Laugarás: Fagmennska, eða annað.

Þann 13. júní birtist á island.is island.is  tilkynning frá Heilbrigðisstofnun Suðurlands þar sem greint er frá því á vorið 2025 verði heilsugæslan fyrir uppsveitir Árnessýslu, flutt frá Laugarási að Flúðum. 

Hér er  mynd sem sýnir  hvar Laugarás er og hvar Flúðir er að finna. 

Hér fyrir neðan birti ég einstaka hluta þessarar tilkynningar, og við þá geri ég mínar athugasemdir og varpa fram spurningum. 

Tilkynningin hefst á þessu:

Í ljósi stöðugrar uppbyggingar og fjölgunar íbúa í uppsveitum Suðurlands hefur Heilbrigðisstofnun Suðurlands (HSU) ákveðið að flytja starfsemi heilsugæslunnar í nýtt og nútímalegt húsnæði á svæðinu.

Hvaða nútímalega húsnæði er þarna um að ræða? Er það hannað og byggt með þarfir heilsugæslu í huga?  Er það nýtt, í ljósi þessarar athugasemdar sem birtist á Facebook:   "En kofinn á Flúðum er eldgamalt hús sem á að breyta í heilsugæslu og hentar engan veginn til starfans. Texti um að þetta þjóni sérstaklega nútíma kröfum er þvílík endemis lygi að ég hef varla séð annað eins haft eftir opinberum aðila." (Ólafur Ragnarsson).  

Um ástand húsnæðis heilsugæslunnar í Laugarási er eftirfarandi einnig á finna í athugasemdum á Facebook: "Hins vegar er það fásinna að kenna 25 ára gömlu, sérhönnuðu húsnæði um. Eina sem hægt er að benda á er kannski uppsöfnuð viðhaldsþörf ef eitthvað er." (Jónas Yngvi Ásgrímsson)

Ég skal alveg viðurkenna, að fjölgun íbúa í Laugarási hefur látið á sér standa og að þar skortir ýmsa þjónustu aðra en heilsugæsluna, en það er sérstakt mál, sem ég mun fjalla um, eina ferðina enn, í lokin. 

Í janúar síðastliðnum auglýsti FSRE eftir húsnæði til að hýsa heilsugæslu HSU í uppsveitum Suðurlands. 

Hvað kallaði á þessa auglýsingu? Hver átti frumkvæðið að því að þörf var talin á henni?  Svör við þessum spurningum skipta ansi miklu máli fyrir umræðuna. Er frumkvæðið komið frá ráðuneytinu, stjórn HSU, eða Hrunamannahreppi? Sem sagt: Hvernig þessi umræða fór af stað? 

Þrjú tilboð bárust og eftir ítarlegt mat á tilboðunum var ákveðið að ganga til samninga við Hrunamannahrepp um að leigja húsnæði undir heilsugæslu HSU á Flúðum. 

Hver var munurinn á þessum tilboðum? Hvað fólu þau í sér?  Hvernig fór þetta "ítarlega" mat fram,  hvaða aðilar stóðu að því og hverjar voru forsendurnar sem gengið var út frá?  Hvaða þættir voru það sem réðu úrslitum? 

Nýja húsnæðið býður upp á fjölmarga ávinninga fyrir samfélagið. Það er ekki aðeins fjárhagslega hagkvæmara en núverandi húsnæði, heldur verður það einnig sérhannað til að mæta nútímakröfum heilbrigðisþjónustu. 

Í hverju felast þessir "fjárhagslegu ávinningar"?  Hvaða kröfum um "nútíma heilbrigðisþjónustu" fullnægir 28 ára gamalt hús heilsugæslunnar í Laugarási ekki?

Heilsugæslustöðin í Laugarási, sem var vígð árið 1997 (mynd úr safni Jóns Eiríkssonar) fengin á  laugaras.is  - en þar er að finna mikið af myndum frá vígslunni.

Með betri aðstöðu og þjónustu tryggir HSU að heilbrigðisþjónusta svæðisins sé ávallt í samræmi við þarfir íbúa.

Hvernig er sú niðurstaða fengin, að með flutningi heilsugæslunnar verði tryggara en áður, að þjónustan sé í "samræmi við þarfir íbúanna"?  Þarfir hvaða íbúa er þar um að ræða - einhverra ákveðinna umfram aðra?

Staðsetningin á Flúðum leggur jafnframt grunn að frekari þjónustutækifærum, þar á meðal möguleika á opnun nýs apóteks.

 "Frekari þjónustutækifærum?"  Sá aðili sem rak apótekið í Laugarási gafst upp á rekstrinum Hvað liggur fyrir um að lyfjakeðja sé tilbúin að setja upp apótek á Flúðum?

Flutningurinn mun einnig stuðla að bættu samstarfi við björgunarsveitir og aðra viðbragðsaðila sem eru með aðsetur á Flúðum, sem er mikilvægt fyrir öryggi og velferð íbúa.

Þarna er um fremur fátækleg rök að ræða, auðvitað. Nánast rökleysa og bendir bara til þess, að verið sé að grípa í hálmstrá.  Samkvæmt vef Landsbjargar eru þrjár björgunarsveitir í uppsveitum, aðrar en Björgunarfélagið Eyvindar, en þær eru Björgunarsveit Biskupstungna, sem er í Reykholti, Björgunarsveitin Ingunn á Laugarvatni og Hjálparsveitin Tintron á Borg í Grímsnesi. 

Þetta framfaraskref er liður í stefnu HSU um að tryggja að íbúar í uppsveitum Suðurlands hafi aðgang að heilbrigðisþjónustu sem mætir þörfum nútímans. 

Það vantar útskýringu á því hvert framfaraskrefið er, fyrir uppsveitir Árnessýslu. Þá á ég við uppsveitirnar sem heild, ekki bara afmarkaðan hluta þeirra. 

Það vantar útskýringu á því hvernig þessi flutningur tryggir betri aðgang íbúa í uppsveitum Árnessýslu.

Það vantar útskýringu á því hverjar "þarfir nútímans" eru, sem verða betur uppfylltar með flutningnum.

Með því að flytja heilsugæsluna á Flúðir er HSU ekki eingöngu að bæta aðstöðu heilbrigðisþjónustunnar, heldur er einnig verið að skapa öflugri grunn fyrir framtíðarþróun heilbrigðisþjónustu HSU í uppsveitum Suðurlands.

Hvernig  mun flutningurinn bæta "aðstöðu heilbrigðisþjónustunnar"?

"Skapa öflugri grunn fyrir framtíðarþróun heilbrigðisþjónustu HSU í uppsveitum Suðurlands."  

Fyrir mér segir þessi röksemd bara nákvæmlega ekki neitt. Er búið að móta einhverja framtíðarþróun að þessu leyti? Hver er hana að finna, ef svo er? Í hverju felst þessi framtíðarþróun? 

