vil tína til nokkur dæmi um þetta:

1. Það vilja allir verða ríkir af efnislegum gæðum. Í krafti þess að fólk horfir upp á einstaklinga fljúga upp á stjörnuhimininn í krafti fjármagnsins og einstaklingsfrelsisnins, langar það þangað auðvitað líka. Það þráir hið ljúfa líf ríkidæmisins og freistast til að grípa til örþrifaráða til að ná þangað. 'Mig langar í skútu eins og Jón Ásgeir og þotu eins og Björgólfur Thor'. Vandinn er bara sá, að sá sem stundar launavinnu á enga möguleika á að vinna sér inn margumræddar 62 milljónir á mánuði, ekki einu sinni 400 þúsund. Þá koma bankaeigendurnir til skjalanna og bjóða fólki lán til að láta draumana rætast, og tryggja þannig eigin hag enn frekar.

Draumar hins venjulega fólks eru nú sem óðast að breytast í martröð þegar kemur að skuldadögum.

2. Stjórnmálin eru sem óðast að fara í vitleysu þar sem hin kapítalíska hugsun segir að frelsi einstaklingsins til orða og athafna skuli vera óskorað. Einstaklinginn þyrstir ekki bara í efnisleg gæði, heldur einnig völd. Því er það, að hugsunin snýst frekar um persónuleg völd en það sem kemur samfélaginu vel. Það þarf nú varla að skýra þetta með öðrum hætti en að vísa í þann fáranleika sem birtist okkur nótt sem nýtan dag í fjölmiðlum, um stjórn höfuðborgarinnar. Þetta á eftir að versna, að mínu mati.

3. Fjölskyldan er fyrirbæri sem stefnir á vonarvöl. Frelsi einstaklingsins til orðs og athafna er óskorað. Einstaklingshyggjan nær til foreldranna sem eru ekki tilbúnir til að skerða frelsi sitt til að koma börnum sínum til manns. Hjón eru ekki tilbúin til að skerða frelsi sitt sem einstaklinga til að þola hversdagsleika daglegs lífs og þær málamiðlanir sem samlíf með makanum krefst.

4. Við börnunum blasir hið kapítalíska þjóðfélag. Þeim liggur á að verða rík eftir að alast upp við hinar yfirborðskenndu aðstæður nútímans. Í þeim gerviheimi sem blasir við þeim í fjölmiðlum og í netheimum er ekki til neinn hversdagsleiki. Það þarf að vera aksjón. Það þarf alltaf eitthvað að vera að gerast. Aðrir hagsmunir skulu víkja fyrir frelsi einstaklingsins til að gera nákvæmlega það sem hann langar til. Auðvitað er það áyrgð foreldranna að sjá til þess að börnin alist upp við heilbrigðar aðstæður, en þær aðstæður eru á hverfanda hveli.

5. Skuldbindingar sem fólk gengst undir fá stöðugt minna vægi og víkja eins dögg fyrir sólu, ef þær stangast á við stundarhagsmuni. Einstaklingur sem t.d. skuldbindur sig, af eigin frumkvæði, til að taka þátt í einhverju uppbyggilegu starfi, t.d. kórstarfi, lætur þær skyldur sem það hlýtur og á að hafa í för með sér, víkja án þess svo mikið sem blikka auga, þrátt fyrir að hann eigi að geta gert sér grein fyrir að fjaravera hans hefur áhrif á félaga hans.

6. Fjórða valdið, fjölmiðlarnir bera mikla ábyrgð á stöðu mála. Ég vil meira að segja ganga svo langt að þeir séu það vald sem ræður hvað mestu um það hvernig samfélagið er að þróast. Í krafti valds síns móta þeir umræðuna og andann meðal manna. Það voru þeir sem töluðu þjóðina upp í takmarkalausa bjartsýni á útrásartímanum og það eru þeir sem eru nú að tala þjóðina niður í þunglyndi kreppunnar.

Svartnætti?
Sem betur fer er ég farinn að greina breytingar. Kapítalisminn er kominn að fótum fram - framundan hlýtur að vera betri tími með blóm í haga..

Til hamingu með að hafa lesið í gegnum þetta. :)


Það er nauðsynlegt að nefna þessa hluti
því nafni sem að hæfir, það er satt.

Lifi byltingin