Flutningur heilsugæslunnar er fyrirhugaður vorið 2025 og mun nánari tímasetning verða tilkynnt þegar nær dregur.
Díana Óskarsdóttir, forstjóri

Þá er ég búinn að fara í gegnum tilkynningu um þennan flutning, en hann skilur eftir helling af spurningum.  Auðvitað fagna íbúar Hrunamannahrepps því að vera komnir með heilsugæsluna "heim", eins og hefur lengi verið draumurinn. Megi þeir njóta hennar vel og allrar þeirrar þjónustu, sem hún mun njóta góðs af og styrkja.  

Er ef til vill betur heima setið en af stað farið? 

Hver verða jákvæð áhrif þessa á íbúa uppsveitanna, aðra  en íbúa Hrunamannahrepps? 

Ef reyndin verður nú sú, að flutningurinn verði til þess að íbúar uppsveitanna, annarra en íbúa Hrunamannahrepps, muni í vaxandi mæli, eða alveg, telja henta sér betur að sækja læknisþjónustu á Selfoss, er þá heilsugæslan á Selfossi undir það búin?  Ég bý þar og veit að þar er löng bið eftir læknisþjónustu. 

Hvað felst í nútímavæðingunni, sem ætlað er að taka á þeirri framtíðarþróun?

Apótekið, sem er notað sem ein stóru röksemdanna í málinu, hvarf úr Laugarási vegna þess að það var ekki rekstrargrundvöllur. Hvað segir um það í framtíðaráætlunum HSU á nýjum stað?

Með ákvörðum um flutning heilsgæslunnar frá Laugarási að Flúðum er búið að stuðla enn frekar að klofningi í uppsveitum, í stað þess að  þær sameinist. Er það virkilega einhverjum til góðs? 

Ég er búinn að varpa fram, hér að ofan,  mörgum spurningum um þennan fyrirhugaða flutning. Mig grunar, að ef stjórnsýslan sem um hann hefur fjallað, getur ekki sýnt fram á, svo óyggjandi sé, að allt þetta ferli hafi verið faglegt, þannig að það þoli dagsljósið, muni óánægja grassera áfram. Það er talað um spillingu, sem tengist tveim ríkisstjórnarflokkanna, það er talað um pólitísk sambönd, fjölskyldutengsl og jafnvel skiptimynt í samningum um framgang mála innan ríkisstjórnarinnar.  

Það kæmi mér ekki á óvart, að þau orð hafi fallið einhverntíma í þessu ferli að það væri alveg hægt að standa af sér nokkurra daga hvassviðri á samfélagsmiðlum og halda svo bara áfram ótrauð. 

"Þegjum bara, þetta gengur yfir" - sem það gerir því miður ansi oft hér á landi.

---------------------------------------

Hér ofar, sagði ég: "Ég skal alveg viðurkenna, að fjölgun íbúa í Laugarási hefur látið á sér standa og að þar skortir ýmsa þjónustu aðra en heilsugæsluna, en það er sérstakt mál, sem ég mun fjalla um, eina ferðina enn, í lokin. "

Ég er reyndar búinn að fjalla ítrekað um ástæður þess, að Laugarás hefur átt skárri tíma og veit, svei mér ekki, hvort ég ætti að að fara endurtaka mig of míkið um það. Ef einhver hefur ekki lesið skoðanir mínar á því máli (flestir, líklegast) bendi ég til dæmis á  þennan pistil og  þennan .

Biskupstungnahreppur, Bláskógabyggð og Stjórnarnefnd heilsugæslunnar í Laugarási (Oddvitanefndin), hafa, með sinnuleysi, áhugaleysi og beinlínis andstöðu við uppbyggingu í Laugarási, skapað þá stöðu sem nú er uppi.

Enginn veit hvað átt hefur fyrr en misst hefur. Þar er svo.

-----------------------------------------

Bakgrunnsefni:

Á vefnum laugaras.is er ítarleg umfjöllun um Laugaráslæknishérað og heilsugæsluna í Laugarási. Hér eru hlekkir á brot af því:

Saga Laugaráslæknishéraðs

Um störf og verkefni Stjórnarnefndar læknishéraðsins (oddvitanefndarinnar)

Um heilsugæslustöðvar í Laugarási

Uppfært 16. júní:

Ég hef nú sent erindi á heilbrigðisráðherra, þingmenn kjördæmisins og formann og varaformann velferðarnefndar Alþingis, með hlekk á þennan pistil.

Hver ákvað að útrýma manninum?

Mig langar á fá svar við því, hvar, nákvæmlega, ákvörðunin um að setja málkerfi íslenskunnar í uppnám, í ríkisútvarpinu. Um þetta hljóta að vera til skrifleg gögn, því svona ákvörðun er ekki tekin hjá opinberri stofnun, nema fyrir því liggi formlegt samþykki þar til bærra stofnana, þar á meðal Alþingis. 

Ekki trúi ég því að einstakir fréttamenn hafi bara tekið þetta upp hjá sjálfum sér. Erfitt á ég með að sjá fyrir mér að hópur fréttamanna og dagskrárgerðarmanna, hafi bara tekið sig saman um að búa til einhverskonar kynhlutlaust mál á fjölmiðli sem er fjármagnaður að stórum hluta með afnotagjöldum. 

Ríkisútvarpinu ber að standa vörð um íslenska tungu. Splundrun á málkerfi tungumálsins er því augljóslega í mikilli andstöðu við þá skyldu stofnunarinnar.

Hver(jir) tók(u) ákvörðun um kynhlutleysið?  Þetta er einföld spurning, sem mér finnst að aldrei hafi verið svarað.  

Hvernig var staðið að þessari ákvörðun? Það hlýtur að hafa fylgt skriflegur rökstuðningur. Hver var hann?

Hvernig var henni framfylgt?  Var fréttamönnum og dagskrárgerðarfólki kennt að aðlaga kynhlutleysið íslenskri málfræði, til dæmis? 

Var þessi ákvörðun ef til vill bara tekin í hita leiksins, þegar metoo tímabilið stóð sem hæst, án þess að hugsa út í afleiðingarnar?

Það þori ég að fullyrða, að mál sem komast ekki á hálfkvisti við það sem hér er um að ræða, hafa þurft að veltast á milli álitsgjafa og inni í stjórnkerfinu, mánuðum eða árum saman. Þarna var gundvallaratriðum íslensks máls breytt, nánast með einu pennastriki, að því er virðist.

Var þessi ákvörðun tekin vegna ótta við einhver öfl, eða þrýstings af einhverju tagi?

Valgerður Jónsdóttir (1805-1874)

Mér var sagt það fyrir nokkrum árum, að einni konu hefði tekist það að verða bæði amma afa míns, Magnúsar Jónssonar (1887-1965) og langamma ömmu minnar, Sigríðar Ingibjargar Björnsdóttur (1893-1968).  Síðan þá hefur mér all oft orðið hugsað til þessarar formóður minnar og það leiddi til þess að ég fór að afla mér upplýsinga um hvernig þessu var háttað.  Nú er ég búinn að fá af þessu allgóða mynd; nógu góða til að láta staðar numið.  Hér fyrir neðan eru niðurstöður mínar.

Valgerður Jónsdóttir (1805-1874)

Valgerður fæddist árið 1805 á Kirkjubóli í Skorrastaðarsókn í Norðfirði. Foreldrar hennar voru Jón Vilhjálmsson (1783-1835) og Valgerður Sveinsdóttir (1761 - ).

Á Kirkjubóli var Valgerður síðan sín uppvaxtarár, eða til ársins 1826 þegar hún var orðin 21s árs, en þá varð hún ófrísk eftir Magnús Guðmundsson, sem þá var vinnumaður á Kirkjubóli. Hún virðist þá hafa farið í vist að Bakka í sömu sveit. Þar eignaðist hún soninn Jón Magnússon (f. 24. júní, 1827). Hún staldraði stutt við á Bakka. Ekki hef ég fundið upplýsingar um þennan son hennar, en hann var aldrei skráður með henni og hann er ekki að finna í Íslendingabók.

Árið 1828 var hún skráð að Reykjum í Fjarðarsókn í Mjóafirði. Mér hefur ekki tekist að finna út hve lengi hún var þar, en 1832 er hún komin að Skógum í Fjarðarsókn og þar eignaðist hún soninn Jón Pétursson (20.maí).  Faðir hans var Pétur  Þorleifsson (f 1811) en hann hafði verið niðursetningur í æsku. Þetta annað barn Valgerðar fylgdi henni síðan þar til hún settist að  í Reykjum í Mjóafirði. Þá var hann skráður niðursetningur á Brekku í sama firði. Þar var hann enn í sömu stöðu 1845, en 1850 var hann orðinn vinnumaður í Vestdal í Dvergasteinssókn.  

 Þann 28. desember 1835 er skráð í kirkjubók Fjarðarsóknar í Mjóafirði, fæðing stúlku, sem hlaut nafnið Guðríður Halldórsdóttir. Móðirin var Valgerður. Hún lýsti föður barnsins Halldór Pálsson (1782-1855) í Innra Firði. „Þetta var hennar 3. frillulífsbrot“ segir skráningu prests. Stúlkuna er ekki að finna í Íslendingabók, en hún virðist hafa dáið 31. janúar 1837, (ungbarn frá Reykjum „af langvinnum sjúkdómi“).

 Árið sem dóttir hennar fæddist, 1835, fór Valgerður (28 ára) úr Firði (Fjarðarseli) í Skálanes, við mynni Seyðisfjarðar, með son sinn Jón Pétursson (3). Þar var hún í rúmt ár og árið 1837 var hún komin í Dvergastein við norðanverðan Seyðisfjörð og þar var þá vinnumaður að nafni Jónas Magnússon (24)  og svo að Selstöðum, þar skammt frá og eignaðist þar soninn Jónas Valgerðarson Hansson, þann 20 desember, 1837.  Valgerður lýsti Jónas Magnússon, föður barnsins, en hann mun hafa svarið barnið af sér.  (Í Íslendingabók segir svo: Í prestþjónustubók segir að lýstur faðir hafi verið Jónas Magnússon vinnumaður á Hofi í Mjóafirði, en hann þverneitaði og virðist jafnvel hafa svarið barnið af sér ef rétt er ráðið í máð letur.)   Tveim árum eftir fæðingu Jónasar yngri, árið 1839, er fjallað um það að Valgerður hafi lýst Jónas Magnússon föður barnsins, en að hann hafni því og þar við sat. (http://domabaekur.manntal.is/Fletta/25/444/130223).

Á þessu ári, 1839, eignuðust Valgerður og Magnús Magnússon (1808-1866) sitt fyrsta barn saman: Guðrúnu (25. sept. 1839).    

Valgerður giftist, þann 11. október, 1840 Magnúsi Magnússyni (1808-1866) og eignaðist með honum 7 börn og þar á meðal eitt, sem talsvert kemur við þessa sögu. Magnús fæddist á Bárðarstöðum í Klyppstaðasókn í Loðmundarfirði. Faðir hans varð bráðkvaddur nokkrum mánuðum fyrir fæðingu hans og hann fór með móður sinni í Árnastaði í sömu sveit. Hvernig leið hans lá síðan á fund Valgerðar, liggur hreint ekki ljóst fyrir, en systir hans, Ljósbjörg, sem var einhleyp alla ævi, birtist mér aftur og aftur þegar ég leitað Valgerðar í kirkjubókum. Því má gera ráð fyrir að kynni þeirra Magnúsar og Valgerðar hafi orðið í gegnum hana.

Valgerður og Magnús eignuðust 7 börn sem náðu fullorðinsárum:

Guðrún Magnúsdóttir 25. sept. 1839 - 5. júní 1927

Sigurður Magnússon 1840 - 31. jan. 1865
Sigríður Magnúsdóttir 4. feb. 1842 - 25. maí 1888
Svanhildur Magnúsdóttir 31. ágúst 1844 - 27. apríl 1915
Kristín Magnúsdóttir 28. sept. 1846 - 23. maí 1904
Ljósbjörg Magnúsdóttir 8. jan. 1848 - 5. jan. 1941
Hákon Magnússon 25. maí 1853 - 4. sept. 1874

Næstyngsta barn þeirra Valgerðar og Magnúsar, Ljósbjörg, er langamma mín. Síðasta barnið sem Valgerður eignaðist fyrir hjónaband, Jónas, er langalangafi minn.  

____________________________

Við leit mína að upplýsingum um formóður mína, sýnist mér að hún hafi verið búin að eignar 4 börn áður en Jónas, langalangafi minn fæddist, en mér hefur bara tekist að finna þau þrjú sem ég hef nefnt.

Hér til hliðar mun standa:
Var vísað á hrepp sinn hefur átt 4 börn í lausaleik hennar synir

 

Hin tápmiklu 12 og þjófagengið (síðari hluti)

 

Framhald af þessu

Þar sem hin tápmiklu 12 stóðu fyrir utan flóttaherbergið, var óhjákvæmilegt að hugurinn beindist að verkefninu framundan. Þarna voru þau í ókunnum bæ, seint um kvöld og ætluðu að leggja til atlögu við hugsanlega glæpamenn. Var þarna um að ræða fólk sem hafði verið þjálfað sérstaklega til að fara í töskur hjá fólki, á einhverri þjálfunarstöð stórglæpamanna, sem síðan hirtu stóran hlut afrakstursins? Voru þjófarnir bara lítil peð, sem þurftu að vinna fyrir sér, en nutu verndar vopnaðra mafíósa? Var þetta kerfi skipulagt með svipuðum hætti að það sem sólgleraugna- og töskusölufólkið vinnur eftir á sólaströndum? Voru hin tápmiklu tólf þarna að láta draga sig inn á stórhættulegar slóðir neðanjarðarstarfsemi, með ófyrirsjáanlegum afleiðingum?

Það var margt sem fór í gegnum hugann þarna, og misjafnt eftir aldri. Sjálfsagt nutu þau elstu í hópnum þess að hafa þróað með sér talsverða yfirvegun þegar kom að svona málum. Um þau yngstu hríslaðist alveg ný tegund að spennu, sem nánast mátti jafna á við ofbeldisfyllstu tölvuleiki.  Þau nutu þess að vera þarna í hópi sér eldri sérfræðinga á ýmsum sviðum, þar með sérþjálfuðu rakningarfólki, sem gat auðveldlega fylgst með hve langt var í símann á hverjum tíma. 

Við ofangreindar aðstæður hófst leitin að síma og skilríkjum fD við nokkuð skuggalegar aðstæður. Fremstur í flokki fór rakningarmaðurinn, Egill, með síma á lofti, sem sýndi nákvæma staðsetningu merkisins frá símanum, sem enn var á sama stað og áður en hópurinn tókst á við flóttaherbergin. Í kjölfar hans komu síðan jafnaldrar hans og tveim skrefum á eftir þeim, þau yngstu í hópnum. Lestina ráku síðan þau elstu, ekki vegna þess að ótti þeirra við aðstæðurnar væri mestur, heldur einfaldlega til að tryggja að enginn í hópnum yrði viðskila við hin.  Svona lagði hópurinn af stað út í óvissuna um skuggaleg strætin.

Hin tápmiklu 12 unnu þarna út frá tveim mögulegum "sviðsmyndum": Annarsvegar, að þjófarnir hefðu einfaldlega hent símanum og skilríkunum frá sér, þegar í ljós kom að þeir hefðu engin not fyrir þau. Hinsvegar að þeir væru komnir til baka í greni sitt með ránsfeng kvöldins, dimmt subbulegt greni í bakhúsi, þar sem sátu nú með vopnuðum verndurunum og deildu með sér afrakstrinum. Sannarlega var það von hópsins, að hið fyrra væri raunin. Hið síðara myndi óhjákvæmilega kalla á að hringt yrði eftir aðstoð lögreglu. Nokkrir símar voru í viðbragðsstöðu ef til þess kæmi.

Það þarf líklega ekki að fjölyrða frekar um þær aðstæður sem þarna voru og því verður það ekki gert. Tápmikill hópurinn hélt af stað í áttina að merkinu sem síminn gaf. Það leið ekki á löngu áður en rakningarmaðurinn rétti upp vinstri handlegginn (hinn hélt á símanum) svona eins og maður sér í bíómyndum: "Stans/Halt! Þetta er inni í þessari götu!" og benti inn í drungalega göngugötu til vinstri. Rétt í því missti hann merkið frá síma fD og því var ekki um að ræða annað en halda inn götuna og leita.

Fljótlega kom hópurinn auga á ruslatunnu sem stóð í vinstri götukantinum og það varð úr að byrja leitina þar. Ruslatunnur í skuggalegum götum geta verið varasamar og því var farið að öllu með gát, tunnan opnuð og þar, ofan á plastpokum fullum af rusli, lágu kortin þrjú sem stolið hafði verið. Þetta olli því að nokkur fagnaðarbylgja fór um hópinn, sem þarna vann fyrsta sigurinn í þeirri umfangsmiklu leit sem stóð yfir.

Tunnan, eftir að Kvisthyltingar höfðu
leitað af sér allan grun í henni. (Mynd Ásta Hulda)

Kortin lágu efst í ruslatunnunni. 
Kortin sem um var að ræða voru, debetkort, ökuskírteini og 
félagskort í Félagi eldri borgara á Selfossi.

Fundur kortanna var vissulega fagnaðarefni, en enn bólaði ekkert á merki frá síma fD og því dreifði hópurinn sér um alla götuna og leitaði í lággróðrinum og raunar á öllum þeim stöðum þar sem mögulegt var að síminn gæti verið. Á þessu gekk talsverða stund.  Þá gerðist það skyndilega, að merki frá símanum birtist aftur og þar með þrengdist hringurinn enn frekar. Rakningarmaðurinn  gat sent merki í hann, þannig að hann gæfi frá sér hljóð. Leitin varð enn æsilegri við þetta og loks heyrist hrópið:  "Hann er þarna undir!". Það var Álaborgarkonan, Ásta, sem þarna hafði beitt fullkominni heyrn til að staðsetja símann nákvæmlega, beygði sig snarlega niður og hvarf inn í runna, hægra megin við stíginn og kom svo þaðan út, sigri hrósandi með símann í hendinni.

Þarna hafði verið unnið mikið afrek. Hin tápmiklu 12 höfðu þarna leyst af hendi, með glæsibrag, ekki bara þrautina sem fólst í að bjarga sér út lokuðum herbergjum, heldur einnig að finna síma og kort í ókunnum bæ einhversstaðar langt suður í Atlantshafi.

Örin bendir á staðinn þar sem síminn fannst.(Mynd Ásta Hulda)

Hin stoltu tápmiklu 12 að afloknu vel unnu verki. (mynd Ásta Hulda og PMS)

Mikil og erfið leitin kallaði eðlilega á hungur ungviðisins í hópnum, og í alsælu sinn ákvað fD að bjóða hópnum á tiltekinn, sérvalinn skyndibitastað í nágrenninu (splæsa, sem sagt).  Myndirnar sem hér fylgja segja það sem segja þarf um það.   En fyrst þessi mynd:

Farið yfir ferlið.Takið eftir að þarna er bakpokinn geymdur þannig,
að hann er óaðgengilegur þjófum og ræningjum

Svo var farið á matsölustaðinn

Hér lýkur þessari frásögn af afreki hinna tápmiklu 12.  

Hin tápmiklu 12 og þjófagengið (fyrri hluti)

Það voru 12 tápmiklir Kvisthyltingar, sem héldu fótgangandi, síðla kvölds á vit ævintýris á sólareyjunni Tenerife. Gönguferðin hófst við dvalarstaðinn, Parque Cristobal og ferðinni var heitið um 2,5 km. leið að svokölluðum flóttaherbergjum, þar sem ætlunin var að láta reyna á hæfileika hópsins til að bjarga sér úr lokuðum herbergjum.  Enginn efaðist svo sem um, að hæfileikarnir væru fyrir hendi og því var hópurinn talsvert vonglaður þar sem hann þrammaði á þennan áfangastað, aðeins mishratt, enda fólkið á ýmsum aldri. Þau yngstu og jafnframt áköfustu, leiddu hópinn, en þau sem voru orðin  talsvert eldri og þroskaðri, ráku lestina, sannarlega ekki vegna slakara líkamlegs ástands, heldur fyrst og fremst til að tryggja að hópurinn kæmist allur þangað sem ferðinni var heitið.  

Þar sem leiðin lá eftir göngugötu, breiðri og nokkuð vel upplýstri, háttaði svo til að annað þeirra sem lestina ráku, fD, varð tímabundið síðust, og segir ekki af því fyrr en hún birtist við hlið þeirra sem næst aftastir voru, í talsverðu uppnámi: "Þær tóku símann og kortin!". Hún laug sannarlega engu um það. Síminn hennar og þau kort sem geymd voru í hulstrinu utan um hann, voru horfin. Hún hafði komið þeim fyrir í litla bakpokanum sínum áður en gangan hófst og taldi verðmæti vel geymd við þær aðstæður, en pokanum hafði hún komið fyrir á bakinu, lokuðum með rennilás, rétt eins og gert er með bakpoka.

Við upprifjun á því hvernig þetta fífldjarfa rán hafði gengið fyrir sig, kvaðst hún hafa gengið þarna á sínum hraða, þegar hún fann að einhver rakst á hana og þegar hún snéri sér við til að kanna hvað þar væri um að ræða, sá hún tvær vel klæddar konur ganga rösklega í öfuga átt. Þessu næst hafði hún ákveðið að athuga bakpokann, sem reyndist opinn og sími og kort horfin.

Það var við þessar aðstæður sem hin tápmiklu 12 tóku til sinna ráða. Fyrsta skrefið fólst í því að hringt var í neyðarþjónustu bankans, til að láta loka kortinu, sem gekk nokkuð hnökralaust. Því næst réðst símasérfræðingur hópsins í það, að leita uppi símann, með aðferðum sem sá sem þetta ritar kann ekki að greina frá að svo stöddu, og viti menn síminn fannst og merkið um hann virtist benda til að hann væri ekki á hreyfingu. Símanum var umsvifalaust lokað, svo ekki yrði nú hægt að brjótast inn í hann. Eigandinn hafði mestar áhyggjur af því að tapa öllum myndunum sem síminn geymdi, en síðar kom í ljós, að hann er þannig stilltur, að allar myndir á honum vistast sjálfkrafa upp í skýið, svo ekki myndu þær vara glataðar.

Þegar hér var komið styttist í úthlutaðan tíma í flóttaherberginu, en hann hafði verið pantaður kl 21.30. Þar sem Kvisthyltingar eru ekki aðeins tápmiklir, heldur einnig yfirvegaðir í allri nálgun sinni að vandamálum, ákváðu þeir að standast þá tímasetningu. Urðu ásáttir um, að ef síminn fyndist ekki eftir að ævintýrinu í herberginu lyki, þá væri það bara svo, þar sem þetta var nú bara sími.

Nú, það var ekkert með það, hin tápmiklu tólf deildu sér að sitthvort flóttaherbergið. Sex tókust á við Sherlock Holmes herbergið en hin sex skelltu sér í Magic School herbergið. Það var misjafnt, hve mikið hugur fólksins var við að leysa þessar gátur og það veit ég að fD var að mestu með hugann við þá ömurlegu tilfinningu, að hafa verið rænd og lái henni hver sem vill. Ekki gerði sá sem þetta ritar, heldur mikið gagn, þar sem hópurinn leysti þrautir hvers herbergisins á fætur öðru og tókst á rúmum klukkutíma, að komast aftur út í frelsið, til þess að láta taka af sér myndir þær sem hér fylgja.

Svo tók alvaran við. Hin tápmiklu tólf yfirgáfu ævintýraheiminn, þar sem þau höfðu hitað upp hæfileikann til að leita vísbendinga og draga ályktanir af þeim. Þau voru þarna tilbúin til að hefja leitina að þjófunum og ná úr krumlum þeirra símanum og kortunum þrem, ökuskírteini, greiðslukorti og félagskorti í Félagi eldri borgara á Selfossi. Greiðslukortinu hafð verið lokað, en hin tvö hvort öðru mikilvægari og því forgangsatriði að ná þeim til baka úr skúmaskoti, einhversstaðar þarna utan ævintýraheimsins.  

Þar sem hópurinn stóð fyrir utan húsnæðið sem geymdi flóttaherbergin, var skotið á örstuttum fundi, þar sem leitin sem lagðar voru línurnar fyrir leitina að glæpamönnunum og síðan héldu hin tápmiklu tólf á vit þessa nýja ævintýris um skuggalegar götur bæjarins með aðstoð rakningartækni.

Svo kemur framhaldið fljótlega ....  FRAMHALD

Raggi og Valur

Oft stendur maður frammi fyrir því að taka afstöðu til álitamála. Þau geta verið bæði smá og stór. 

Þessi smáu, þar sem ekki skiptir svo sem neinu máli hvor afstaðan er tekin, hvorki fyrir mann sjálfan né aðra. 

Þessi stóru, þar sem afstaðan sem tekin er, fylgir manni áfram, hefur áfram áhrif á sálina og kallar á að maður setji spurningamerki við hvort niðurstaðan hafi verið siðferðilega rétt. Þessi stóru álitamál, eiga sér oft margar hliðar, sem erfitt getur verið að greina á milli, eða taka afgerandi afstöðu til. Þau er jafnvel þannig, að maður er ófær um að taka afstöðu til eða frá og lætur því þar við sitja. Erfiðustu málin af þessum toga, sem rekur á fjörur manns í lífinu, snúast um fólk. 

Þeir voru báðir skólabræður mínir, Raggi og Valur. Raggi ári eldri en ég og lengst af í sama bekk í barnaskóla þar sem fleiri en einum árgangi var kennt saman. Valur var einum þrem árum eldri en ég og því átti ég minna saman við hann að sælda á þessum árum. 
Eftir að barnaskólanum lauk, skildi leiðir. Raggi fór sína leið, Valur sína og ég mína. Ekki minnist ég þess að hafa mótað með mér sérstakar skoðanir á þeim bræðrum þarna í barnaskólanum, þeir voru skólabræður mínir og bara ágætir sem slíkir. Þetta voru bara friðsemdarpiltar eftir því sem ég man, hægir og engir prakkarar eða óþekktargemlingar. 

Árin liðu og ég kom aftur í heimasveitina með fjölskylduna og um tíma bjuggum við í húsi við hliðina á Ragga og fjölskyldu hans. Við höfðum ósköp lítið að nágrönnunum að segja, en Raggi var þá mikið að heiman vegna vinnu hér og þar. Valur bjó þá á Gýgjarhóli með móður sinni meðan hún lifði og síðan einn. Samskiptin við hann fólust fyrst og fremst í því, að við vorum lengi saman í Skálholtskórnum, þar sem hann var var í bassanum og skilaði hlutverki sínu sem slíkur harla vel. Fyrir utan samveruna í kórnum vissi ég lítið um líf  Vals eða aðstæður aðrar. Um líf og aðstæður Ragga vissi ég svo sem ekki mikið heldur. Þetta voru samferðamenn þarna í sveitinni, eins og annað fólk sem fetar ásamt manni í gegnum lífið. 

Það var mikið áfall fyrir samfélagið í sveitinni þegar Valur varð Ragga, bróður sínum, að bana. Augljóslega var ekki um annað að ræða en að hann yrði að gjalda fyrir það með fangavist, en í fangelsi dvaldi hann síðan til dauðadags.  

Ég skil vel reiðina sem fylgdi í kjölfar þessa sorgaratburðar, sorg og reiði barnanna sem misstu föður sinn, sorg tveggja bræðra þeirra og sorg annars samferðafólks, sem þekkti þá bræður báða vel. Það er bara allt sorglegt og dapurlegt við þetta mál.

Þarna stóð ég frammi fyrir því að taka einhverskonar afstöðu, ekki út á við, heldur með sjálfum mér. Það var einfalt að taka afstöðu gegn þeim verknaði sem framinn var. Ég fór að heyra sögur um bakgrunn, sem sem ég hafði ekki vitað um, um hitt og þetta sem ég hafði ekki haft hugmynd um. Ég reyndi að leiða þetta hjá mér og þegar upp var staðið stóð eftir samúð með öllum  þeim sem þarna misstu föður, bróður, vini eða nágranna. Í mínum huga var þarna um að ræða hörmungaratburð, sem átti sér stað við aðstæður sem ég leiði hjá mér að reyna að skilja, en verður oft hugsað til.

Raggi lést þann 31. mars árið 2018 og Valur síðan sex árum síðar, þann 14. mars s.l.   

Litlir kallar og litlar kellingar

Heilsugæslustöðin í Laugarási á vígsludegi 1997
(mynd: Jónas Yngvi Ásgrímsson)

Ég hefði óskað þess, að fyrstu dagar nýs árs yrðu ánægjulegri, með handboltaveislu og hækkandi sól. Smátt fólk hefur nú valdið því að skugga ber á. Það er í það minnsta mín skoðun, að þar sé smátt fólk á ferð; fólk sem vinnur mál neðanjarðar og nýtir sér pólitísk sambönd, mögulega harla óeðlileg. Smátt, frekt fólk. 

Fyrir nokkrum dögum var sett innlegg á samfélagsmiðla þar sem birt var skjáskot af vefnum visir.is, þar sem greint var frá því, að á vef FSRE (Framkvæmdasýslan - Ríkiseignir) myndi birtast auglýsing um húsnæði fyrir heilsugæslu í uppsveitum. Þetta skjáskot má sjá hér til hliðar.  

Hlekkur á fréttina á visir.is. 

Það virðist hafa verið heilmikið neðanjarðarleikrit í gangi varðandi flutning á heilsugæslustöðinni úr Laugarási, að Flúðum í Hrunamannahreppi; frá miðju uppsveitanna út á kant. 

Ég neita því ekki, að ég finn fyrir nokkurri klígju vegna þessa máls, eins og það blasir við mér.  Það er ansans ári dapurlegt hve stór smæð fólks getur verið. Það sem mér finnst þó einna verst er, hve þumbaraleg sveitarstjórnin í Bláskógabyggð virðist vera í því hvernig hún hefur sýnst taka á þessu máli. Getur verið að í raun sé hún bara nokkuð sátt, þótt hún telji sig þurfa að halda öðru fram? 

Nú vona ég bara að það verði niðurstaða um, að heilsugæslan verði áfram í Laugarási, í 28 ára gamalli byggingu, sem var hönnuð til að vera heilsugæslustöð og sem er,  að bestu manna yfirsýn, í fínu lagi enn, þrátt fyrir að það hafi verið notað sem rök í þessu máli, að viðhaldsþörf á húsinu væri orðin gífurleg, án þess að fram hafi komið einhver rök því til stuðnings. 

Er ekki bara rétt að hætta þessari vitleysu? 

Myndir frá vígslu heilsugæslustöðvarinnar, á vefnum laugaras.is, sem komnar eru frá Jóni Eiríkssyni í Vorsabæ, en það var Jónas Yngvi Ásgrímsson, þáverandi framkvæmdastjóri heilsugæslunnar í Laugarási, sem tók þær. 

-------------------------------------------

Sannarlega átta ég mig á að ég á engra hagsmuna að gæta í málinu, nema tilfinningalegra, en það eru einnig hagsmunir.

Ég fór svo aftur í fótbolta ....

Líklega lið annars bekkjar veturinn 1971-1972. 
Aftari röð f.v. Helgi Þorvaldsson, Eiríkur Jónsson, 
Kristján Aðalsteinsson, Páll M, Skúlason, 
Þorkell Ingimarsson.  Fremri röð f.v. Hannes
Ólafsson, Héðinn Pétursson, Smári Björgvinsson
og Magnús Jóhannsson. 
Myndin rataði til mín frá Eiríki Jónssyni.

Einu sinni var ég markmaður í knattspyrnu. Það höfðaði samt aldrei til mín að reyna að líkja eftir ensku knattspyrnuhetjunum, nema markvörðum og auðvitað var Gordon Banks þar ofarlega á blaði. 

Mér þótti mikið til þess koma, þegar andstæðingur líkti mér við þann ágæta mann, eftir að ég hafði varið skot, sem ekki hefði verið mögulegt að verja. Þetta atvik er mér enn í fersku minni. Þetta átti sér stað í leik Ungmennafélags Biskupstungna gegn Ungmennafélaginu Hvöt í Grímsnesi, á íþróttavellinum við Borg í Grímsnesi, líklegast um 1970.  

Ég stundaði knattspyrnu ekki mikið í ML, þar sem ég notaði 4 ár til að reyna að þroskast og læra eitthvað gagnlegt, enda réðu forfallnir knattspyrnumenn þar öllu knattspyrnutengdu. Þar fyrir utan hafði ég meiri áhuga á öðrum boltaíþróttum á þeim tíma. 

Hvað í veröldinni veldur því svo, að ég fer að rifja upp hálfrar aldar minningar um knattspyrnuiðkun mína?  

Þannig er mál með vexti, að ég stunda nú líkamsrækt af kappi, ásamt öðru fólki á svipuðu reki, í glæsilegri Selfosshöllinni og hef komist að því, að líkamlegt atgervi mitt hefur tekið stakkaskiptum. Sú trú mín er ef til vill helsta ástæða þess að það sem gerðist í dag, gerðist. Það er einnig tilefni þessara skrifa. 

Unga fólkið, leiðbeinendur okkar, ákváðu að brjóta aðeins upp síðasta alvöru tímann fyrir jól. Þetta fólst í því, að leyfa okkur að snerta á nokkrum íþróttagreinum, þar sem lóð og teygjur komu ekki við sögu. Þarna var tekist á við eftirfarandi greinar:  spjótkast, bandí, badminton og knattspyrnu.

Ég mun ekki fjalla um framgöngu mína í þrem fyrstnefndu greinunum, en hún var sannarlega framar vonum. 

Ég ætla aðeins að minnast á knattspyrnuna. Þarna var um að ræða það sem leiðbeinandinn kallaði "göngufótbolta". Í sem stystu mál þá þýddi það, að mátti hreint ekkert, í mesta lagi að ganga í rólegheitum fram og til baka, eða bara ganga ekki og bíða eftir að fá boltann í fæturna. Ég veit núna hversvegna þessi útgáfa af knattspyrnu var valin. 

Ég var fljótur að koma mér fyrir í markinu og hugsaði gott til glóðarinnar, að rífja þarna upp gamla takta; freista þess að verða "Gordon Banks" á ný.  Liðsmenn mínir voru ekkert sérstaklega hreyfanlegir og reyndar ekki liðsmenn hins liðsins heldur. Boltinn þvældist einhvernveginn á milli þeirra, algerlega ómarkvisst og engan veginn líklegt að það myndi koma skot á markið. Ég var allur að kólna upp. Loksins kom að því, að boltinn rúllaði í átt að markinu og ljóst að ég myndi þurfa að bregðast við og það gerði ég með eins miklum tilþrifum og geymd voru í reynslubankanum. Þetta var nú bara nokkuð glæsilegt, þó ég segi sjálfur frá - en leiknum var ekki lokið. Hann stóð í 1x5 mínútur og þótti ýmsum nóg um þá tímalengd.  Rétt áður en leiðbeinandinn ákvað að nóg væri komið og tók að ausa hópinn lofi fyrir flotta frammistöðu, kom annað "skot" að markinu, í þetta sinn nokkuð til hliðar við mig.  Það skipti engum togum, ég skutlaði mér fyrir boltann, sem hefði farið langt framhjá markinu, ef ég hefði bara látið hann vera - en ég þurfti að skutla mér. Það var þá sem það rann upp fyrir mér, að ég er ekki lengur 18 ára. Lendingin var nokkuð þung og mér varð ljóst að eitthvað hafði gerst. Ekki hvarflaði að mér að fara að kveinka mér, heldur stóð upp og tók stórmannlega við hrósi félaga og andstæðinga fyrir frammistöðuna - lét sem ekkert væri. Ég veit svo sem ekki hvort það er eitthvað. Það tekur nokkuð á ef ég hreyfi mig og ég sit undir athugasemdum fD ef ég leyfi mér að senda frá mér eina og eina sársaukastunu. 

Lexían er þessi: Við eigum okkar blómatíma aftur og aftur í gegnum allt lífið, galdurinn er bara að finna út rétta blómatímann fyrir hvert tilvik. Minn blómatími í knattspyrnunni er ekki núna, ef hann var þá einhvern tíma einhvers staðar. 

Hvað ef .....?

Þann 10. nóvember, árið 1998, sat ég síðasta fund minn sem hreppsnefndarmaður í Biskupstungnahreppi. Efir það hvarf ég úr nefndinni og hef ekki komið með beinum hætti að sveitarstjórnarmálum síðan.

Ástæður mínar fyrir ákvörðuninni, þarna í lok árs 1998 eru eflaust fleiri en ein, t.d var ansi mikið hjá mér að gera í vinnunni á þessum tíma. 

Það má einnig nefna tvær líklegar ástæður, sem ég tel að standi nú upp úr svona þegar ég lít til baka. 

Annarsvegar voru það mér allmikil vonbrigði að ekki skyldi takast að sameina hreppana í uppsveitunum, en það var kosið tvívegis um sameiningu þeirra á umræddu ári. Í seinni kosningunum var sameining 4 hreppa samþykkt með talsverðum meirihluta í þrem hreppanna, en felld í Skeiðahreppi, en þar reyndist fólk frekar sjá fyrir sér sameiningu eða samvinnu við Gnúpverjahrepp. Innan hreppsnefndar Biskupstungnahrepps reyndist harla lítil vilji til að halda þessum leik áfram, eins og sjá má af afdrifum tillögu minnar hér fyrir neðan. 

Hin ástæðan sem ég tel að hafi valdið miklu um brotthvarf mitt úr hreppsnefend, var einfaldlega samsetning nefndarinnar á þessum tíma. Mér fannst ég ekki eiga nægilega mikið sameiginlegt með samnefndarfólki mínu, ekki einusinni fólkinu á mínum lista, sem ákvað að ganga til samstarfs við lista fráfarandi meirihluta.  Ég hef löngum verið þeirrar skoðunar, að saman á framboðslistum til sveitarstjórna, ætti að vera fólk sem er sammála  í grundvallaratriðum um helstu mál. Búseta fulltrúanna, umfram allt, eða ósætti við afmörkuð mál, finnst mér vera frekar veitur grundvöllur til að byggja á 4 ára samstarf, ef ekki kemur einnig til lágmarks pólitískur samhljómur, eða lífsskoðun.  Í mínu tilviki reyndist ég eiga fremur fátt sammerkt  með samstarfsfólki mínu. Vissulega hefði ég getað látið mig hafa það að sitja þarna út kjörtímabilið, en mér fannst hreinlegast að stíga bara til hliðar, hverfa af vettvangi sveitarstjórnarmálanna. Kannski var ég bara ekki nógu mikill baráttumaður.  

Ef hrepparanir 4, Þingvallahreppur, Laugardalshreppur, Biskupstungnahreppur og Hrunamannahreppur hefðu nú haldið áfram og í framhaldinu sameinast vorið 1999, hefði ýmislegt verið með öðrum hætti í uppsveitum nú.  Ekki er ég í vafa um, að fljótlega hefði verið samþykkt sameining þeirra við Gnúpverjahrepp, Skeiðahrepp og Grímsnes- og Grafningshrepp. Íbúar í þessum uppsveitahreppum öllum er nú um 3500, en væru líklegast allmiklu fleiri, ef tekist hefði að ganga þessa sameiningargötu allt til enda. 

Hvert skyldi vera viðhorfið til sameiningarmála í uppsveitunum nú?

Baðlón í Laugarási! Gengur það?

Fyrir nokkrum dögum birtist auglýsing í tilteknu dagblaði, þar sem óskað er eftir verkefnastjóra til að halda utan um byggingu baðlóns í Laugarási. Þessar upplýsingar virðast hafa komið við ýmsa.

Hér er nokkur dæmi um viðbrögð sem ég hef séð á samfélagsmiðli:

Hvað sem verður með þetta, finnst mér strax núna ánægjuleg breyting á umhverfinu þegar maður keyrir í gegn. Það er orðið miklu snyrtilegra en var. Þetta á þó líklega ekki að sjást mikið frá vegi.... sýnist mér?

Það er skemmtilegt að sjá að fólk er loksins að vakna til vitundar að fjölga baðstöðum á suðurlandi. Það eru ekki næstum því nógu mörg í Árnessýslu. Algerlega óásættanlegt að heita “Laugar -eitthvað” og hafa engar laugar. svar: það hefur lengi eða frá fyrstu Biskupum í Skálholti verið baðstaður á góðum stað hér í hverfinu

Þarf þetta ekki að fara í grenndakynningu? og má bara afhenda fjárfestum landið með ótakmörkuðum aðgangi að hvernum og hverju sem er? Nú þurfa Laugarásbúar að snyrta og laga til hjá sér

Það er reynslan af svona framkvæmdum í Laugarási að það verður ekki af þeim.
Ég reikna með að þetta verði eins

Ég hef lengi horft til Laugarás sem mögulegan stað til að skapa umhverfi þar sem Miðjarðarhafs loftslag ríki allt árið um kring

Kannski verður komið elliheimili þegar við þurfum á því að halda

Mér finnst þetta vera nokkuð afskekkt...

Frábært að það sé eitthvað í gangi hér í hverfi

Hver er eigandi? svar: það á að vera svona málum óviðkomandi ef einhverjir vilja leggja fúlgur fjár í uppbyggingu á svæðinu því ekki gerir sveitarfélagið neitt til að styðja við uppbyggingu

Frábært!

Svo kom auðvitað ýmislegt annað fram, bæði jákvætt og neikvætt, eins og gengur. Kaldhæðnin lét heldur ekki á sér standa.

Eftir því sem ég best veit, þá stendur til að byggja hótel þarna líka á sláturhúslóðinni og það vona ég sannarlega, fyrir hönd þeirra sem eru orðnir langþreyttir á að bíða eftir því að upp rísi í Laugarási öflug fyrirtæki, nægilega burðug til að efla byggðina, á stað sem getur talist einn sá fegursti í uppsveitum og þó víðar væri leitað.  

Það finnst mér orðið fullreynt að hreppsnefndir í uppsveitum stuðli að uppbyggingu, eða jákvæðri þróun byggðar í Laugarási. Þvert á móti og síðasta atlagan að þorpinu var gerð að heilsugæslunni.  Hvernig það fer, veit ég ekki enn.

Ég yrði ekki hissa þó það yrði gerð atlaga að þessu verkefni eins og öðrum, sem reynt hefur verið að stofna til. 

Það sem þarna er á ferðinni er verkefni sem stjórnast ekki af hreppapólitík, heldur miklu frekar þeim möguleikum sem blasa við. Það hvarflar ekki að mér annað en fagna því og sannarlega vona ég að þeim takist að sigrast á þeim úrtöluröddum, sem þeir munu örugglega finna fyrir.

Auk þessa finnst mér eðlilegt að hrepparnir selji Laugarásjörðina. Eignarhald þeirra á henni þjónar, að mínu mati, ekki hagsmunum Laugaráss eða Laugarásbúa.

Ég bý ekki lengur í Laugarási og á þá sennilega ekki að hafa rödd í þessu máli, en taugar mínar til staðarins eru sterkar og því leyfi ég mér að tjá mig um málefni Laugaráss, rétt eins og mig lystir.

1864: Myllan og freigátan

Ekki minnist ég þess, að í þeirri sögukennsla sem ég fékk í skólakerfinu, hafi verið fjölyrt um árið 1864.

Ég komst að því fyrir skömmu, að þetta ár var mikið örlagaár fyrir dönsku þjóðina.

Hér er fjallað heilmikið um þetta ár.

Þetta ár var Dönum dýrt og atburðir sem þá urðu, voru líklega ekki þess eðlis að haft væri hátt um þá í sögubókum. 

Þar sem þessi saga er ansi mikil og ef ég ætlaði að fara að endursegja hana hér, yrði það mikil langloka. Ég sleppi því þessvegna og set þess í stað inn hlekki sem munu hjálpa áhugasömum að kynna sér það sem þarna átti sér stað. 

Sögusetrið í Dybböl (google maps)

Við fD ákváðum að renna til Dybböl (sjá kort), eftir að okkur var sagt að það væri merkur staður. Heimsóknin sú var talsvert áhrifamikil.  Myllan í Dybböl, er þjóðarminnismerki um þessa atburði og í nágrenni hennar gefst færi á að komast ansi nærri þessari sögu. Maður gengur um hæðina þar sem virki Dana og skotgrafir voru í orrustunni sem var háð á vormánuðum árið 1864 og lauk með því að Danir urðu að hörfa og töpuðu bæði orrustunni og stríðinu við Prússa og Austurríkismenn. Prússar reistu minnismerki um sigur sinn á þessari hæð, sem andspyrnumenn sprengdu síðan í tætlur í lok síðari heimstyrjaldar. 

Þarna í Dybböl er heilmikil sögumiðstöð, með vönduðum heimildarmyndum og endurgerðum aðstæðum sem þarna voru. Afar áhrifamikið. Það var verulega gaman að koma þarna.

Myndir frá Dybböl (smella til að stækka)

Dybböl mölle

Sýningarhúsið

Endurgerðar byggingar og aðstæður

Þetta er fallbyssa

Við svona aðstæður hvíldust hermennirnir.

Aðstaða til eldunar (held ég)

Freigátan Jótland

Síðustu nóttina í Jótlndsför okkar fD gistum við í Ebeltoft. Þangað fórum við nú bara vegna þess að á hótelinu í Ribe uppgötvaði ég að þar væri sögufræg freigáta, sem væri hægt að skoða. Þegar við svo kynntumst freigátunni nánar kom í ljós að hún hafði tekið þátt í einu orrustunni 1864, sem Danir unnu. Það gerði þetta allt saman enn merkilegra. Seinna var hún gerð að konungssnekkju og flutti m.a. danska kónginn til Íslands, 1874, í tilefni af 1000 ára landnámsafmæli.

Heilmikið hafði ég út úr því að skoða þetta mikla skip, en allt að 437 manns voru í áhöfn þess þegar mest gekk á. Mér er reyndar enn hulið hvernig hægt var að koma öllu þessu fólki fyrir og sjá því fyrir fæði, stað til að hvílast á, eða sinna grunnþörfum. Fólk sætti sig víst við aðrar aðstæður þá, en við velmegandi Vesturlandabúar nú.

Myndir (smella til að stækka):

Svo var bara gengið um borð .... 

Hvar er svo Helgoland?  Tja ....